To kolejny projekt ze skróconym czasem na opiniowanie. Tym razem MS dało na to 14 dni, uzasadniając, że skrócony termin na przedstawienie stanowiska w tej sprawie wynika z priorytetowego znaczenia projektowanej ustawy dla polityki rządu. A regulacja ma znaczenie m.in. w kontekście kadrowym. W związku z ukształtowaniem obecnej Krajowej Rady Sądownictwa, w skład której wchodzi 15 członków/sędziów wybranych przez Sejm, a nie przez sędziów, nie są ogłaszane konkursy na stanowiska sędziowskie. Co więcej – według danych uzyskanych z MS, 53 sędziów, którzy ukończyli 65. rok życia, nie otrzymało zgody KRS na dalsze zajmowanie stanowiska sędziego czynnego, a nadal je zajmują. MS tłumaczy to właśnie wadliwością ukształtowania i niekonstytucyjnością KRS.
– Z punktu widzenia konstytucyjnych zasad niezawisłości sędziów i niezależności sądów, ale i racjonalnej oceny dotyczącej tego, w jaki sposób, najbardziej obiektywny i wolny od uznaniowości jakichkolwiek organów, winno być ukształtowane otoczenie prawne normujące pełnienie funkcji orzeczniczych, a także dostrzegając potrzebę możliwie jak najszerszego korzystania przez wymiar sprawiedliwości z doświadczonych sędziów, pożądanym rozwiązaniem jest dokonanie rewizji przepisów art. 69 u.s.p. i uzależnienie możliwości dalszego orzekania przez sędziów, którzy osiągnęli wiek uprawniający do przejścia w stan spoczynku, wyłącznie od ich indywidualnej decyzji oraz możliwości dalszego pełnienia obowiązków sędziowskich, ocenianej przez właściwego specjalistę z zakresu medycyny, bez prawa ingerencji w tym zakresie przez jakikolwiek organ – wskazano w uzasadnieniu.
Czytaj: Minister, nie KRS, wydłuży sędziemu orzekanie? Jest propozycja>>
MS przywraca praworządność w sądach, opiniując projekt w 10 dni>>
Ze zgodą był problem, zgody KRS nie będzie
Zgodnie z obecnym brzmieniem art. 69 Prawa o ustroju sądów powszechnych, sędzia, który chciałby orzekać po 65. roku życia, musi nie później niż na sześć miesięcy i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy przed urodzinami oświadczyć KRS wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawić jej zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie.
Zobacz wzór dokumentu w LEX: Oświadczenie sędziego o przejściu w stan spoczynku w trybie art. 69 par. 2 ustawy prawo o ustroju sądów powszechnych >
Krajowa Rada Sądownictwa może wyrazić zgodę na dalsze zajmowanie przez niego stanowiska, jeżeli jest to uzasadnione interesem wymiaru sprawiedliwości lub ważnym interesem społecznym, w szczególności jeśli przemawia za tym racjonalne wykorzystanie kadr sądownictwa powszechnego lub potrzeby wynikające z obciążenia zadaniami poszczególnych sądów. Uchwała Krajowej Rady Sądownictwa jest ostateczna. W przypadku niezakończenia postępowania związanego z dalszym zajmowaniem stanowiska sędziego po ukończeniu przez niego 65 lat, sędzia pozostaje na stanowisku do czasu zakończenia tego postępowania. Sędzia może zajmować stanowisko nie dłużej niż do ukończenia 70. roku życia.
Czytaj też w LEX: Zakończenie aktywności zawodowej przez sędziów i prokuratorów ze względu na wiek >
Po zmianach, zgodnie z art. 69, sędzia przejdzie w stan spoczynku z dniem ukończenia 65. roku życia, chyba że nie później niż na sześć miesięcy i nie wcześniej niż na dwanaście miesięcy przed ukończeniem tego wieku oświadczy właściwemu prezesowi sądu apelacyjnego wolę dalszego zajmowania stanowiska i przedstawi zaświadczenie stwierdzające, że jest zdolny, ze względu na stan zdrowia, do pełnienia obowiązków sędziego, wydane na zasadach określonych dla kandydata na stanowisko sędziowskie. Uchylony zostaje równocześnie przepis o zgodzie KRS na dalsze zajmowanie przez niego stanowiska i dodany par. 1c, zgodnie z którym o złożeniu oświadczenia i przedstawieniu zaświadczenia prezes sądu apelacyjnego niezwłocznie zawiadamia ministra sprawiedliwości i Krajową Radę Sądownictwa.
Czytaj też w LEX: Sytuacja polskiego wymiaru sprawiedliwości (spór o praworządność) - zestawienie kluczowego orzecznictwa polskiego >
Sędzia po 65. roku życia z mniejszym referatem
Kolejna zmiana to par. 1d w art. 69 Prawa o ustroju sądów powszechnych – zgodnie z nim taki sędzia będzie mógł, na swój wniosek, uczestniczyć w przydziale spraw w wymiarze zmniejszonym o nie mniej niż 25 proc. i nie więcej niż 75 proc., jeżeli nie pełni w sądzie funkcji, z wyłączeniem funkcji wizytatora lub koordynatora do spraw mediacji. Zmniejszony udział w przydziale spraw ustalać się będzie zgodnie z wnioskiem sędziego, złożonym z co najmniej dwumiesięcznym uprzedzeniem. Taka zmiana udziału w przydziale spraw będzie mogła następować nie częściej niż co sześć miesięcy.
Zaproponowano również, by w takiej sytuacji wynagrodzenie sędziego obniżone zostało w takim samym stopniu, w jakim zmniejszeniu ulega przydział spraw. Tak samo ma być z dodatkiem funkcyjnym.
W przypadku złożenia oświadczenia i przedstawienia zaświadczenia lekarskiego, czyli przejścia przez procedurę wydłużającą orzekanie, sędzia będzie mógł zajmować stanowisko nie dłużej niż do ukończenia 70. roku życia. I znowu, będzie mógł wówczas przejść w stan spoczynku z trzymiesięcznym uprzedzeniem, składając odpowiednie oświadczenie właściwemu prezesowi sądu apelacyjnego. Ten okres ulegnie wydłużeniu o przysługujący sędziemu urlop wypoczynkowy niewykorzystany do końca okresu uprzedzenia. Na wniosek sędziego prezes sądu apelacyjnego będzie mógł też zgodzić się na wcześniejsze przejście w stan spoczynku. Prezes zawiadomi o tym ministra i KRS.
Sędzia orzeka mimo braku zgody KRS? Nowela mu pomoże
Projekt reguluje też sytuację tych sędziów, którzy mimo ukończenia 65. roku życia i braku zgody obecnej KRS na dalsze orzekanie - orzekają. Dotyczy to też tych, którzy o taką zgodę do KRS nie występowali. Taki sędzia będzie mógł złożyć oświadczenie i przedstawić zaświadczenie lekarskie – już na podstawie przepisów zmienionej ustawy, w terminie dwóch miesięcy od dnia jej wejścia w życie, nie później jednak niż w dniu ukończenia 69. roku życia. W takim oświadczeniu ma być wskazana podstawa pozostawania przez sędziego w stanie czynnym.
Z kolei ci sędziowie, którzy obecnie wstrzymują się z rozpoczęciem procedury, a którym w dniu wejścia w życie noweli pozostanie mniej niż osiem miesięcy do ukończenia 65. roku życia, lub którzy w tej dacie skończą 65 lat, będą mieli dwa miesiące na złożenie oświadczenia o woli dalszego orzekania i przedstawienia zaświadczenia lekarskiego prezesowi sądu apelacyjnego.
Sędzia w stanie spoczynku? Do 69. roku życia będzie mógł wrócić
Z kolei ci sędziowie, którzy przed dniem wejścia w życie noweli przejdą w stan spoczynku albo zostaną przeniesieni w stan spoczynku z przyczyn, o których mowa w art. 71 par. 3 Prawa o ustroju sądów powszechnych (przeniesienie w stan spoczynku, na wniosek ministra, w razie zmiany ustroju sądów lub zmiany granic okręgów sądowych, jeżeli sędzia nie został przeniesiony do innego sądu), będą mieli prawo powrócić na stanowisko zajmowane poprzednio albo stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu, jeżeli stanowisko zajmowane poprzednio zostało zniesione.
W celu wykonania tego prawa taki sędzia będzie musiał złożyć właściwemu prezesowi sądu apelacyjnego, nie później niż w dniu ukończenia 69. roku życia, oświadczenie woli powrotu na stanowisko zajmowane poprzednio albo stanowisko równorzędne poprzednio zajmowanemu i przedstawić zaświadczenie lekarskie.
Czytaj też w LEX:
Problemy praktyczne wynikające z nowych przepisów o składach sądu w postępowaniu cywilnym >
Tytuły wykonawcze i egzekucyjne – przewodnik po orzecznictwie >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
