Rada Ministrów we wtorek przyjęła projekt ustawy o zawodzie farmaceuty, przedłożony przez ministra zdrowia. W opinii rządu wprowadzenie opieki farmaceutycznej ułatwi pacjentom dostęp do rzetelnej wiedzy o farmakoterapii i ograniczy przyjmowanie przez nich produktów lub suplementów, które nie są niezbędne w procesie leczenia.
Projekt ustawy przewiduje kompleksowe uregulowanie zasad wykonywania zawodu farmaceuty w ramach jednego aktu normatywnego przez doregulowanie wykonywania zawodu przez farmaceutów, ze szczególnym uwzględnieniem rozszerzenia zakresu świadczeń udzielanych przez farmaceutów.
Najistotniejszym elementem zmian jest wprowadzenie opieki farmaceutycznej, tj. świadczenia zdrowotnego udzielanego przez farmaceutę posiadającego określone w ustawie kompetencje, którego celem jest zapewnienie ciągłego, profesjonalnego nadzoru nad przyjmowanie leków przez pacjentów (farmakoterapią).
Tomasz Leleno, rzecznik Naczelnej Rady Aptekarskiej podkreśla, że przyjęcie tej regulacji przez Radę Ministrów oznacza „zielone światło” dla projektu, który w najbliższym czasie powinien trafić pod obrady sejmowej Komisji Zdrowia. Od tego momentu tak naprawdę rozpocznie się praca nad jego właściwym kształtem. - Liczymy na to, że w toku procedowania nasze wcześniejsze uwagi odnośnie projektu zostaną uwzględnione. - dodaje Leleno. - W naszym przekonaniu ustawa powinna definiować opiekę farmaceutyczną jako świadczenie zdrowotne. Ważne jest również stworzenie możliwości prawnych, aby apteki mogły prowadzić dodatkowe usługi na rzecz pacjentów (m.in. przeglądy lekowe czy obsługa urządzeń medycznych). Wszystko po to, aby wykorzystać potencjał farmaceutów i aptek, które w przyszłości powinny stać się lokalnymi centrami zdrowotnymi - dodaje.
Według rzecznika wprowadzenie takich zmian jest szczególnie istotne z uwagi na rosnącą liczbę pacjentów w wieku senioralnym oraz stopniowo malejącą liczbę lekarzy i pielęgniarek. - Dziś szacuje się, że 6-13 proc. hospitalizacji to skutek nieprawidłowego zażywania leków, czego skutkiem mogą być interakcje czy powikłania polekowe zagrażające zdrowiu, a nawet życiu pacjentów - mówi Lelelo i dodaje, że podobne rozwiązania funkcjonują m.in we Włoszech, Danii, Belgi, Wielkiej Brytanii i Kanadzie, gdzie w ramach przeglądów lekowych dedykowanych pacjentom z chorobami przewlekłymi m.in astmą, farmaceuta przyczynia się do znacznej poprawy zaleceń lekarskich oraz efektywności kosztowej farmakoterapii.
4 miliardy oszczędności na opiece farmaceutycznej - czytaj tutaj>>
Farmaceuci będą mogli wykonywać proste badania
Projekt zakłada, że farmaceuta będzie uprawniony do:
- prowadzenia konsultacji farmaceutycznych, których celem będzie umieszczenie farmaceuty w systemie ochrony zdrowia jako eksperta w zakresie stosowania produktów leczniczych, wyrobów medycznych lub środków spożywczych specjalnego przeznaczenia żywieniowego, który aktywnie i w sposób ciągły uczestniczy w procesie leczenia. W ocenie projektodawcy rozwiązanie takie ułatwi pacjentom dostęp do rzetelnej wiedzy o farmakoterapii i ograniczy przyjmowania przez pacjentów produktów lub suplementów, które nie są niezbędne w procesie leczenia;
- prowadzenia przeglądów lekowych, których celem będzie wykrywanie ewentualnych niepożądanych interakcji między przyjmowanymi produktami leczniczymi lub między produktami leczniczymi a innymi przyjmowanymi produktami (np. suplementami diety). W obecnym stanie prawnym brak jest instrumentów pozwalających na skuteczne wykrywanie tego typu problemów zwłaszcza wobec braku skutecznych rozwiązań systemowych pozwalających na skoordynowanie leczenia, w szczególności w sytuacji w której pacjent korzysta z usług wielu lekarzy w niezależnych od siebie poradniach specjalistycznych, wobec czego lekarze mogą nie mieć pełnej informacji o całokształcie leczenia pacjenta, w tym o przyjmowanych przez niego produktach leczniczych. W ocenie projektodawcy rozwiązanie takie pozwoli – dzięki częściowemu skoordynowaniu farmakoterapii – na znaczne zmniejszenie ilości nieprawidłowości w farmakoterapii związanych z przyjmowaniem produktów leczniczych lub suplementów o niepożądanych interakcjach, a w konsekwencji pozwoli na zwiększenie skuteczności farmakoterapii;
- opracowywania indywidualnych planów opieki farmaceutycznej, które stanowi de facto uzupełnienie konsultacji farmaceutycznych i przeglądów lekowych i którego celem jest usystematyzowanie i racjonalizacja procesu opieki farmaceutycznej – zarówno co do przyjmowanych produktów leczniczych, jak również w zakresie rozwiązań alternatywnych, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji zdrowotnej, profilaktyki i promocji zdrowego trybu życia. Również te rozwiązania mają na celu zwiększenie skuteczności farmakoterapii;
- wykonywania prostych badań diagnostycznych, które są związane z farmakoterapią. Rozwiązanie to zwiększyć dostępność pacjentów do powszechnych badań diagnostycznych, które nie wymagają wykonywania w podmiocie wykonującym działalność leczniczą. Pozwoli to na odciążenie tych placówek, a jednocześnie pozwoli na wykonanie testu i interpretację jego wyników przez osobę wykonującą zawód medyczny, co zminimalizuje prawdopodobieństwo błędu, a w konsekwencji wdrożenia nieprawidłowej farmakoterapii.
Resort podkreśla, że dzięki zaproponowanym zmianom wzrośnie rola i pozycja farmaceutów. Będą oni mogli brać znaczący udział w działaniach związanych z profilaktyką, promocją zdrowia i farmakoterapią.
Farmaceuta przejrzy leki, poda szczepionkę i przedłuży receptę - czytaj tutaj>>
Ważne zmiany dotyczące samodzielności zawodu
Projekt zakłada, że w zakresie merytorycznego świadczenia opieki farmaceutycznej farmaceuta będzie niezależny od właściciela apteki.
Farmaceuci zatrudnieni w szpitalach będą mogli m.in. brać udział w pracach komitetu terapeutycznego, uczestniczyć w badaniach klinicznych, nadzorować gospodarkę produktami leczniczymi, czy zarządzać lekami i wyrobami medycznymi na oddziałach. Aktywności te mają odbywać się w porozumieniu z lekarzem prowadzącym terapie pacjenta.
Minimalne normy zatrudnienia w aptekach szpitalnych
Projekt zakłada wprowadzenie minimalnej normy zatrudnienia farmaceutów w aptekach szpitalnych. Jak zaznacza resort precyzyjne określenie kosztów projektowanego nie jest możliwe przez wzgląd na zbyt wielką ilość zmiennych (wysokość wynagrodzenia w poszczególnych podmiotach, wpływ zwiększenia zatrudnienia na wynagrodzenie obecnie zatrudnionych farmaceutów, ewentualne korekty w deklarowanej ilości łóżek) i brak pełnych danych w zakresie stanu obecnego, w szczególności ilości zatrudnionych farmaceutów w podmiotach niepublicznych.
Zgodnie z danymi zawartymi w Krajowym Rejestrze Zezwoleń Na Prowadzenie Aptek Ogólnodostępnych, Punktów Aptecznych oraz Rejestrze Udzielonych Zezwoleń na Prowadzenie Aptek Szpitalnych i Zakładowych na dzień sporządzenia OSR funkcjonują w Polsce 273 apteki szpitalne oraz 1238 działy farmacji szpitalnej. Zgodnie natomiast z danymi zawartymi w przywołanej powyżej mapie potrzeb zdrowotnych, średnia liczba łóżek w podmiocie leczniczym posiadającym w swojej strukturze oddział szpitalny to 129.
„ Przyjmując powyższe dane na potrzeby szacowania kosztów wprowadzenia minimalnej normy zatrudnienia w aptekach szpitalnych, należy wskazać, że wedle projektowanych przepisów przeciętna liczba etatów farmaceuty w aptece szpitalnej wynosić będzie 3 etaty” – podaje resort. – „ Jeżeli założyć, że odsetek aptek szpitalnych skontrolowanych przez NIK, w których zatrudniony był wyłącznie 1 farmaceuta (21%) ma charakter globalny, to wprowadzenie projektowanych rozwiązań spowoduje konieczność obsadzenia około 115 etatów farmaceuty w aptekach szpitalnych.
Odnosząc powyższe dane oraz wyliczenia dokonane przez NIK do działów farmacji szpitalnej, przy uwzględnieniu różnic w projektowanej regulacji dot. minimalnej normy zatrudnienia, należy wskazać, że obsadzenia wymagać będzie nie więcej niż 990 etatów farmaceuty w działach farmacji szpitalnej (przy założeniu, że każdy dział farmacji szpitalnej obsługuje co najmniej 50 łóżek i wymagać będzie zatrudnienia więcej niż jednego farmaceuty, tj. w wariancie pesymistycznym).
Resort podaje, że minimalny koszt wynagrodzeń niezbędnych do obsadzenia wskazanych powyżej etatów to (w skali roku) od 40 do ponad 58 mln zł. Wyliczenia te nie uwzględniają wyższego niż minimalne wynagrodzenia dla farmaceutów obsadzających etaty w aptekach szpitalnych lub działach farmacji szpitalnej, jak również ewentualnej zmiany zasady wyliczania minimalnego zasadniczego wynagrodzenia zawodów medycznych. Wyliczenia te nie uwzględniają również kosztów pracodawcy innych niż wynagrodzenie (składki na ubezpieczenie emerytalne, rentowe, wypadkowe, Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych - szacunkowo między 8 mln zł a 12 mln zł).
Związek Aptekarzy: 700 aptek działa omijając prawo - czytaj tutaj>>
Będzie nowa forma kształcenia
W obecnie obowiązujących regulacjach w ramach kształcenia podyplomowego farmaceuta może odbywać szkolenie specjalizacyjne w dziedzinach farmacji, natomiast farmaceuta zatrudniony w aptece lub hurtowni ma obowiązek podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez uczestnictwo w ciągłym szkoleniu. W projekcie ustawy przyjęto zasadę, że farmaceuta ma prawo i obowiązek ustawicznego rozwoju zawodowego przez aktualizację wiedzy i umiejętności zawodowych.
Ustawiczny rozwój zawodowy może być realizowany przez doskonalenie zawodowe lub kształcenie podyplomowe, realizowane w następujących formach:
- szkolenie specjalizacyjne;
- kursy kwalifikacyjne;
- studia podyplomowe.
Zaproponowane rozwiązania dotyczące szkolenia specjalizacyjnego i uzyskiwania tytułu specjalisty w danej dziedzinie farmacji, są oparte na dotychczasowym systemie szkolenia specjalizacyjnego. Natomiast nową formą kształcenia podyplomowego są kursy kwalifikacyjne, które będą miały na celu uzyskanie przez farmaceutę dodatkowych kwalifikacji i umiejętności niezbędnych do wykonywania określonych zadań zawodowych.
Kursy kwalifikacyjne będą prowadzone przez jednostki szkolące i Centrum Medycznego Kształcenia Podyplomowego (CMKP). Program kursu będzie opracowywał zespół ekspertów powołany przez dyrektora CMKP i będzie zatwierdzany przez ministra właściwego do spraw zdrowia.
Wypełnieniem obowiązku ustawicznego rozwoju zawodowego farmaceutów jest uzyskanie, podobnie, jak jest to określone w obecnych przepisach, w wybranych formach doskonalenia zawodowego i kształcenia podyplomowego, właściwej liczby punktów edukacyjnych, które zostaną określone w akcie wykonawczym do projektowanej ustawy.
Uznanie dorobku
Nowym rozwiązaniem jest wprowadzenie przepisu umożliwiającego farmaceucie legitymującemu się dorobkiem naukowym lub zawodowym w danej dziedzinie farmacji uznanie tego dorobku za równoważny ze zrealizowaniem programu specjalizacji.
Zgodnie z przepisami minister zdrowia będzie mógł na wniosek osoby legitymującej się dorobkiem naukowym lub zawodowym, na podstawie opinii ekspertów, uznać dorobek za równoważny ze zrealizowaniem programu szkolenia specjalizacyjnego. Wnioski o uznanie dorobku, osoby zainteresowane składają do CMKP, które sprawdza pod względem formalnym wniosek i przekazuje do zaopiniowania powołanemu zespołowi ekspertów. W skład Zespołu będą wchodzić 4 osoby, w tym konsultant krajowy w danej dziedzinie i przedstawiciel CMKP.
Farmaceuci, którym minister zdrowia uzna dorobek, będą mogli od razu przystąpić do egzaminu specjalizacyjnego, a po uzyskaniu pozytywnego wyniku, będą posiadać tytuł specjalisty w danej dziedzinie farmacji. Rozwiązanie to przyczyni się do zwiększenia liczby specjalistów, a tym samym wzrośnie ich dostępność.
Niejasne finansowanie
Projektowane rozwiązania w zakresie rozszerzenia i usystematyzowania opieki farmaceutycznej nie wiążą się z ich finansowaniem ze środków publicznych. Jednak jak czytamy w Ocenie Skutków Regulacji do projektu – resort nie wyklucza wprowadzenia dodatkowych regulacji prawnych, wprowadzających takie finansowanie po pozytywnej ewaluacji funkcjonowania projektowanych rozwiązań w ramach podmiotów prywatnych prowadzących działalność gospodarczą w zakresie prowadzenia apteki ogólnodostępnej.
Kto będzie farmaceutą?
Projektowana ustawa określa zasady przyznawania prawa wykonywania zawodu farmaceuty. W odniesieniu do osoby, która posiada odpowiednie, określone w ustawie kwalifikacje, prawo wykonywania zawodu przyznaje uchwałą okręgowa rada aptekarska właściwa ze względu na zamierzone miejsce wykonywania zawodu farmaceuty. Osoba, która ma prawo wykonywania zawodu farmaceuty, ma prawo posługiwać się tytułem „farmaceuta”. Natomiast farmaceuta wykonujący zawód w aptece, punkcie aptecznym, dziale farmacji szpitalnej albo hurtowni farmaceutycznej, jest aptekarzem.
Zawód farmaceuty będący samodzielnym zawodem medycznym, może wykonywać osoba posiadająca prawo wykonywania zawodu farmaceuty, która złożyła ślubowanie i jest wpisana do rejestru farmaceutów.
Farmaceuta ma obowiązek wykonywać zawód z należytą starannością, poszanowaniem praw pacjenta, dbałością o jego bezpieczeństwo zgodnie ze wskazaniami aktualnej wiedzy farmaceutycznej i medycznej, dostępnymi mu metodami, oraz zgodnie z zasadami etyki i deontologii zawodowej. Farmaceuta ma obowiązek udzielać pacjentowi, na podstawie dostępnej wiedzy oraz informacji uzyskanych od pacjenta, pełnej i przystępnej informacji w ramach wykonywanej usługi farmaceutycznej, a w szczególności informować o produktach leczniczych i wyrobach medycznych będących przedmiotem obrotu w aptekach i hurtowniach farmaceutycznych oraz o ich działaniu, stosowaniu, środkach ostrożności i ewentualnych interakcjach, a także o zasadach ich przechowywania i ich utylizacji.
Opieka farmaceutyczna bez złotówki i rewolucja w refundacji - czytaj tutaj>>
Płatny urlop szkoleniowy
Projekt zakłada wprowadzenie płatnego urlopu szkoleniowego dla farmaceutów. Resort podaje, że jego koszty są trudne do oszacowania np. z uwagi na zróżnicowane zarobki farmaceutów wykonujących swój zawód w aptece ogólnodostępnej, aptece szpitalnej, dziale farmacji szpitalnej, hurtowni farmaceutycznej czy przemyśle farmaceutycznym, a także możliwość udzielenia przez pracodawcę urlopu szkoleniowego w różnym wymiarze czasowym, tj. od 1 do 6 dni roboczych.
Resort podkreśla, że projektowana regulacja w zakresie urlopu szkoleniowego nie będzie stanowiła podstawy do ubiegania się o dodatkowe środki z budżetu państwa. „ Koszty znalezienia zastępstwa wynikające z przyznania farmaceutom urlopów są szacowane na mniej niż 0,4% sumy kosztów wynagrodzeń wraz z pochodnymi” – podaje Ministerstwo. „ W ocenie projektodawcy tak niewielkie odchylenia są porównywalne z innymi zjawiskami losowymi, które wpływają na dostępność pracowników, i powinny zostać sfinansowane przez pracodawców w ramach posiadanych środków”.
Natomiast w przypadku kursów kwalifikacyjnych, opłaty za kursy kwalifikacyjne będą ponosili farmaceuci uczestniczący w danym kursie kwalifikacyjnym. Opłata będzie uzależniona od ilości zakresu kursu i jego czasu trwania. Szacuje się, iż za jedną godzinę prowadzonego kursu kwalifikacyjnego, jednostka szkoląca lub CMKP będzie pobierać opłatę w wysokości nie wyższej niż 28 zł brutto.
Koszty związane ze sprawowaniem kontroli szkolenia specjalizacyjnego, koszty działania zespołów egzaminacyjnych oraz przeprowadzania egzaminów specjalizacyjnych – pokrywane będą z budżetu państwa.
Ministerstwo podkreśla, że wejście w życie projektowanej ustawy nie spowoduje dodatkowych skutków finansowych dla sektora finansów publicznych. Natomiast Farmaceutyczny Egzamin Weryfikacyjny finansowany będzie w ramach środków własnych CEM.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
