Wójt gminy A zwrócił się do sądu administracyjnego o rozstrzygnięcie sporu o właściwość pomiędzy nim a wójtem gminy B. Chodziło o potwierdzenie prawa Jana Nowaka (dane zmienione) do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych w rozumieniu art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. Obywatel ten był hospitalizowany w trybie nagłym na szpitalnym oddziale ratunkowym. Szpital wystąpił do wójta gminy B z wnioskiem o wydanie decyzji w sprawie potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej. Postanowił on jednak przekazać ten wniosek do wójta gminy A, wyjaśniając, że Jan Nowak został zgłoszony do ubezpieczenia przez tamtejszy urząd pracy, a jego miejscem zamieszkania jest miejscowa placówka dla osób bezdomnych, do której przyjechał po opuszczeniu zakładu karnego. Natomiast wójt gminy A uznał, że nie można ustalić miejsca zamieszkania bezdomnego świadczeniobiorcy, dlatego też właściwym do rozpatrzenia wniosku powinien być organ, na terenie którego nastąpiło zdarzenie powodujące wszczęcie postępowania, czyli wójt gminy B. W odpowiedzi na wniosek o rozstrzygnięcie sporu, wskazał on, że Jan Nowak w okresie od 1973 – 2015 r. dziewięciokrotnie zmieniał adres zameldowania, a ostatni pobyt stały był znany w listopadzie 2015 r. Natomiast po tej dacie, miejsce jego pobytu nie było znane.
Meldunek nie był najważniejszy
Sprawą zajął się Naczelny Sąd Administracyjny, który wskazał, że zgodnie z art. 54 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (uśo), właściwym miejscowo do wydania decyzji w tego rodzaju sprawach jest wójt (burmistrz, prezydent) gminy właściwej ze względu na miejsce zamieszkania świadczeniobiorcy. Jednakże ustawa nie określa pojęcia "miejsca zamieszkania". Dlatego też należy posiłkować się art. 25 ustawy Kodeks cywilny. Zgodnie z tym przepisem, miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejscowość, w której osoba ta przebywa z zamiarem stałego pobytu. Oznacza to, że o miejscu zamieszkania decydują dwa czynniki: zewnętrzny (fakt przebywania) i wewnętrzny (zamiar stałego pobytu). Co ważne, tak rozumiane zamieszkanie nie sprowadza się do zameldowania, choć w praktyce fakt meldunku na pobyt stały stanowi dowód potwierdzający, że dana osoba przebywa lub co najmniej przybywała w danej miejscowości z zamiarem stałego pobytu. NSA podkreślił, że wyrażenie zamiaru stałego pobytu nie wymaga złożenia oświadczenia woli, lecz wystarczy, że zamiar taki wynika z zachowania danej osoby, który polega np. skoncentrowaniu swojej aktywności życiowej w określonej miejscowości (np. postanowienie NSA z 20 września 2016 r. o sygn. akt I OW 133/16).
Na ratunek kodeks postępowania administracyjnego
NSA stwierdził, że podziela wyrażany w judykaturze pogląd, że art. 54 ust. 1 uśo stanowi lex specialis w stosunku do przepisów ustawy Kodeks postępowania administracyjnego (ukpa), jednakże nie reguluje on właściwości organu w sytuacji braku możliwości ustalenia miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy z uwagi na jego bezdomność. Ponadto przepisy uoś nie odsyłają w tym zakresie do innej ustawy.Dlatego też NSA uznał, że należy sięgnąć do art. 21 §1 pkt 3 ukpa. Sąd podkreślił, że trzeba mieć przy tym na względzie, że treść regulacji szczególnej w stosunku do unormowań ukpa wskazuje, że wolą ustawodawcy było powiązanie właściwości miejscowej organu z miejscem zamieszkania świadczeniobiorcy, nie zaś ewentualnie z miejscem jego pobytu (np. postanowienie NSA z 2 czerwca 2017 r. o sygn. akt II GW 12/17).
Kluczowe miejsce ostatniego zamieszkania
W braku aktualnego miejsca zamieszkania świadczeniobiorcy, właściwy organ ustala się według jego ostatniego miejsca zamieszkania. Z okoliczności faktycznych sprawy wynikało, że Jan Nowak jest bezdomny. Jednakże akta sprawy pozwalały na to, aby jednoznacznie stwierdzić, że ostatnim udokumentowanym miejscem jego zamieszkania – potwierdzonym zameldowaniem na pobyt stały – był adres w miejscowości B. Mając powyższe na uwadze, Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że organem właściwym do potwierdzenia prawa do świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych jest wójt gminy B.
Postanowienie NSA z 25 stycznia 2019 r. sygn. akt II GW 37/18
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
Warto przeczytać: Nowe placówki - schroniska z usługami opiekuńczymi
