Tymczasowe aresztowanie to najbardziej restrykcyjny, izolacyjny środek zapobiegawczy przewidziany przez polskie prawo. Zgodnie z Kodeksem postępowania karnego środki zapobiegawcze można stosować w celu zabezpieczenia prawidłowego toku postępowania, a wyjątkowo także w celu zapobiegnięcia popełnieniu przez oskarżonego "nowego, ciężkiego przestępstwa".
Było więcej, potem mniej, teraz znowu wzrost
Praktyka stosowania w Polsce tymczasowego aresztowania zawsze była problemem, a największa liczba osób pozbawionych w ten sposób wolności miała miejsce na początku 21. wieku. W 2001 roku w aresztach średnio przebywało ponad 24 tys. osób, w 2002 - 21 tys. 850, 2003 - 20 tys. 383. Efektem tej sytuacji było zainteresowania się sprawą organizacje międzynarodowe.
W 2007 roku Europejski Trybunał Praw Człowieka zakomunikował rządowi polskiemu 78 skarg obywateli polskich. Przeważały wśród nich sprawy dotyczące częstego i pochopnego stosowania tymczasowego aresztowania. Oraz - automatyzmu w jego przedłużaniu. Polskie władze przyznawały wówczas, że areszty stały się problemem systemowym. W 2009 roku doszło do precedensowego wyroku Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w sprawie Kauczor przeciw Polsce.
ETPC: To w Polsce strukturalny problem
Po raz pierwszy Trybunał stwierdził wtedy, że nadużywanie stosowania tymczasowego aresztowania ma w Polsce charakter problemu strukturalnego. Nie jest więc wynikiem pomyłek, czy błędnej interpretacji przepisów przez sądy w pojedynczych sprawach. Od tego momentu liczba aresztów stosowanych w Polsce zaczęła systematycznie spadać.
Czytaj: Aresztów coraz więcej - co rok to kolejny rekord>>
O ile jeszcze w 2009 roku w jednostkach penitencjarnych przebywało średnio 9460 osób tymczasowo aresztowanych, to liczba ta konsekwentnie malała i 31 grudnia 2015 roku, czyli w momencie objęcia władzy przez Zjednoczoną Prawicę, były to 4162 osoby. - Tendencja spadkowa jednak się nie utrzymała i w ostatnich latach ponownie obserwujemy konsekwentny i znaczny wzrost liczby osób pozbawionych wolności przed uzyskaniem końcowego wyroku - stwierdziła w swoim raporcie Służba Więzienna.
Problem wciąż nie rozwiązany
Na problem nadużywania tymczasowego aresztu od lat zwraca uwagę m.in. Rzecznik Praw Obywatelskich oraz organizacje społeczne takie jak Helsińska Fundacja Praw Człowieka czy Fundacja Court Watch Polska. Obie w 2019 r. opublikowały raporty dotyczące tej kwestii. W swoim opracowaniu Helsińska Fundacja Praw Człowieka oceniła, że problem nadużywania tymczasowego aresztu, na który już wiele temu wskazywał Europejski Trybunał Praw Człowieka, nadal "nie został rozwiązany".
Czytaj:
W Polsce znowu coraz łatwiej o areszt, często długotrwały>>
Prokurator jak nadsędzia - MS konsekwentnie zwiększa prokuratorskie uprawnienia>>