SN odpowie jakie jest odszkodowanie po naprawie auta 24 września

Rozprawa zgodnie z planem odbyła się 26 sierpnia. Sąd Najwyższy wysłuchał argumentów strony pozwanej, czyli TUiR Warta, reprezentowanej przez radcę prawnego Jakuba Trzeciaka. Radca wyjaśnił, że Sąd Okręgowy w Poznaniu skierował pytanie do Izby Cywilnej, zanim zapadła uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z 11 września 2024 r. (III CZP 65/23), dotycząca sposobu ustalania wysokości odszkodowania w sprawach szkód komunikacyjnych, w sytuacji gdy niemożliwa jest naprawa pojazdu wskutek jego sprzedaży.

Sąd Okręgowy w Poznaniu przedstawił Izbie Cywilnej jeszcze inne zagadnienia:

Czy w sytuacji gdy poszkodowany dokonał naprawy uszkodzonego samochodu, przywracając go do stanu sprzed szkody, należne mu odszkodowanie od ubezpieczyciela sprawcy szkody z tytułu ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego powinno opiewać na rzeczywiste koszty naprawy, czy też powinno być ustalone metodą kosztorysową, czyli według hipotetycznych kosztów naprawy?
Czy dopuszczalne jest przyznanie poszkodowanemu odszkodowania z tytułu kosztów naprawy uszkodzonego samochodu z uwzględnieniem rabatów na części zamienne i materiał lakierniczy, które ubezpieczyciel z ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego, ponoszący odpowiedzialność za szkodę, proponuje i udostępnia poszkodowanemu?

Pełne odszkodowanie

Sąd Okręgowy nie miał wątpliwości, że poszkodowanemu, który nie ma możliwości dokonywania odliczeń podatku od towarów i usług, przysługuje pełne, to jest obejmujące również ten podatek, odszkodowanie odpowiadające kosztom przywrócenia pojazdu do stanu sprzed szkody,
i to niezależnie od tego – jak wynika z dominującego nurtu judykatury – czy pojazd został naprawiony, czy też nie i w jaki sposób ta naprawa nastąpiła (uchwała składu siedmiu sędziów SN z 17 maja 2007 r., III CZP 150/06). Uznał jednak, że powyższe zagadnienie nie zostało definitywnie przesądzone.

Zobacz też linię orzeczniczą: Wysokość odszkodowań ubezpieczeniowych a VAT >

Czytaj też: Niekorzystna uchwała SN w sprawie szkód komunikacyjnych

Kwestia uwzględnienia podatku od towarów i usług w odszkodowaniu przy szacowaniu szkody metodą kosztorysową – co do zasady – nie powinna budzić wątpliwości, jeśli przyjąć, że podatek ten ma charakter cenotwórczy, a odszkodowanie należne poszkodowanemu w ramach ubezpieczenia OC posiadacza pojazdu mechanicznego należy ustalać jako równowartość hipotetycznie określonych kosztów przywrócenia pojazdu do stanu pierwotnego.

Niekonsekwencja SN

Sąd drugiej instancji wskazał, że w powołanej uchwale, która miała przeciąć rozbieżności w judykaturze, mocno zaakcentowano, iż fakt późniejszego naprawienia bądź nienaprawienia rzeczy nie ma znaczenia dla określenia wysokości przysługującego odszkodowania, w tym również powiększenia go o cenotwórczy podatek od towarów i usług. A to powoduje, że w takim przypadku odszkodowania nie powinno się powiększać o stawkę tego podatku.
Sąd przedstawiający zagadnienie prawne zarzucił Sądowi Najwyższemu niekonsekwencję, która zapewne miała wpływ na to, że w orzecznictwie sądów powszechnych ciągle utrzymuje się rozbieżność co do ujmowania w odszkodowaniu podatku od towarów i usług, w sytuacji gdy poszkodowany naprawi rzecz tzw. systemem gospodarczym, bądź zleci naprawę warsztatowi, który do ceny nie doliczy tego podatku (pozostają np. w szarej strefie).

Zdaniem sądu okręgowego część sądów nadal stoi na stanowisku, że cenotwórczy podatek od towarów i usług uwzględnia się przy ustalaniu
wysokości odszkodowania tylko wówczas, gdy poszkodowany rzeczywiście go poniesie.

Czytaj też w LEX: Polskie sumy gwarancyjne z polis OC były za niskie. Omówienie wyroku TS z dnia 21 grudnia 2021 r., C-428/20 (A.K. p. Skarbowi Państwa) >

Uzasadnione koszty

Uzasadniając drugie z przedstawionych zagadnień prawnych, sąd okręgowy przypomniał uchwałę z 6 października 2022 r., III CZP 119/22, w której Sąd Najwyższy stwierdził, że w formule niezbędnych i ekonomicznie uzasadnionych kosztów naprawy nie mieści się jakikolwiek automatyzm, a w szczególności jednoznaczne i odgórne przesądzenie, iż odszkodowanie przysługujące od zakładu ubezpieczeń z umowy ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej posiadaczy pojazdów mechanicznych za szkody powstałe w związku z ruchem tych pojazdów może być każdorazowo obniżone o rabaty oraz ulgi na części i materiały służące do naprawy pojazdu. Jednocześnie nie można z góry wykluczyć możliwości uwzględnienia rabatów i ulg, o ile na podstawie okoliczności konkretnej sprawy będzie możliwe przyjęcie, że mieszczą się one w niezbędnych i ekonomicznie uzasadnionych kosztach naprawy, czy wręcz je współkształtują.

Z drugiej strony sąd okręgowy nie wykluczył możliwości uwzględnienia rabatów i ulg w określonych okolicznościach sprawy.

Jak stwierdził sąd drugiej instancji, trzecie pytanie zmierza do jednoznacznego rozstrzygnięcia, czy dopuszczalne jest stosowanie przez zakłady ubezpieczeń rabatów co do zasady, mając na względzie, że powodują one, iż wypłacone przy ich uwzględnieniu odszkodowanie nie ma charakteru rynkowego.

Czytaj też w LEX: Samochód w ewidencji księgowej na przykładach >

Hipotetyczne rozliczenie szkód czy rzeczywiste?

Pełnomocnik pozwanego ubezpieczyciela wyjaśniał, ze w apelacji poznańskiej dominuje linia, że odszkodowanie należy się za rzeczywiste poniesienie nakładów na naprawę samochodu. Jeśli jednak naprawa nie została dokonana, to sądy ustalają odszkodowanie według metody kosztorysowej.

- Jednak według przepisów sądy powinny brać pod uwagę wartość pojazdu przed i po naprawie. Hipotetyczne rozliczenie szkód jest contra legem - podkreśla mec. Trzeciak.

Izba Cywilna SN odroczyła ogłoszenie uchwały do 24 września z powodów - jak wyjaśnił przewodniczący sędzia Dariusz Dończyk - skomplikowanej materii i problemów ze skompletowaniem składu orzekającego.

Sygnatura akt III CZP 32/24

Czytaj też w LEX: Ubezpieczenia w kosztach podatkowych na przykładach >

-90%

[E-book] Kodeks cywilny. Kodeks rodzinny i opiekuńczy. Księgi wieczyste i hipoteka. Kodeks postępowania cywilnego. Prawo prywatne międzynarodowe. Prawo o aktac

Sprawdź