Rada przedstawiła obszerną odpowiedź: w 2024 r. wpłynęło 68 oświadczeń woli dalszego zajmowania stanowiska sędziego - wydano 31 zgód i i 37 odmów. W 2025 r. wpłynęło 85 oświadczeń - wydano 32 zgody i 51 odmów; 2 sprawy umorzono.
Rzecznik praw obywatelskich prof. Marcin Wiącek przypomniał, że art. 69 par. 1b Prawa o ustroju sądów powszechnych stanowi, że KRS może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego, jeżeli jest to uzasadnione interesem wymiaru sprawiedliwości lub ważnym interesem społecznym, w szczególności jeśli przemawia za tym racjonalne wykorzystanie kadr sądownictwa powszechnego lub potrzeby wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych sądów. Przepisy - ze względu na konieczność wyrażenia zgody przez organ, budzą też wątpliwości konstytucyjne. W opiniowaniu jest projekt MS, który ma uniezależnić możliwość pozostania sędziego na stanowisku od zgody KRS a także MS.
Czytaj: Sędzia powinien być w stanie spoczynku a orzeka dalej - wyroki będą podważane>>
Racjonalne wykorzystanie kadr
W ocenie wielu sędziów KRS nie stosuje jednak tych kryteriów w sposób klarowny i konsekwentny. Np. Zgromadzenie Ogólne Sędziów Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu zarzuca, że praktykę KRS cechuje arbitralność, całkowitą przypadkowość i nieracjonalność podejmowanych uchwał. Zdaniem Zgromadzenia Ogólnego ocena KRS często nie odnosi się do indywidualnych okoliczności dotyczących danego sędziego, a już na pewno nie uwzględnia interesu wymiaru sprawiedliwości, czy też ważnego interesu społecznego, uwzględniającego konieczność racjonalnego wykorzystania kadr sądownictwa powszechnego i potrzeb wynikających z obciążenia zadaniami poszczególnych sądów.
Może to wskazywać, że uzasadnienia uchwał KRS nie są zrozumiałe i akceptowalne co najmniej dla części środowisk sędziowskich. Świadczyć też może o rosnącej liczbie sędziów tracących zaufanie do KRS, co musi budzić zaniepokojenie, zwłaszcza w kontekście nadal nierozwiązanego i pogłębiającego się kryzysu sądownictwa.
Rzecznik poprosił przewodniczącą KRS o:
- wyjaśnienie, jakimi szczegółowymi kryteriami Krajowa Rada Sądownictwa kieruje się przy wykonywaniu kompetencji z art. 69 par. 1b p.u.s.p.;
- wskazanie, ile razy KRS wyraziła zgodę, a ile razy odmówiła wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziowskiego w latach 2024-2025.
Czytaj: Sędzia kończy 65 lat? Dalsze orzekanie będzie zależne od jego decyzji i oceny... lekarza
Sędzia powinien być w stanie spoczynku, a nie jest - KRS chce zawiadomić prokuraturę
Wyjątek od zasady
W odpowiedzi sędzia Rafał Puchalski, wiceprzewodniczący Rady, wskazał, że możliwość dalszego pełnienia służby sędziowskiej po ukończeniu 65 lat stanowi - w myśl obowiązujących przepisów - wyjątek od zasady, a Krajowa Rada Sądownictwa wyposażona została w kompetencję do wyrażenia zgody na zastosowanie odstępstwa od powyższej zasady na podstawie ustawowo określonych przesłanek.
Możliwość dalszego pełnienia służby przez sędziego po ukończeniu 65 lat stanowi odstępstwo od ogólnej zasady i szczególnego rodzaju uprawnienie. Nie realizuje się ono z mocy samego prawa, a w celu zastosowania ustawowo określonych przesłanek niezbędne jest przeprowadzenie postępowania przed Krajową Radą Sądownictwa. Instytucja wyrażenia zgody na dalsze pełnienie służby przez sędziego skonstruowana została na zasadzie dyskrecjonalnej oceny KRS, przy czym granice powyższej swobody wyznacza ustawa. Oznacza to, że każdorazowo, gdy w ocenie Rady istnieją podstawy mogące uzasadnić odstępstwo od zasady ustanowionej w treści art. 69 par. 1 p.u.s.p. i skorzystanie z fakultatywnej możliwości wyrażenia zgody, Rada ma obowiązek uzasadnić swoje stanowisko - zaznaczył.
Dodał, że w modelu stosowania art. 69 par. 1b p.u.s.p. wyróżnić trzeba dwie sfery – jedną dotyczącą pojęć nieostrych i drugą dotyczącą kompetencji dyskrecjonalnej, funkcjonujące na dwóch różnych poziomach. - Na pierwszym poziomie mamy do czynienia z wykładnią pojęć nieostrych oraz oceną stanu faktycznego, do którego ma być odnoszona norma prawna. W powyższym zakresie Krajowa Rada Sądownictwa zobligowana została przez ustawodawcę do zbadania, czy w konkretnych okolicznościach występuje co najmniej jedna z przesłanek wskazanych w treści wskazanego przepisu. Negatywne ustalenia w powyższym zakresie skutkują obowiązkiem podjęcia negatywnej uchwały w zakresie zgody na zastosowanie wyjątku od zasady przechodzenia sędziów w stan spoczynku z chwilą ukończenia 65 lat. Pozytywne ustalenia w zakresie istnienia jednej z przesłanek uregulowanych w art. 69 par. 1b p.u.s.p. otwierają dopiero alternatywę wyboru jednego z dwóch rozwiązań, tj. udzielenia zgody lub odmowy udzielenia zgody. W przypadku sfery dyskrecjonalności nie jest konieczna wykładnia tekstu prawnego ani ocena występujących faktów, ani nawet wykładnia pojęć nieostrych (niedookreślonych) - wskazał.
"Może się zgodzić" nie oznacza, że Rada musi
KRS zaznacza równocześnie, że nie można więc utożsamiać interesu wymiaru sprawiedliwości lub ważnego interesu społecznego z dalszym zajmowaniem stanowiska sędziowskiego przez osobę, która osiągnęła już 65. rok życia.
W orzecznictwie Sądu Najwyższego ukształtował się pogląd, że możliwość dalszego zajmowania stanowiska prokuratora (a także sędziego) stanowi wyjątek od zasady, według której z dniem osiągnięcia określonego wieku przechodzi on w stan spoczynku (postanowienie Sądu Najwyższego z 6 czerwca 2003 r., sygn. akt III AO 25/02; wyroki Sądu Najwyższego z: 22 lipca 2014 r., sygn. akt III PO 3/14; z 15 lipca 2015 r., sygn. akt III PO 3/15 i z 6 października 2021 r., sygn. akt I NO 50/21). Wykładnia treści art. 69 par. 1b p.u.s.p. wskazuje, że Krajowa Rada Sądownictwa posiada dyskrecjonalną kompetencję decyzyjną zarówno o charakterze pozytywnym, jak i negatywnym po przesądzeniu, że istnieje co najmniej jedna z dwóch wskazanych wyżej podstaw uzasadniających możliwość odstępstwa od zasady przejścia w stan spoczynku z chwilą ukończenia przez sędziego 65 roku życia. Przyjęcie odmiennej koncepcji prowadzić by musiało do wniosku, że dyskrecjonalna kompetencja Rady ma charakter iluzoryczny, bowiem w każdym przypadku zaistnienia chociażby jednej z podstaw Rada byłaby zobligowana do wyrażenia zgody na dalsze orzekanie, a taka konkluzja stoi wprost w sprzeczności z treścią art. 69 par. 1b p.u.s.p. Zawarty w nim zwrot: „może" oznacza, że nawet przy ziszczeniu się wskazanych podstaw ustawodawca upoważnił Radę do podjęcia decyzji, która może mieć charakter zarówno pozytywny, jak i negatywny - czytamy w stanowisku.
KRS dodaje, że Sąd Najwyższy w orzeczeniu z 8 sierpnia 2023 r. w sprawie o sygn. akt I NKRS 32/23 stwierdził, iż: „(…) nie budzi żadnych wątpliwości, że zasadą i regułą jest obligatoryjne przejście sędziego w stan spoczynku wraz z osiągnięciem określonego wieku. Przejście sędziego w stan spoczynku następuje ex lege. Natomiast art. 69 par. 1b p.u.s.p. stanowi wyjątek od powyższej zasady, a użyty w nim przez ustawodawcę zwrot „może" oznacza uprawnienie (a nie obowiązek) KRS do wyrażenia zgody na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego pomimo ukończenia przez niego 65" - podsumowano.
Cena promocyjna: 228.6 zł
|Cena regularna: 254 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 177.8 zł
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
