Projekt ustawy o bonie senioralnym (UA3) ogłoszony w październiku 2024 roku przez ówczesną minister ds. polityki senioralnej Marzenę Okłę-Drewnowicz (obecnie sekretarz stanu w Kancelarii Prezesa Rady Ministrów) był poddawany konsultacjom społecznym, ale ich wynik nie był upubliczniony. Teraz prace mają iść szybko, bo projekt realizuje kamień milowy A70G Krajowego Planu Odbudowy i Zwiększania Odporności („Wdrożenie priorytetów w zakresie reformy określonych na podstawie strategicznego przeglądu opieki długoterminowej w Polsce (w oparciu o wnioski z realizacji kamienia milowego A69G”). Ustawa ma wejść w życie od początku przyszłego roku. Dlatego jest tylko 10 dni na konsultacje poprawionego projektu ustawy z 8 września 2025 roku. A ten nie wszystkim się podoba.
Bon senioralny - niematerialny, czyli w formie usług
Bon senioralny będzie niematerialnym świadczeniem o wartości maksymalnie 2150 zł, którego ideą jest, żeby bliscy nie musieli rezygnować z pracy na rzecz opieki nad seniorami po 75 r. ż. Projekt nie przewiduje waloryzacji maksymalnej kwoty bonu. Bernadeta Skóbel, radca prawny, kierownik Działu Monitoringu Prawnego i Ekspertyz Związku Powiatów Polskich (ZPP), zwraca uwagę, że winna ona podlegać ustawowej waloryzacji w oparciu o wskaźnik wzrostu minimalnego wynagrodzenia za pracę. - Bon co do zasady przyznawany będzie bezterminowo. Koszy realizacji bonu to głównie koszty pracy. Brak ustawowej waloryzacji może spowodować, że wartość bonu (w przeliczeniu na liczbę godzin) będzie opiewała na kwotę niższą niż wartość minimalnego wynagrodzenia (z narzutami), co naraża gminy na ryzyko naruszenia przepisów o minimalnym wynagrodzeniu albo ustawy o finansach publicznych – mówi prawniczka. Zgadza się z tym Grzegorz Adamowicz z Komisji Krajowej NSZZ „Solidarność". W opinii organizacji konieczna jest waloryzacja wartości bonu, aby zapewnić adekwatność wsparcia w długim okresie, bez względu na kalendarz wyborczy.
Uprawnieni do bonu senioralnego łącznie muszą spełnić warunki:
- skończyć 75 lat,
- mieć małżonka lub przynajmniej jednego zstępnego,
- ich średni miesięczny dochód w ostatnich trzech miesiącach nie może przekroczyć kwoty 3410 zł.
Bon będzie przybierał postać usług wspierających seniora w czterech obszarach: podstawowe zaspokojenie codziennych potrzeb życiowych, pomoc w uzyskaniu dostępu do świadczeń zdrowotnych, podstawową opiekę higieniczno-pielęgnacyjnej, zapewnienie kontaktów z otoczeniem. O bon będzie można wnioskować w gminie lub w podmiocie, któremu ta zleci to zadanie. Bon będzie finansował budżet państwa. I choć bon przewidziany jest dla osób po 75 r. ż. to w latach 2026-2028 będą go mogli otrzymać seniorzy, którzy ukończyli 80 lat.
– Ustawa wchodzi w życie jako ustawa, ale przez pierwsze trzy lata byłaby w formie programu, z uwagi na fakt, że ciężko nam jest wycelować, na ile znajdziemy rąk do pracy, żeby w stu procentach zapełnić zapotrzebowanie. Bo to będzie tak, że rodzina będzie składała wniosek i w ślad za wnioskiem musimy przydzielić usługę. W momencie, kiedy zadanie od razu byłoby obligatoryjne, wchodziłoby w życie, moglibyśmy mieć do czynienia z taką sytuacją, że liczba rąk do pracy byłaby mniejsza, niż liczba tych wniosków. (…) My musimy przez te pierwsze lata zbudować rynek usług opiekuńczych, czyli musimy wykształcić odpowiednią liczbę ludzi, którzy będą te usługi świadczyli – mówiła Marzena Okła-Drewnowicz na posiedzeniu Zespołu ds. Ochrony Zdrowia i Polityki Społecznej Komisji Wspólnej Rządu i Samorządu Terytorialnego.
Cena promocyjna: 161.1 zł
|Cena regularna: 179 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 107.4 zł
Bon senioralny po spełnieniu kryteriów
Bonu nie będzie można łączyć np. ze świadczeniem wspierającym czy świadczeniami z pomocy społecznej. W uprawnieniu do bonu nie będzie tylko przeszkadzał dodatek pielęgnacyjny przyznawany z urzędu osobom po 75 r. ż. Jednak jego wartość będzie wliczana do kryterium dochodowego seniora. Bon będzie można otrzymać także równocześnie z usługami opiekuńczymi w miejscu zamieszkania, w tym specjalistycznymi usługami opiekuńczymi. Usługi wsparcia w ramach bonu będą mogły być łączone z usługami opiekuńczymi o charakterze medycznym, np. w ramach pielęgniarskiej domowej opieki długoterminowej.
Czytaj też: Bon senioralny będzie można łączyć z usługami opiekuńczymi
Osoby uprawnione do bonu dla swojego bliskiego seniora muszą pracować. Projekt ustawy określa też ich limity dochodowe. Dochód nie może być niższy niż 3500 zł oraz wyższy niż 6700 zł – w przypadku jednoosobowego gospodarstwo domowego. W przypadku wieloosobowego gospodarstwo domowego łącznie z dochodami pozostałych członków gospodarstwa nie może przekraczać 10 tys. zł. - W przypadku prowadzenia gospodarstwa wieloosobowego również powinien być wskazany minimalny dochód, w przeciwnym wypadku mamy do czynienia z przepisem dyskryminującym osoby prowadzące jednoosobowe gospodarstwo domowe – zwraca uwagę Bernadeta Skóbel.
Z kolei Sebastian Koćwin, wiceprzewodniczący Ogólnopolskiego Porozumienia Związków Zawodowych, zwraca uwagę, że o bon mogą starać się tylko zstępni. - Wykluczenie innych krewnych czy też samej osoby starszej jest ograniczaniem podmiotowości beneficjentów tej pomocy. Rozwiązanie zaproponowane w projekcie ustawy wyklucza ponadto z pomocy także te osoby, które nie posiadają zstępnych. OPZZ postuluje rozszerzenie katalogu osób, które mogą występować o bon senioralny - zarówno o same osoby starsze, jak i innych krewnych – apeluje organizacja.
Organizacje zwracają także uwagę na bardzo niskie wynagrodzenie dla osób świadczących usługi wsparcia w ramach bonu senioralnego. - Obecnie wartość maksymalna bonu na poziomie 2150 zł przeliczona przez maksymalną liczbę 50 godzin wsparcia dla jednej osoby daje 43 złote brutto uśrednionej stawki godzinowej, co w wypadku realizacji usług przez osobę na umowie o pracę lub „ozusowanej” umowie zleceniu daje nieco więcej niż 25 złotych do ręki za godzinę – zwraca uwagę OPZZ. - Wynagrodzenie tych osób może stanowić poważną barierę dla właściwego i oczekiwanego rozwoju tego programu oraz jego faktyczną jakość – podkreśla Dorota Gardias, przewodnicząca Forum Związków Zawodowych. Ta organizacja zresztą, choć uważa, że konieczne jest poszerzenie instrumentów wsparcia dla osób starszych, nie popiera rozwiązań zaproponowanych w takim kształcie w obecnym projekcie. Między innymi dlatego, że zbyt rygorystyczne są progi przychodów dla seniorów, jak i zstępnych. Projekt nie uwzględnia różnic między mieszkańcami wsi i miast. Organizacja nie rozumie też mechanizmu, który wprost uzależnia możliwość uzyskania przez seniora dodatkowego wsparcia w postaci bonu od sytuacji zawodowej zstępnego. - Autor projektu nie bierze pod uwagę, że senior, który pobiera emeryturę powyżej progu uprawniającego go do otrzymania bonu może mieć większe potrzeby w zakresie celów, które bon ma spełniać, od osoby która do programu się kwalifikuje, ale jej potrzeby są bardzo niskie. FZZ sprzeciwia się stanowieniu prawa i kreowaniu polityki społecznej pod wyłączne dyktando realizacji kamieni milowych – zaznacza organizacja.
Liczba godzin wsparcia a wiek seniora
Jak wskazuje ustawodawca, liczba godzin usługi wsparcia uzależniona będzie od liczby punktów w skali niezaspokojonych potrzeb w zakresie podstawowych czynności życia codziennego określonych w toku oceny przez gminę z wykorzystaniem kwestionariusza. Liczba godzin usługi wsparcia uzależniona będzie także od wieku seniora.
| Liczba punktów | Wiek 75–79 lat | Wiek 80–84 lata | Wiek 85 lat lub więcej |
|---|---|---|---|
| 11–20 | 4–7 godzin | 4–10 godzin | 4–12 godzin |
| 21–35 | 8–14 godzin | 11–19 godzin | 13–24 godzin |
| 36–50 | 15–22 godzin | 20–29 godzin | 25–36 godzin |
| 51–60 | 23–30 godzin | 30–40 godzin | 37–50 godzin |
Osoby, które nie spełnią ustawowych warunków do otrzymania bonu senioralnego, będą mogły go kupić. - W ustawie przewidziano możliwość zapewnienia przez gminę dodatkowych godzin usług wsparcia zarówno ponad określone w decyzji, jak i dla osób, które z różnych powodów nie kwalifikują się do uzyskania bonu senioralnego, na zasadzie odpłatności. W takim przypadku rada gminy określi, w drodze uchwały, warunki odpłatności oraz warunki częściowego lub całkowitego zwolnienia z opłat lub rozłożenia ich na raty, a także zasady i tryb pobierania tych opłat. Dodatkowe godziny usługi wsparcia są przyznawane na wniosek seniora decyzją wójta (burmistrza lub prezydenta miasta) – czytamy w opisie projektu.
Przepisy o bonie senioralnym mają wejść w życie od 1 stycznia 2026 roku.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
