W Sejmie rozpoczęły się prace nad projektem ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami, na razie w podkomisji nadzwyczajnej. Rozpatrzyła ona trzy projekty ustaw o asystencji: przygotowany w kancelarii prezydenta Andrzeja Dudy w ubiegłym roku (druk nr 316), rządowy (druk nr 1929) i poselski (druk nr 1933). Dwa ostatnie są bardzo podobne i to na nich skupia się debata.
Przypomnijmy, że projekt rządowy był szeroko konsultowany i zawierał wiele rozwiązań popieranych przez organizacje społeczne. Jednak w ostatecznej wersji, w której trafił do parlamentu rząd sporo zmienił. Sprzeciw środowiska budzi przede wszystkim:
- znaczne obniżenie środków na realizację usługi asystenckiej przez powiaty i organizacje pozarządowe,
- brak waloryzacji pensji asystentów,
- osoby z niepełnosprawnościami nie będą mogły przenosić godzin usług pomiędzy miesiącami, nie będą też mogły swobodnie wybrać asystenta,
- zrezygnowano z możliwości samozatrudnienia go przez osobę wspieraną.
Znacznie później, niż pierwotnie zakładano, o asystenta będzie mogła ubiegać się młodzież. O zmianach pisaliśmy w: Asystent dla młodzieży dopiero od... 2030 roku.
Być albo nie być ustawy o asystencji
- W toku prac musieliśmy uwzględnić kompromis pomiędzy dobrem większym procedowania ustawy i dobrem finansów publicznych. Kwestia waloryzacji wynagrodzeń asystentów to kwota kilkunastu miliardów złotych w skali 10 lat. Mając na uwadze kompromis pomiędzy dalszym procedowaniem projektu i przyjętymi ramami finansowymi musieliśmy wypracować go w zakresie rozwiązań. Komitet Stały Rady Ministrów zadecydował o usunięciu z projektu ustaleń z zakresu waloryzacji – mówiła w Sejmie Maria Kałuska, dyrektor Biura Budżetu i Finansów w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej. Podkreśliła, że zgodnie z zasadami ocena skutków regulacji musi zawierać wyliczenia kosztów ustawy w perspektywie długoletniej, bo tak jest komunikowana do gremiów międzynarodowych, a w warunkach objęcie Polski procedurą nadmiernego deficytu pewne ograniczenia są szczególnie nałożone na Polskę do 2028 r. Zmniejszenie kosztów obsługi asystentury w powiatach czy organizacjach Maria Kałuska również argumentowała kompromisem i koniecznością wyboru dobra większego, czyli dalszego procedowania projektu ustawy. Zaznaczyła, że znaczny koszt obsługi stanowiły szkolenia asystentów, doradztwo i superwizje.
– Zdecydowaliśmy wspólnie z Ministerstwem Finansów, że koszty te przejmie pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych i sfinansuje je w ramach Funduszu Solidarnościowego. W związku z tym w projekcie doszło do zmniejszenia kosztów obsługi – mówił Maria Kałuska.
Koszty obsługi asystencji w powiatach mają wynieść 5,5 proc. przekazanej przez rząd dotacji, nie więcej niż 247,50 zł na użytkownika miesięcznie. W kolejnych latach mają się stopniowo obniżać. W 2030 r. będzie to tylko 4 proc. całej dotacji, maksymalnie 213,60 zł na użytkownika miesięcznie. Sprzeciwia się temu Związek Powiatów Polskich (ZPP). Jeszcze niższe koszty obsługi przewidziano dla organizacji pozarządowych. Krzysztof Kurowski, przewodniczący Polskiego Forum Osób z Niepełnosprawnościami proponuje inny kompromis w kwestii waloryzacji pensji asystentów – żeby mogła być wprowadzona chociaż od 2029 r.
Osoby niewidome i głuche bez asystenta
Strona społeczna uważa, że próg umożliwiający osobie z niepełnosprawnością skorzystanie z usługi asystenta jest ustawiony zbyt wysoko. Obecnie wynosi on 80 punktów w skali poziomu potrzeby wsparcia, ustalanej na potrzeby świadczenia wspierającego (dopiero w trzecim roku obowiązywania ustawy; w dwóch pierwszych latach będzie to odpowiednio 90 i 85 punktów).
– Osoby niewidome są wykluczone z ustawy. Osoba niewidoma w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia może dostać tylko 76 punktów – mówi Andrzej Brzeziński, prezes Polskiego Związku Niewidomych. Wojewódzkie zespoły wydające decyzje posługują się wytycznymi z biura pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych, które dotyczą punktacji dla osób niewidomych, ale też m.in. głuchych czy seniorów. Jak podkreśla Krzysztof Kotyniewicz, prezes Polskiego Związku Głuchych, osoby głuche bez dodatkowych schorzeń mogą z kolei otrzymać co najwyżej 50-60 punktów w decyzji o poziomie potrzeby wsparcia.
– Mam 87 punktów i w pierwszym roku działania ustawy o asystencji nie dostanę tej usługi. Progi powinny być takie same, jak w warunkach otrzymania świadczenia wspierającego – mówi Karolina Kowalczyk, wiceprezes Stowarzyszenia Osób z Wrodzoną Łamliwością Kości, która porusza się na wózku.
Przeczytaj także: Będą nowe zasady ustalania prawa do świadczenia wspierającego
- Próg 80 punktów wynika z analiz ministerstwa, które wskazały na jego racjonalność. Jednak po 2 latach działania ustawy założony jest jej przegląd – mówi Maja Nowak, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych (od 11 grudnia). Zapowiedziała także wdrożenie planu, który skróci czas oczekiwania na wydanie decyzji o poziomie potrzeby wsparcia w wojewódzkich zespołach ds. orzekania o niepełnosprawności. Ministerstwo rodziny przygotowuje obecnie nowelizację ustawy o świadczeniu wspierającym. Wiceminister rodziny Maja Nowak deklaruje, że resort szuka rozwiązań, które pomogą przenosić godziny usługi asystenckiej pomiędzy miesiącami.
Priorytety dla strony społecznej
Strona społeczna ma pięć głównych postulatów zmian w projekcie o asystencji:
- swoboda wyboru asystenta (po zatwierdzeniu jego kompetencji przez użytkownika).
- dowolność w przenoszeniu godzin asystencji.
- godna stawka za godną pracę.
- adekwatne wsparcie asystencji od zaplecza - dofinansowana realizacja, koordynacja, szkolenia i rozwiązywanie konfliktów.
- szeroka dostępność - od 70 punktów poziomu potrzeby wsparcia.
O wszystkich postulatach i propozycjach zmian strony społecznej można przeczytać na stronie asystencjaosobista.org.
Ustawa ma wejść w życie 1 stycznia 2027 roku, a realnie z asystentów systemowych osoby uprawnione będą mogły skorzystać od kwietnia 2027 r. w następującej kolejności:
- 1 kwietnia 2027 r. – osoby w wieku 18-65 lat, które w skali potrzeby wsparcia otrzymały co najmniej 90 punktów,
- 1 stycznia 2028 r. - osoby w wieku 18-65 lat, które w skali potrzeby wsparcia otrzymały co najmniej 85 punktów,
- 1 stycznia 2029 r. - osoby w wieku 18-65 lat, które w skali potrzeby wsparcia uzyskały co najmniej 80 punktów,
- 1 stycznia 2030 r. - osoby w wieku 13-18 lat oraz m.in. mieszkańcy placówek całodobowych (w pomniejszonym wymiarze godzin, wsparcie nie będzie mogło być udzielane na terenie placówki).
Minimalna liczba godzin wsparcia asystenta, zarówno osoby dorosłej, jak i dziecka, to 20 godzin. Górna granica wsparcia pozostaje bez zmian – 240 godzin miesięcznie dla osób dorosłych i 80 godzin dla młodzieży w wieku od 13 lat do ukończenia 18. roku życia.
Cena promocyjna: 119 zł
|Cena regularna: 119 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 83.3 zł
