Kolejny miesiąc trwają prace w rządzie nad projektem ustawy o asystencji osobistej osób z niepełnosprawnościami (UD168). Po jego szerokich konsultacjach społecznych, na początku kwietnia br. Ministerstwo Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej (MRPiPS) ogłosiło zmiany, które w nim wprowadzono. Podniesiono, między innymi, liczbę godzin minimalnego wsparcia z 20 do 30 godzin asystentury, doprecyzowano stawki wynagrodzenia dla asystentów, ale też przesunięto wdrożenie usługi asystenta na 1 września 2026 roku z 1 lipca 2026 r. Przeczytaj więcej: Ministerstwo wprowadziło zmiany w projekcie ustawy o asystencji osobistej.
8 maja projekt był rozpatrywany przez Stały Komitet Rady Ministrów (SKRM), a jego członkowie mieli czas na przesłanie uwag do 13 maja. Zaraz potem spotkał się specjalny zespół utworzony przy SKRM. Jego zadaniem jest przyspieszenie prac, tak aby ustawa mogła jak najszybciej trafić do Rady Ministrów. W międzyczasie, pod Kancelarią Prezesa Rady Ministrów osoby z niepełnosprawnościami, ich bliscy i sojusznicy zorganizowali protest, w czasie którego apelowali o jak najszybsze procedowanie ustawy i wprowadzenie usług asystentury.
Przeczytaj także: RPO z uwagami do rządowego projektu ustawy o asystencji
Szykują się zmiany w projekcie ustawy o asystencji
Zapytaliśmy ponownie resort rodziny o to, na jakim etapie są prace nad projektem ustawy. MRPiPS odpowiedziało, że „prace nad nim są zaawansowane”, a zespół roboczy pracuje nad doprecyzowaniem brzmienia ustawy, oceną skutków regulacji oraz zgodności ustawy z wymogami ustawy o finansach publicznych – w szczególności w zakresie struktury przepływów finansowych. W grupie roboczej są przedstawiciele MF i Rządowego Centrum Legislacji. Równocześnie ministerstwo przypomina, że w czasie szerokich konsultacji publicznych zgłoszono ponad 1000 uwag do projektu, a ponad 40 proc. z nich zostało uwzględnionych w dalszych pracach. Ale teraz są kolejne zmiany.
- Aktualnie pełnomocnik rządu do spraw osób niepełnosprawnych, w odpowiedzi na zgłoszone uwagi (zespołu roboczego przy SKRM – red.), wprowadził szereg poprawek zarówno do treści ustawy, jak i dokumentu Oceny skutków regulacji i liczymy na pozytywne odniesienie się Ministerstwa Finansów do zaktualizowanych wersji dokumentów legislacyjnych. Po zakończeniu pracy w grupie roboczej czeka nas przyjęcie projektu przez SKRM, po czym pozostanie jeszcze kwestia ostatecznej aprobaty ze strony Rady Ministrów – odpowiada nam resort rodziny. Ministerstwo nie zdradza, jakie zmiany są wprowadzone ani kiedy projekt ponownie stanie na SKRM.
Przeczytaj również: Dla jednych będzie asystencja ustawowa, dla innych programowa
Będzie „produkt asystenckopodobny”?
– Gdzie jest ta asystencja? Co dalej z projektem rządowym? Łukasz Krasoń, w którym strona społeczna pokładała ogromne nadzieje w tym obszarze, milczy lub powtarza to, co już słyszeliśmy. Czy nie ma apetytu na sukces? Naprawdę trudno mi to zrozumieć, za to aż za dobrze rozumiem osoby z Ministerstwa Finansów czy otoczenia premiera, którzy nie mają dużego rozeznania w temacie i nie jest on wysoko na liście priorytetów – to fragment wpisu z ostatnich dni w mediach społecznościowych Małgorzaty Szumowskiej, prezeski Fundacji Centrum Edukacji Niewidzialna i działaczki społecznej. Podkreśla, że asystencja osobista dla osób z niepełnosprawnościami to przede wszystkim narzędzie do uzdrawiania ról i do uwalniania potencjału nie tylko osób z niepełnosprawnościami.
- To możliwości dla rodzin. Nie jest to usługa wytchnieniowa, tego nie wolno mylić. Ale jest niezbędna, aby wszystkie klocki ułożyły się w sensowną konstrukcję. To nie tylko koszt, to inwestycja, która częściowo zwróci się. I to jest moc! Nie ustawajmy w robieniu szumu na rzecz godnego życia osób z niepełnosprawnościami! Okazja wybitna - lipiec to przecież Miesiąc Dumy Osób z Niepełnosprawnościami! – komentuje Małgorzata Szumowska.
W odpowiedzi resortu rodziny udzielonej Prawo.pl podkreślono, że priorytetem pełnomocnika rządu do spraw osób niepełnosprawnych pozostaje pełna zgodność projektu z Konwencją ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami oraz potrzebami osób z niepełnosprawnościami. Jednak Polskie Forum Osób z Niepełnosprawnościami (PFON) w liście do premiera wyraża obawę, że zamiast tego powstanie „produkt asystenckopodobny”.
- Przyjęcie ustawy o asystencji osobistej znalazło się zarówno w tzw. 100 konkretach Koalicji Obywatelskiej oraz programach innych partii tworzących obecną koalicję rządową, jak i w umowie koalicyjnej. Pomimo upływu ponad 500 dni (29 maja br. – red.) od zaprzysiężenia Rady Ministrów projekt nie został jeszcze skierowany do parlamentu, a co gorsza z informacji dostępnych na stronie Rządowego Centrum Legislacji wynika, że istnieje duże zagrożenie, że nie będzie on spełniał międzynarodowych standardów usługi asystencji osobistej, wyrażonych w Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami oraz w Komentarzu ogólnym nr 5. Mamy wobec tego ogromne obawy, że zamiast obiecanej ustawowej asystencji osobistej środowisko osób z niepełnosprawnościami dostanie „produkt asystenckopodobny” – pisze organizacja. W piśmie odnosi się do kilku uwag MF, które uważa m.in., że zbieżne są cele usługi asystenta i świadczenia wspierającego, w związku z czym nie można byłoby równocześnie posiadać tych dwóch uprawnień. W opinii PFON nie należy utożsamiać usługi niepieniężnej ze świadczeniem pieniężnym, gdyż są to formy komplementarne. PFON optuje także m.in. za uregulowaniem stawki asystenta w ustawie, a nie - jak sugeruje MF – w rozporządzeniu.
