Czytaj: Upadł bank w Sanoku - miliony samorządów nie do odzyskania>>
Większe samorządy najczęściej korzystają z jednego banku do obsługi rachunku bieżącego i z kilku do kredytów długoterminowych. Mniejsze gminy są zazwyczaj obsługiwane przez jeden lokalny bank spółdzielczy. Każdy samorząd jest zgodnie z prawem zobligowany do przeprowadzenia postępowania przetargowego, aby wybrać bank.
Dr hab. Anna Ostrowska z Zakładu Administracji Państwowej Wyższej Szkoły Informatyki i Przedsiębiorczości w Łomży zwraca uwagę, że środki budżetu państwa oraz środki europejskie, zgodnie z przepisami ustawy o finansach publicznych, są gromadzone na rachunkach prowadzonych przez Narodowy Bank Polski i Bank Gospodarstwa Krajowego. Tymczasem w odniesieniu do środków budżetu samorządu ustawa przewiduje nakaz wyboru banku na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych.
Czytaj w LEX: Rozliczenie VAT od projektów realizowanych w ramach wspólnego działania samorządów >
- Jest to, moim zdaniem, nieuzasadniona dysproporcja w zakresie ochrony środków publicznych, jedne bowiem - państwowe i europejskie - mają być gromadzone na rachunkach w najbardziej stabilnych i wiarygodnych bankach, zaś drugie – samorządowe - mają być poddane regułom konkurencji i procedurom zamówień publicznych – zaznacza.
Od połowy stycznia trwa restrukturyzacja przymusowa Podkarpackiego Banku Spółdzielczego (PBS) w Sanoku, o której zdecydował Bankowy Fundusz Gwarancyjny (BFG) ze względu na złą sytuację, w tym bardzo niski poziom kapitału własnego. W banku swoje konta miało kilkadziesiąt podmiotów, m.in. samorządów, z Podkarpacia, w tym Sanok, Lesko, Komańcza.
Samorządy w miarę możliwości sprawdzają kondycję finansową banku
Dariusz Nowak, rzecznik prasowy krakowskiego magistratu informuje, że przed wszczęciem postępowania przetargowego skarbnik miasta dokonał analizy i monitoringu rynku bankowego. Podkreśla też, że w wyniku procedury przetargowej wybrano na wykonawcę obsługi bankowej największy w Polsce bank oraz uzyskano bardzo dobre warunki finansowe dla obsługi miasta.
Anna Gołąb, skarbnik miasta Jarosławia mówi, że samorząd miał możliwość sprawdzenia kondycji finansowej banku przed podpisaniem umowy jedynie poprzez weryfikację sprawozdań banku i różnego rodzaju wskaźników wynikających ze sprawozdawczości.
Miasto Płock dopuściło do postępowania jedynie podmioty, które posiadają uprawnienia na podstawie Prawa bankowego oraz łączny współczynnik obsługi kapitałowej powyżej 15 procent.- Zgodnie z podpisaną umową bank ma obowiązek przesyłać do miasta corocznie informację dotyczącą współczynnika kapitałowego i powiadomić miasto, jeżeli spada on poniżej 15 proc.. Gdyby utrzymywał się poniżej 15 proc. dłużej niż trzy miesiące, miasto ma prawo do wypowiedzenia umowy – wyjaśnia Dorota Kolczyńska, dyrektor Wydziału Skarbu i Budżetu.
W trakcie procedury wyboru banku w Poznaniu, urzędnicy weryfikowali między innymi dane finansowe dostępne na stronach internetowych poszczególnych banków. Dodatkowo sprawdzana była liczba posiadanych oddziałów i oferta w zakresie świadczonych usług.
Wygrywa kryterium ceny
Andrzej Porawski, sekretarz Komisji Wspólnej i dyrektor biura Związku Miast Polskich, przypomina, że samorządy nie mają wolnego wyboru jeśli chodzi o obsługę finansową. – W odróżnieniu od innych przetargów brane jest pod uwagę kryterium finansowe, w związku z tym jesteśmy skazani na banki, które działają legalnie i teoretycznie nie mają kłopotów – mówi.
Według dr Anny Ostrowskiej, w przypadku wyboru banku na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych, kryterium ceny nie może być jedynym kryterium oceny ofert, zaś obowiązkowym powinna być stabilność finansowa banku mierzona wysokością kapitału założycielskiego. - Ustawodawca mógłby w dalszej kolejności określić zasadę proporcjonalnego obliczania wysokości kapitału założycielskiego banku do wysokości budżetu (wydatków budżetowych) danej j.s.t., wyznaczając ustawowy wzorzec w tym zakresie – mówi.
Czy procedury wyboru banku powinny się zmienić?
Nasi rozmówcy byli podzieleni co do tego, czy należy zmienić zasady wyboru banku w postępowaniu przetargowym. Jak się dowiadujemy w Urzędzie Miasta Poznania, obowiązujące procedury nie wymagają zmian. Tego samego zdania byli urzędnicy z Gdyni i miasta Czerwionka-Leszczyny.
Dorota Kolczyńska jest zdania, że nie jest zasadne wprowadzenie sztywnej listy kryteriów w postępowaniu na wybór banku, ponieważ samorządy mają różne potrzeby dotyczące zakresu obsługi bankowej i różne preferencje co do sposobu jej wykonywania. - Ta różnorodność może być zaspokojona w przypadku możliwości indywidualnego dopasowania kryteriów oceny oferty bankowej do zgłaszanych potrzeb – dodaje.
Anna Gołąb uważa jednak, że należy zmienić zasady wyboru banku. - Powinny być skonkretyzowane kryteria w postępowaniu przetargowym w tym zakresie, w szczególności chodzi o kryteria zabezpieczające samorząd na wypadek bankructwa banku – mówi.
A może jednak BGK?
- Myślę, że pożądanym rozwiązaniem byłoby rozszerzenie zakresu działalności Banku Gospodarstwa Krajowego, tak aby nie oferował on samorządom tylko samych produktów kredytowo-obligacyjnych, nie zważając często na już istniejący wysoki poziom zadłużenia samorządu, ale też mógł im zaoferować bieżącą obsługę bankową – zaznacza dr Anna Ostrowska.
Jej zdaniem przepis art. 264 ust. 1 ustawy o finansach publicznych należałoby znowelizować następująco: "Bankową obsługę budżetu jednostki samorządu terytorialnego wykonuje Bank Gospodarstwa Krajowego lub bank wybrany na zasadach określonych w przepisach o zamówieniach publicznych."
Zobacz też wywiad z głównym ekonomistą BGK Główny ekonomista BGK: Jest przestrzeń do zadłużania się gmin>>
Samorządowcy z Podkarpacia walczą o swoje
Zgodnie z art. 22 ust. 1 ustawy o Bankowym Funduszu Gwarancyjnym na wypadek bankructwa banku ochroną gwarancyjną nie są objęte środki pieniężne i należności samorządów. Podkarpackim samorządom zwrócono więc jedynie 57,4 proc. całości środków zdeponowanych w banku. Pozostała kwota, zgodnie z prawem, została zabrana na pokrycie strat PBS.
Przedstawiciele samorządów, instytucji i parafii, które zostały dotknięte restrukturyzacją PBS wystosowali pismo do prezesa Rady Ministrów, w którym podkreślają, że oczekują realnego wsparcia premiera i rządu. Zwracają też uwagę na konieczność wprowadzenia takich rozwiązań i regulacji prawnych, by zdeponowane przez samorządy w bankach środki publiczne były bezpieczne. Deklarują też pomoc w kwestii opracowania tych aktów prawnych.
Burmistrz leska Adam Snarski mówił nam, że gmina po stracie ponad 2,2 mln zł będzie zmuszona zrezygnować z niektórych inwestycji zaplanowanych na ten rok. Wywiad z burmistrzem publikowaliśmy tutaj: Inwestycje gminne i świadczenia dla mieszkańców zagrożone po upadku banku>>
Również prezydent Ciechanowa zwrócił się do ministra finansów w sprawie rozpoczęcia prac legislacyjnych nad wprowadzeniem ochrony prawnej dla środków finansowych zgromadzonych przez JST na kontach bankowych. Krzysztof Kosiński wnosi o objęcie rozszerzoną ochroną Bankowego Funduszu Gwarancyjnego pełnej sumy środków deponowanych przez jednostki samorządu terytorialnego na kontach w bankach i SKOK-ach. Podkreśla, że większa ochrona objęte są prywatne firmy. A przecież na kontach JST są pieniądze mieszkańców, dotacji rządowych i z UE.
W jakich bankach mają konta samorządy?
Bank PKO BP obsługuje np. urzędy i jednostki organizacyjne miast Krakowa i Gdyni - kompleksowo i Poznań - w zakresie obsługi bankowej i kredytu w rachunku bieżącym. W zakresie obsługi zadłużenia stolica Wielkopolski korzysta też m.in. z Banku Pekao S.A., Konsorcjum ING BŚ S.A. i mBank, BPS S.A. Miasto Płock ma podpisane umowy na obsługę bankową budżetu oraz na udzielenie kredytu w rachunku bieżącym z Powszechną Kasą Oszczędności Bank Polski Spółka Akcyjna.
W mniejszych miejscowościach są to na ogół banki spółdzielcze. I zazwyczaj złożona zostaje jedna oferta, którą samorząd akceptuje. Kompleksowej obsługi bankowej budżetu gminy Poraj i jej jednostek organizacyjnych podjął się Międzypowiatowy Bank Spółdzielczy w Myszkowie. Obsługę budżetu gminy i miasta Czerwionka-Leszczyny prowadzi Orzesko-Knurowski Bank Spółdzielczy.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
