Postanowieniem nr 5 z dnia 27 czerwca 2023 r. Marszałek Sejmu Elżbieta Witek, odmówiła nadania biegu projektowi ustawy Uczciwa Polska oraz o zmianie niektórych innych ustaw. Jak wskazano w uzasadnieniu postanowienia, nie został spełniony wymóg złożenia co najmniej 100 000 podpisów osób udzielających poparcia projektowi ustawy.
Czytaj: Nawet RCL nie wytrzymał - z legislacją tak źle jeszcze nie było>>
Suma podpisów 118 tys.
Na to postanowienie Komitet wniósł skargę do Sądu Najwyższego, podnosząc, że spełnił wymóg złożenia 100 tys. podpisów, bowiem przy składaniu zawiadomienia o utworzeniu komitetu inicjatywy złożono 35 120 podpisów, a następnie dołączono do nich 83 643 podpisy co w sumie daje liczbę 118 763.
Sąd Najwyższy oddalił skargę Komitetu podkreślając, że art. 118 Konstytucji RP, który wprowadza do polskiego systemu prawnego instytucję obywatelskiej inicjatywy legislacyjnej, odsyła jednocześnie do szczegółowych uregulowań ustawy o inicjatywie, która wyraźnie rozróżnia dwa etapy realizacji obywatelskiego prawa inicjatywy ustawodawczej.
Dwa etapy
Pierwszy etap polega na rejestracji komitetu inicjatywy ustawodawczej i obejmuje zawiadomienie Marszałka Sejmu RP o jego utworzeniu i przedłożenie projektu ustawy popartego podpisami minimum tysiąca obywateli (art. 6 ustawy o inicjatywie).
Drugi etap polega na zgromadzeniu przez zarejestrowany w ten sposób Komitet poparcia dla przedłożonego projektu ustawy ze strony minimum 100 000 obywateli (art. 2 w zw. z art. 4 w zw. z art. 10 ustawy o inicjatywie). Zgłaszając utworzenie komitetu inicjatywy ustawodawczej załączyć można więcej niż tysiąc podpisów obywateli popierających projekt – choćby prewencyjnie ze względu na możliwe nieprawidłowości w składanych podpisach – jednak w świetle art. 6 ust. 1 zd. pierwsze ustawy o inicjatywie, jedynie tysiąc tych podpisów może być zaliczonych na poczet ogólnego wymogu przedstawienia poparcia ze strony 100 000 obywateli.
Czytaj w LEX: Konstytucyjne ramy inicjatywy ustawodawczej w parlamencie Rzeczypospolitej Polskiej >
Sąd Najwyższy podkreślił, że ograniczenie ilości podpisów osób popierających utworzenie komitetu inicjatywy ustawodawczej, które można zaliczyć na poczet spełnienia wymogu zebrania 100 000 podpisów pod projektem ustawy, uzasadnione jest faktem, że podpisy składane wraz ze zgłoszeniem komitetu inicjatywy ustawodawczej zbierane są na znacznie łagodniejszych zasadach niż podpisy zbierane po dokonaniu tego zgłoszenia.
Te łagodniejsze wymogi to:
- brak limitu czasowego,
- brak wymogu uzyskania osobowości prawnej komitetu,
- brak wymogu wyłożenia do wglądu projektu ustawy w miejscu zbierania podpisów.
Z tego też względu, możliwość zaliczenia na poczet wymaganych 100 000 podpisów, tysiąca podpisów zebranych przed zgłoszeniem komitetu inicjatywy ustawodawczej jest rozwiązaniem wyjątkowym i nie stosuje się do pozostałych (przekraczających liczbę tysiąca) podpisów złożonych wraz ze zgłoszeniem komitetu inicjatywy ustawodawczej – podkreślił Sad Najwyższy.
Czytaj w LEX: Uwagi o zgodności z konstytucją badania dopuszczalności inicjatywy ustawodawczej >
W orzekaniu brali udział SSN Joanna Lemańska, SSN Elżbieta Karska, SSN Tomasz Przesławski, SSN Adam Redzik, SSN Maria Szczepaniec oraz SSN Paweł Wojciechowski
Orzeczenie Izby Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych SN z 10 lipca 2023 r., sygnatura akt I NO 36/23.
Czytaj w LEX: Prawnokarna ochrona obywatelskiej inicjatywy ustawodawczej >
