Program Czyste Powietrze ma ograniczać emisję do atmosfery pyłów i innych szkodliwych substancji z domów jednorodzinnych. Właściciele lub osoby posiadające zgodę na rozpoczęcie budowy takich domów mogą starać się o dofinansowanie na wymianę starych pieców i kotłów na paliwo stałe oraz termomodernizację budynków.
Tymczasowe wstrzymanie naboru wniosków
Wojewódzki Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Katowicach już 31 grudnia informował o tymczasowym wstrzymaniu od 1 stycznia 2019 r. naborów wniosków o dofinansowanie w ramach programu priorytetowego Czyste Powietrze, prowadzonych przez wojewódzkie fundusze ochrony środowiska i gospodarki wodnej. O wstrzymaniu na początku roku informował też Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej.
Według wyjaśnień instytucji sytuacja ma charakter przejściowy i wynika ze względów formalno-prawnych oraz technicznych. WFOŚiGW mają wznowić nabór wniosków o dofinansowanie „niezwłocznie po przeprowadzeniu niezbędnej aktualizacji programu priorytetowego Czyste Powietrze oraz po dostosowaniu systemów informatycznych do zmian w prawie powszechnie obowiązującym”.
Zmiany wynikają z wejścia w życie ustawy wprowadzającej termomodernizacyjną ulgę podatkową, czyli zmiany ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych oraz o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne.
Czytaj też: Pozwy obywateli za smog coraz bardziej realne
Mieszkańcy czekają na wsparcie, miasta działają
Na liście najbardziej zanieczyszczonych miast według Światowej Organizacji Zdrowia są 33 polskie miasta, m.in. Żywiec, Pszczyna, Rybnik, Wodzisław Śląski, Opoczno, Sucha Beskidzka, Godów, Kraków, Skawina, Nowy Sącz. Od września, kiedy program ruszył do końca 2018 roku w programie Czyste Powietrze złożono ponad 20 tys. wniosków. Miasta podkreślają zainteresowanie mieszkańców i podejmują cały czas działania informacyjne.
Mariusz Hujdus, rzecznik prasowy Urzędu Miejskiego w Żywcu powiedział nam, że miasto nie dostało oficjalnie żadnej informacji na temat zawieszenia programu „Czyste powietrze”. – W związku z tym, że jesteśmy wysoko na liście najbardziej zanieczyszczonych miast WHO, jest to dla nas ważna sprawa, więc wierzymy, że zostanie wznowiony od lutego i będzie działał w 2019 roku – podkreśla.
Rzecznik przewiduje, że beneficjantami programu będzie wielu mieszkańców Żywca, bo w mieście jest duże zainteresowanie tym oraz innymi akcjami związanymi z zapobieganiem smogowi, m.in. termomodernizacją budynków oraz ograniczaniem niskiej emisji. Cały czas kolejne osoby zgłaszają się i wnioskują o wsparcie. W urzędzie od czasu ogłoszenia „Czystego powietrza” we wrześniu 2018 roku działa punkt konsultacyjny. – Każdy może przyjść, otrzymać materiały informacyjne i dowiedzieć się, jak skorzystać z programów i aplikować o wsparcie – mówi Mariusz Hujdus.
W Rybniku ruszył punkt konsultacyjny skierowany do mieszkańców, którzy ubiegają się o dofinansowanie w ramach programu. Można tam uzyskać m. in. porady dotyczące założenia konta w portalu beneficjenta programu oraz pomoc w zakresie przygotowania i złożenia wniosku o dofinansowanie. - Mam nadzieję, że program znowu ruszy za kilka tygodni, punkt będzie działał po to by można było się do złożenia wniosku przygotować. (…) Przypominam, że na terenie województwa śląskiego stare pozaklasowe kotły należy wymienić do końca 2021 roku – mówi prezydent Piotr Kuczera.
Gmina Skawina realizuje program „Laboratorium Skawina” jako formę wsparcia dla mieszkańców na termomodernizację budynków i wymianę źródeł ciepła. Właśnie podpisano porozumienie w zakresie wsparcia technicznego. Na podstawie danych z Programu Gospodarki Niskoemisyjnej oraz po konsultacji z Miejsko-Gminnym Ośrodkiem Pomocy Społecznej w Skawinie, potrzeby są duże, i około 1000 domów może spełniać ustawowe kryteria udziału w programie, dzielące się na dochodowe i społeczne.
W Krakowie od 5 stycznia obowiązuje strefa czystego transportu na wyznaczonych ulicach dzielnicy Kazimierz. Od 1995 r. miasto wpiera mieszkańców w wymianie urządzeń grzewczych na paliwa stałe na proekologiczne systemy grzewcze. W ramach miejskich dotacji do 2018 r. zlikwidowano prawie 41 tys. pieców i kotłów węglowych oraz dofinansowano montaż prawie 1,8 tys. odnawialnych źródeł energii za blisko 303 mln zł. W projekcie budżetu na 2019 r. prezydent Jacek Majchrowski zarezerwował kolejnych ok. 50 mln zł na dotacje związane ze zmianą systemu ogrzewania na proekologiczne.
Projekt miejskich planów adaptacji do zmian klimatu
Zakończył się wspólny projekt Ministerstwa Środowiska i Instytutu Ochrony Środowiska - Państwowego Instytutu Badawczego dotyczący opracowania miejskich planów adaptacji do zmian klimatu. Przez dwa lata 44 miasta powyżej 100 tys. mieszkańców przygotowały plan adaptacji do zmian klimatu. Na ich podstawie będą planowały miejskie inwestycje.
Miasta, partnerzy projektu „Wczujmy się w klimat”, oceniły m.in. możliwości finansowania działań adaptacyjnych z uwzględnieniem dostępności środków własnych oraz zdolności do pozyskania środków ze źródeł zewnętrznych. Jako średnie oceniło je 28 miast, jako wysokie - 11. Cele wskazane w Planach Adaptacji są odpowiedzią na zagrożenia najczęściej pojawiające się w miastach, m.in. zagrożenia związane z koncentracją zanieczyszczeń w powietrzu.
Czytaj też: Planowanie i realizacja termomodernizacji i wymiany pieców będzie zadaniem gminy
Mankamenty programu według Polskiego Alarmu Smogowego
Polski Alarm Smogowy uważa, że Czyste Powietrze to bardzo ważny i potrzebny program skierowany do właścicieli domów jednorodzinnych. Jednak niepokój organizacji budzi fakt, że program ten zaprojektowano w sposób uniemożliwiający szybkie tempo wymiany kotłów. Jednym z poważnych zarzutów jest to, że dystrybucję powierzono 16 Wojewódzkim Funduszom Ochrony Środowiska, które nie są przygotowane do obsługi setek tysięcy beneficjentów. Według PAS znacząco utrudnia to szybkie złożenie wniosku.
Organizacja zauważa też, że porównanie liczby złożonych 20 tys. wniosków z liczbą „kopcących domów”, których jest ok. 4 milionów, wskazuje, że „to kropla w morzu potrzeb”. PAS podkreśla, ze rząd zakłada, iż program dopłat funkcjonować będzie przez 10 lat, co oznacza, że programem powinno być objęte co najmniej 400 tys. domów rocznie, a wyniki z pierwszego kwartału wskazują, że liczba wymienionych kotłów w pierwszym roku funkcjonowania programu nie przekroczy 100 tys.
W środowej audycji w radiu RMF pełnomocnik premiera ds. programu Czyste powietrze Piotr Woźny powiedział, że od lutego program zostanie wznowiony.
Zobacz też komentarze praktyczne: Ochrona pracowników przed smogiem
Rola samorządu gminnego przy przygotowaniu tzw. uchwały antysmogowej
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
