Sąd Najwyższy zajmował się ostatnio zarzutem znieważenia i zniesławienia jaki został postawiony sędziemu sądu rejonowego - Maciejowi B.
Wniosek o wyłączenie sędziego był znieważający?
Otóż miał on użyć znieważających słów pod adresem oskarżonej Emilii O. we wniosku o własne wyłączenie. Wnioskodawczyni, która uznała się za pokrzywdzoną przez sędziego, wniosła prywatny akt oskarżenia przeciwko Maciejowi B. i jako podstawę podała art. 212 kk i art.216 kk ( zniesławienie i zniewaga). Wniosła więc o podjęcie uchwały uchylającej temu sędziemu immunitet przez Izbę Odpowiedzialności Zawodowej Sądu Najwyższego.
Sędzia Marek Dobrowolski rozpoznający tę sprawę 11 maja br. odmówił w uchwale poddania sędziego Macieja B. procesowi karnemu. – Na wnioskodawcy spoczywa uprawdopodobnienie popełnienia przestępstwa, ale wnioskodawca nie wskazał w jaki sposób zachowanie sędziego mogło doprowadzić do znieważenia i zniesławienia – wyjaśniał uchwałę sędzia Dobrowolski. – Wniosek pokrzywdzonej nie zawiera nawet cytatów z oświadczenia sędziego B. o wyłączeniu się ze sprawy Emilii O. – dodał ( sygn. akt I ZI 10/23).
Tego samego dnia miała być rozpoznawana podobna sprawa z prywatnego wniosku o zezwolenie na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędzi Anny K. Sędzia ta miała pomówić osobę fizyczną o czyn, który nie został popełniony. Sąd Najwyższy sprawę umorzył, z powodu śmierci sędzi ( I ZI 58/22).
Czytaj w LEX: Rola Europejskiego Trybunału Praw Człowieka w kształtowaniu standardów ochrony wolności słowa w Polsce >
Oskarżyciel pomówiony przez sędziego w wyroku
W poprzednich latach też zdarzały się, choć rzadziej, podobne wnioski o ukaranie sędziów. Pismem z 23 kwietnia 2016 roku Roman M. wniósł do Sądu Rejonowego prywatny akt oskarżenia przeciwko sędzi Sądu Rejonowego Wandzie Ł. „o popełnienie przestępstw opisanych w art. 212 i 216 kodeksu karnego”.
Czytaj też: SA: Sędzia pozwany przez skazanego może orzekać w jego sprawie>>
Pełnomocnik oskarżyciela prywatnego zarzucił Wandzie Ł., że „w trakcie prowadzenia sprawy podczas wydawanych przez nią orzeczeń w 2015 r., dopuściła się czynów karalnych polegających m.in. na znieważaniu i pomówieniu oskarżyciela posiłkowego, gdzie m.in. jednoznacznie w trakcie tych postępowań stwierdzała w orzeczeniach nie kończących postępowania, popełnienie przez oskarżyciela posiłkowego czynu przestępczego, czym mogła poniżyć oskarżyciela posiłkowego w opinii publicznej”.
Wnioskodawca wniósł o wydanie uchwały zezwalającej na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego - już wówczas w stanie spoczynku - za zarzucane jej przestępstwo z art. 212 par. 1 k.k. i art. 216 par.1 k.k.
Uchwałą z 7 lutego 2019 roku Sąd Dyscyplinarny przy Sądzie Apelacyjnym jako sąd I instancji odmówił zezwolenia na pociągnięcie do odpowiedzialności karnej sędziego w stanie spoczynku Wandy Ł.
W uzasadnieniu sąd dyscyplinarny wskazał, iż w stwierdzeniach sędzi Wandy Ł. użytych w orzeczeniach zapadłych podczas rozpoznania sprawy karnej nie sposób dostrzec sformułowań pomawiających lub znieważających wnioskodawcę. Podkreślone zostało, iż ocena dokonana przez sędziego została wielokrotnie skontrolowana w trybie procesowym przez instancję odwoławczą.
Wyrażono nadto przekonanie, iż użyte przez sędziego sformułowania nie stanowiły treści obiektywnie zniesławiających bądź znieważających, oceny te nie były nieuprawnione, poniżające lub ubliżające, nie uchybiały też godności wnioskodawcy, wobec czego nie zachodzi prawdopodobieństwo popełnienia przez sędziego przestępstwa. Sąd Najwyższy utrzymał to orzeczenie w mocy. ( sygn. akt I DO 39/19, uchwała z 17 września 2019 r.)
Czytaj w LEX: Przestępstwo mowy nienawiści >
Zarzut niedopełnienia obowiązków
Całkiem niedawno też, bo w marcu tego roku Izba Odpowiedzialności Zawodowej SN rozpoznawała wniosek immunitetowy skierowany wobec sędziego sądu rejonowego Joannie P.
W akcie oskarżenia została ona obwiniona przez powoda w sprawie cywilnej o to, że nie dopełniła swoich obowiązków. To znaczy, że podczas prowadzonego posiedzenia sądowego w sprawie tymczasowego aresztowania Jonathana J. naruszyć miała art. 261 par. 3 kpk. Przepis ten stanowi, że sąd ma ustawowy obowiązek poinformowania pracodawcy o stosowanym pozbawieniu wolności pracownika. W związku z tym pokrzywdzony żądał uchylenia immunitetu sędzi, tak by mógł ją osądzić sąd karny.
Zobacz procedurę w LEX: Zawiadamianie o tymczasowym aresztowaniu z urzędu >
Na posiedzeniu Izby Odpowiedzialności Zawodowej sędzia Marek Motuk zdecydował w podjętej uchwale odmówić uchylenia immunitetu sędzi Joannie P.
Uznał, że po pierwsze prokurator dwukrotnie odmówił wszczęcia postępowania. Po drugie – nie powstała żadna szkoda. - Sędzia nie wykonała swego obowiązku zawiadomienia pracodawcy, ale była przekonana, że nie musi, skoro wnioskodawca i tak przebywał na zwolnieniu lekarskim do końca miesiąca – mówił sędzia sprawozdawca Marek Motuk. – Wnioskodawca i podejrzany zarazem po skazaniu przebywał w zakładzie karnym trzy lata, a więc nie doszło do wyrządzenia szkody – orzekł SN.
Ta sprawa potwierdza jak ważny jest immunitet sędziego, gdyż mamy tu wykorzystanie wniosku o uchylenie immunitetu jako wyraz zemsty na sędzi, która zastosowała areszt. Nie oznacza to jednak, że sędziowie są bezkarni, jeśli dopuścili się rażących i oczywistych uchybień – stają przed sądem karnym – argumentował sędzia Motuk. (Sygnatura akt I ZI 3/22, uchwała Izby Odpowiedzialności Zawodowej SN z 1 marca 2023 r.)
Czytaj w LEX: Odpowiedzialność dyscyplinarna sędziów i asesorów sądowych >
Pozew o naruszenie dóbr osobistych przez sędziego
Skazani i oskarżeni bronią się czasem przez atak. Pozwy cywilne przeciw sędziom nie są rzadkością. I tak n. w sprawie karnej skazany wniósł o odroczenie kary orzeczonej przez sędziego, przeciwko któremu ten oskarżony wniósł pozew o naruszenie dóbr osobistych. - Skierowanie pozwu o ochronę dóbr osobistych przeciwko sędziemu przez prawomocnie skazanego przestępcę, nie podważa bezstronności sędziego. Gdyby w takich sprawach stosować automatyzm, oskarżeni i skazani zyskaliby nieograniczone narzędzie do blokowania toczących się z ich udziałem postępowań - orzekł Sąd Apelacyjny w Krakowie.
Czytaj w LEX: Immunitet sędziowski wiąże się z domniemaniem nieskazitelności sędziów >
Sąd ten dodał, że z samego faktu wykreowania sporu cywilnoprawnego pomiędzy sędzią, a stroną postępowania karnego nie wynika, że jego obiektywizm w sprawach postępowania wykonawczego będzie zawsze zagrożony. Zdaniem sądu, wątpliwość co do bezstronności sędziego w danej sprawie musi być uzasadniona konkretnymi okolicznościami. Trudno natomiast przyjąć, że wystarczającym argumentem przemawiającym za brakiem bezstronności sędziego będzie jedynie fakt poczucia pokrzywdzenia wnioskodawcy - dodał sąd II instancji.
- Nie sposób uznawać, aby w opinii publicznej skierowanie pozwu przeciwko sędziemu, przez prawomocnie skazanego przestępcę podważał jego bezstronność . Przeciwnie – w oczach obiektywnego, racjonalnego i przeciętnie inteligentnego obserwatora, działania takie byłyby raczej odbierane jako kolejna próba uniknięcia odpowiedzialności lub odłożenia w czasie momentu jej poniesienia - stwierdził sąd.
Sygnatura akt II AKo 174/22, postanowienie z 10 stycznia 2023 roku
