Rzecznik Praw Obywatelskich przypomina minister Marlenie Maląg, że stanowisko 51 sygnatariuszy w czasie ostatniej, 11. Sesji Grupy Roboczej ONZ ds. Starzenia się (UN Open-ended Working Group on Ageing, OEWGA) w 29 marca – 1 kwietnia 2021 r. dotyczyło międzynarodowej dyskusji nad przyszłą konwencją. Adam Bodnar dodaje, że zabrakło tam głosu reprezentanta polskiego rządu. Aktywne m.in. Niemcy, Austria, Wielka Brytania czy Słowenia przedstawiły stanowiska wskazujące na zaangażowanie w debatę i poszukiwanie pól dialogu. Niemcy zadeklarowały gotowość do podjęcia prac nad usunięciem luk w prawie międzynarodowym odnoszącym się do ochrony praw osób starszych.
Luki w prawie międzynarodowym
RPO zwraca uwagę, że takich luk jest wiele, o czy świadczy m.in. opublikowana w tym roku Uaktualniona Analiza raportu z 2012 r. dotyczącego standardów w prawie międzynarodowym w odniesieniu do osób starszych, przygotowana przez Biuro Wysokiej Komisarz ds. Praw Człowieka. Austria i Niemcy wyraziły poparcie dla włączenia tego raportu do oficjalnej agendy prac OEWGA w przyszłym roku. Głos ten został wzmocniony przez obecne na Sesji organizacje pozarządowe oraz krajowe instytucje praw człowieka.
Podczas sesji wskazywano m.in. na potrzebę opracowania mapy drogowej prac nad nowym instrumentem prawa międzynarodowego, który chroniłby prawa osób starszych. W dyskusji padł też postulat utworzenia grupy eksperckiej, której zadaniem byłoby wsparcie OEWGA w wypracowaniu stanowiska przed kolejną sesją. RPO liczy, że w propozycjach tych polski minister dostrzeże szansę dla Polski, która rysuje się w możliwości udziału przedstawicieli naszego kraju w grupie eksperckiej.
Debata na temat starzenia się
RPO podkreśla też, że debata na temat starzenia się została zapoczątkowana w ramach Unii Europejskiej dzięki Zielonej Księdze w sprawie starzenia się, opublikowanej z inicjatywy Dubravki Suica, wiceprzewodniczącej Komisji Europejskiej. Zdaniem RPO, debata wokół Zielonej Księgi to doskonała okazja, by wpłynąć na kształt przyszłego możliwego wsparcia ze strony Unii dla działań na rzecz osób starszych i spójności społecznej w obliczu zmiany demograficznej.
Kolejną istotną inicjatywą Unii Europejskiej są Konkluzje Rady Europejskiej w zakresie uwzględnienia kwestii starzenia się we wszystkich politykach publicznych (mainstreaming ageing). W pierwszym punkcie Konkluzji uznano, że starzenie się społeczeństw stwarza zarówno okazję, jak i wyzwania związane z zapewnieniem realizacji podstawowych praw osobom starszym i zapewnienia możliwości życia z wykorzystaniem w pełni własnego potencjału. Zauważono także, że zadanie to wymaga podjęcia akcji na obszarze całej Unii Europejskiej.
W wielu punktach Konkluzje przedstawiają podejście oparte o prawa osób starszych, w tym prawa do godności i niedyskryminacji. W pkt 16. dokumentu zauważono, że obecnie działania adresowane do osób starszych najczęściej koncentrują się na zagadnieniu zdrowia fizycznego, pomija się natomiast niezwykle istotny aspekt zdrowia psychicznego i ogólnego dobrostanu. Wskazano także, że budowanie społeczeństw dla wszystkich pokoleń wymaga zapewnienia prawa do autonomii i dostępu do uczestnictwa w procesach decyzyjnych. Ramy praw człowieka, zawarte w Konkluzjach, dają jasne wskazania co do celów polityk publicznych i konieczności uwzględnienia w nich kwestii osób starszych.
Według RPO dokument „Polityka społeczna wobec osób starszych do 2030 r. Bezpieczeństwo. Uczestnictwo. Solidarność” stanowi punkt odniesienia dla polityki społecznej w Polsce, ale w zestawieniu z ww. Konkluzjami ukazuje się potrzeba podejmowania dalszych skoordynowanych działań i w celu zapewnienia podejścia opartego o prawa i faktycznego włączenia kwestii starzenia się we wszystkie polityki publiczne.
Adam Bodnar pyta, czy Ministerstwo Rodziny i Polityki Społecznej wzięło udział w konsultacji Zielonej Księgi lub w innej formule uczestniczy w zainicjowanym dialogu w sprawie starzenia się w Unii Europejskiej, a także w jaki sposób i w jakim zakresie zamierza włączyć się w realizację postulatów zawartych w przywołanych wyżej Konkluzjach Rady Europejskiej, zwłaszcza w odniesieniu do opracowania i wdrożenia strategii w zakresie uwzględnienia kwestii starzenia się w politykach publicznych (mainstreaming ageing). Prosi również o informację, czy i w jakim zakresie Polska włączy się w dialog dotyczący wypełnienia mandatu OEWGA oraz czy przewiduje poparcie dla utworzenia grupy eksperckiej i aktywne włączenie się w jej prace.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
