Sąd Najwyższy 25 sierpnia br. w jednoosobowym składzie na posiedzeniu niejawnym odmówił przekazania sprawy o zapłatę innemu sądowi równorzędnemu.
Czytaj też: Sądy utknęły na testach bezstronności - problemy ze stosowaniem i pouczaniem stron>>
Sąd Rejonowy w W. złożył taki wniosek do Sądu Najwyższego ze względu na dobro wymiaru sprawiedliwości i na podstawie art. 441 kpc. Przepis ten dotyczy dowodów w postępowaniu rozwodowym i okoliczności dotyczących rozkładu pożycia, jak również okoliczności dotyczących dzieci stron i ich sytuacji.
LINIE ORZECZNICZE w LEX:
- Wyłączenie biegłego z przyczyn, z jakich można żądać wyłączenia sędziego >>>
- Możliwość udziału w sprawie sędziego (biegłego sądowego) w sytuacji gdy pozostaje on w stosunku pracy z jedną ze stron procesu >>>
- Czy skierowany do Sądu Najwyższego wniosek o wyłączenie sędziego jest objęty przymusem adwokacko-radcowskim >>>
Sąd Rejonowy miał na względzie społeczne postrzeganie tego sądu jako organu bezstronnego. W uzasadnieniu wskazał, że pozwana w tej sprawie Anna Z.-M. jest od 20 lat sędzią Sądu Rejonowego w W., a pozew wiąże się z wykonywaniem przez nią obowiązków zawodowych. Ponadto jej mąż Marek M. był prezesem tego sądu przez ostatnie dwie kadencje, a pozwana jest osobą znaną w miejscowym środowisku. Co więcej - sędziowie i pracownicy tego sądu utrzymują z nią relacje koleżeńskie i towarzyskie.
Sąd Najwyższy uznał, że wniosek nie podlega rozpoznaniu na podstawie art. 441 kpc, gdyż w tej sprawie znajduje zastosowanie art. 481 k.p.c., dodany do kodeksu postępowania cywilnego ustawą z 7 lipca 2019 r. o zmianie tego aktu prawnego.
Załóż bezpłatne konto na Moje Prawo.pl i zyskaj unikalne funkcjonalności >>>
Wyłączenie sędziego
Zgodnie z tym unormowaniem, w przypadku wyłączenia sędziego na podstawie art. 48 par. 1 pkt 1-4 kpc, sąd występuje do sądu nad nim przełożonego o wyznaczenie innego sądu do rozpoznania sprawy, a sąd przełożony wyznacza inny równorzędny sąd. W uzasadnieniu projektu nowelizacji kodeksu postępowania cywilnego wskazano, że „uwzględnienia wymaga społeczne oczekiwanie, by konsekwencją wyłączenia sędziego w sytuacjach, gdy jest on osobiście zainteresowany w sprawie (czyli w przypadkach określonych w art. 48 par. 1 pkt 1-4), było rozpoznanie sprawy przez inny sąd.
WZORY DOKUMENTÓW w LEX:
- Wniosek o wyłączenie sędziego na podstawie art. 48 par. 1 k.p.c. (strona będąca krewnym sędziego) >
- Wniosek o wyłączenie sędziego referenta – sędziego sądu rejonowego od orzekania w sprawie >
Wpływ zależności koleżeńskich
Według sędziego sprawozdawcy Agnieszki Piotrowskiej, takie rozwiązanie pozwala z góry wykluczyć wpływ oczywistych zależności osobistych (koleżeńskich, towarzyskich) między wyłączonym sędzią a pozostałymi sędziami danego sądu na rozstrzygnięcie danej sprawy.
Co warto podkreślić, rozpoznanie sprawy przez inny równorzędny sąd nie narusza konstytucyjnego prawa stron do sądu, skoro rozpoznanie sprawy następuje na podstawie i w trybie tych samych norm prawnych, co w sądzie pierwotnie właściwym, a odejście od zasad ustalania właściwości jest uzasadnione potrzebą lepszego zagwarantowania bezstronności sądu. Zmianę tę wprowadza projektowany art. 481”.
W założeniu ustawodawcy wprowadzenie tej nowej instytucji procesowej miało zatem służyć wzmocnieniu społecznego zaufania do wymiaru sprawiedliwości przez wyeliminowanie sytuacji, w której sprawa z udziałem sędziego miałaby podlegać osądowi w ,,macierzystym sądzie sędziego strony”.
Sędzia jako strona
Jak ocenił sąd Najwyższy, art. 481 k.p.c. należy rozumieć w ten sposób, że jeśli stroną w konkretnej sprawie jest określony sędzia sądu właściwego miejscowo i rzeczowo do rozpoznania sprawy, to na wniosek tego sądu sąd nad nim przełożony wyznacza do jej rozpoznania inny sąd różnorzędny i bez znaczenia pozostaje, czy sędzia wyłączony z mocy ustawy został wyznaczony lub wylosowany do jej rozpoznania, w jakim wydziale orzeka, ilu sędziów liczy dany sąd oraz jakiego rodzaju relacje łączą sędziego wyłączonego z mocy ustawy z innymi sędziami sądu właściwego.
Sygnatura akt III CO 594/22, postanowienie Izby Cywilnej Sądu Najwyższego z 25 sierpnia 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
