Na podstawie przepisów ustawy o odpadach jednostki samorządu terytorialnego, w tym gminy, jako organy administracji publicznej są obowiązane do wspierania ponownego użycia i przygotowania do ponownego użycia odpadów. Mogą to robić w szczególności przez zachęcanie do tworzenia i wspierania sieci ponownego wykorzystania i napraw.
Punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych
Niezależnie od tego obowiązku gminy muszą, zgodnie z regulacjami ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach, tworzyć punkty selektywnego zbierania odpadów komunalnych w sposób zapewniający łatwy dostęp dla wszystkich mieszkańców gminy. Jest to realizowane przez tworzeniu PSZOK-ów – punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych.
Sprawdź w LEX: Selektywne zbieranie odpadów komunalnych >
- Przy czym brak jest wymogów w zakresie działania i dokładnego zakresu obowiązków tychże PSZOK-ów, w tym wskazania, że mają one być tworzone jednocześnie z punktami napraw i ponownego użycia przedmiotów – zauważa Marta Derewicz, ekspert prawa ochrony środowiska, adwokat w kancelarii Hoogells Oleksiewicz Sznyrowska sp.k.
Czytaj też: Zmiany w ustawie śmieciowej coraz bliżej. Niektóre kontrowersyjne>>
Rekomendacje dla budowy sieci napraw i ponownego użycia
W 2017 roku zostały przygotowane na zlecenie Ministerstwa Środowiska rekomendacje dla budowy sieci napraw i ponownego użycia oraz wytyczne dotyczące minimalnej funkcjonalności punktów selektywnego zbierania odpadów komunalnych dla jednostek samorządu terytorialnego. W dokumencie podkreślono, że to na gminach ciąży obowiązek zapewnienia warunków do zapobiegania powstawaniu odpadów, przygotowywanie do ponownego użycia, recykling, inne procesy odzysku, unieszkodliwianie.
Według mec. Derewicz, w związku z tym że w ustawie o odpadach jest mowa o organach administracji publicznej, do których oprócz organów administracji samorządowej wlicza się również organy administracji rządowej, sytuacja nie jest taka jasna i jednoznaczna w zakresie wyłącznego obowiązku gmin, jak przedstawia się to w rekomendacjach.
Należy doprecyzować prawo
Według Leszka Świętalskiego, sekretarza generalnego Związku Gmin Wiejskich RP, należałoby w niektórych przypadkach prawo doprecyzować. Jego zdaniem słusznie wprowadzono zapis, że gminy mogą tworzyć punkty napraw i ponownego użycia, ale zapomniano dodać, jaką delegację ustawową gminy mają mieć do tego działania. - Mają to zrobić we własnym zakresie, a organ nadzoru będzie takie decyzje podważał, jeśli nie ma zapisu wprost w ustawie – mówi.
Czytaj też: Punkty napraw odpowiedzią na rosnącą ilość śmieci>>
Osiągnięcie poziomów recyklingu
Jak podkreśla dr Artur K. Modrzejewski z Zakładu Prawa Ochrony Środowiska i Nauki Administracji Publicznej Wydziału Prawa Uniwersytetu w Białymstoku, Unia Europejska stawia przed nami bardzo ambitne cele, jeśli chodzi o poziomy recyklingu - do 2030 r. poziomy recyklingu dla odpadów komunalnych mają wzrosnąć do 70 proc., a odpadów opakowaniowych – do 80. - Wysokie poziomy są również narzucone polskim prawem, co z kolei zmusza do wprowadzania rozwiązań pozwalających kontrolować system selektywnej zbiórki odpadów u źródła - mówi.
Sprawdź w LEX: Czy gmina może dalej w PSZOKu zbierać zmieszane odpady komunalne? >
Wskazanie na gminy w dokumencie może mieć związek właśnie z tym obowiązkiem - wymogiem zapewnienia osiągnięcie odpowiednich poziomów recyklingu przez gminy. W rekomendacjach wskazano, że zadanie polegające na tworzeniu sieci napraw i punktów ponownego użycia nie stanowi zadania własnego gminy w ramach aktualnego stanu prawnego, które wynikałoby z ustawy o samorządzie gminnym czy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminie.
Sprawdź w LEX: Czy spółka będąca obecnym zarządzającym może przekazać gminie zamknięte i zrekultywowane składowisko odpadów? >
Zadania wykraczające poza gospodarkę komunalną
Marta Derewicz wyjaśnia, że gminy mają trudności z powierzaniem tych zadań jako wykraczających poza gospodarkę komunalną swoim podmiotom wewnętrznym – zakładom budżetowym lub spółkom. Dodatkową kwestią jest brak możliwości finansowania punktów napraw i ponownego użycia ze środków gminy pochodzących z opłaty śmieciowej. - Ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wyraźnie wskazuje jakie koszty mogą być pokrywane z pobranych opłat za gospodarowanie odpadami komunalnymi – są to, między innymi, PSZOK-i, ale bez punktów napraw i ponownego użycia – podkreśla.
Według Leszka Świętalskiego gminom zależy, żeby w ustawie znalazł się zapis, że gminy mogą organizować punkty napraw i ponownego użycia „na zasadach gospodarki mieniem gminnym”. - To minimum podstawa do wydania regulacji – podkreśla.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
