Wnioskodawca Zenon F. wniósł skargę kasacyjną od postanowienia Sądu Okręgowego w Ostrołęce, wydanego na skutek apelacji uczestnika od postanowienia sądu pierwszej instancji w sprawie o ustanowienie służebności drogi koniecznej, prowadzonej z udziałem także innych osób.
Zobacz procedurę: Ustanowienie służebności drogi koniecznej >
Przedmiotem zaskarżenia była wyłącznie wysokość wynagrodzenia w kwocie 4713 zł zasądzonego od wnioskodawcy na rzecz uczestnika, na którego nieruchomości ustanowiono wnioskowaną służebność.
Problem dopuszczalności skargi
W najnowszym orzecznictwie ujawniły się bowiem dwa poglądy dotyczące tego, czy w razie zakwestionowania samej tylko wysokości wynagrodzenia za ustanowienie służebności dostępność skargi kasacyjnej jest uzależniona od wysokości spornej z tego tytułu kwoty, a skarga staje się dopuszczalna wyłącznie w razie przekroczenia wartości progowej, tj. 50 tys. zł.
Zagadnienie to ma fundamentalne znaczenie dla dostępności skargi kasacyjnej nie tylko w sprawach o ustanowienie służebności drogi koniecznej, lecz także w przypadku spraw o ustanowienie służebności przesyłu (na podstawie art. 305(2) par. 1 lub 2 k.c.).
Czytaj też w LEX: Roszczenia przysługujące właścicielowi nieruchomości, na której posadowione są słupy oraz linie wysokiego napięcia >
Wartość progowa 50 tys. zł
Zgodnie z pierwszym z poglądów, gdy w sprawie o ustanowienie służebności przedmiotem zaskarżenia jest jedynie orzeczenie dotyczące wysokości wynagrodzenia związanego z ustanowieniem tego prawa, o dopuszczalności skargi kasacyjnej w zakresie roszczenia pieniężnego decyduje wartość przedmiotu sporu, która musi wynosić co najmniej wskazaną wyżej wartość progową (50 tys. zł).
Pogląd ten uzasadniany jest tezą o możliwości dochodzenia takiego wynagrodzenia na zasadach ogólnych (poza postępowaniem o ustanowienie służebności), które obejmują m.in. próg dopuszczalności skargi kasacyjnej.
Według drugiego stanowiska sprawa dotycząca samego tylko rozstrzygnięcia w sprawie wysokości wynagrodzenia (wskutek niezaskarżenia pozostałej części orzeczenia o ustanowieniu służebności) pozostaje sprawą z zakresu prawa rzeczowego, wobec czego skarga kasacyjna przysługuje w niej niezależnie od wartości przedmiotu sporu. W takim wypadku dopuszczalność skargi normuje bowiem nie art. 398(2) par. 1 zd. 1 k.p.c., lecz art. 519(1)par. 1 k.p.c., który dla dostępności skargi nie wprowadza żadnej wartości progowej. Chodzi o sprawy z zakresu prawa osobowego, rzeczowego i spadkowego, na które przysługuje skarga kasacyjna do Sądu Najwyższego.
Zobacz też linię orzeczniczą: Wartość przedmiotu zaskarżenia skargą kasacyjną jako przesłanka jej dopuszczalności >
Odrębne dochodzenie
Sąd Najwyższy przychylił się do drugiego z przedstawionych poglądów, stwierdzając, że sprawa o ustanowienie służebności dotyczy zakresu prawa rzeczowego. Dopuszczalność skargi kasacyjnej w takiej sprawie jest zatem unormowana w art. 519(1) par. 1 k.p.c. Jednocześnie za nietrafny Beata Janiszewska, sędzia sprawozdawca, uznała argument o dopuszczalności odrębnego dochodzenia wynagrodzenia z tytułu ustanowienia odpowiedniego prawa.
Przepisy przewidują bowiem możliwość żądania jedynie „ustanowienia [potrzebnej służebności] za wynagrodzeniem”, co oznacza, że w jednym postępowaniu mają być rozstrzygnięte dwie powiązane z sobą kwestie: obciążenia nieruchomości ograniczonym prawem rzeczowym oraz zasądzenia wynagrodzenia, które dla właściciela gruntu stanowi ekwiwalent za dokonywane (konstytutywnym orzeczeniem sądu) obciążenie nieruchomości.
Postanowienie Izby Cywilnej SN z 14 grudnia 2023 r. , sygn. akt I CSK 6243/22
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
