RPO uważa, że takie szkolenia dla sędziów i prokuratorów oraz aplikantów sędziowskich i prokuratorskich powinny być prowadzone regularnie i zgodnie z wymogami UE. Uwzględniać powinny informacje na temat mechanizmu stosowania przemocy i stereotypów związanych ze stosowaniem przemocy domowej, środków prawnych i dostępnych form pomocy dla ofiar.
Efektem błędów wtórna wiktymizacja ofiary
Biura RPO analizowało sprawy o przestępstwa związane z przemocą w rodzinie. W wielu przypadkach stwierdzono, że są one prowadzone z uchybieniami, co negatywnie wpływa na prawa pokrzywdzonych.
Czytaj: Polska zabójczyni - narzędziem nóż, ofiarą kat>>
Całkiewicz: Zabójca dziecka czai się w rodzinie, nie jest obcy>>
Najczęstsze zarzuty na etapie postępowania przygotowawczego dotyczą:
- zniechęcania ofiar przemocy domowej do składania zawiadomień o popełnieniu przestępstwa;
- nieuwzględniania wniosków dowodowych składanych przez ofiary przemocy;
- deprecjonowania wartości dowodów potwierdzających fakt przemocy domowej;
- kwalifikowania jej jako czynu ściganego z oskarżenia prywatnego i nieobejmowanie przez prokuratorów ściganiem tych czynów z urzędu;
- niestosowania wobec podejrzanych o przemoc w rodzinie środków zapobiegawczych, których skutkiem byłoby zapewnienie fizycznego bezpieczeństwa ofiarom przemocy; przewlekłość postępowań przygotowawczych.
Z kolei na etapie procesu to:
- niewielka aktywność procesową osób pokrzywdzonych (tylko w nielicznych sprawach przystępują one do udziału w procesie jako oskarżyciele posiłkowi);
- zdarzają się również sytuacje, gdy prokurator nie wnosi apelacji wobec uniewinnienia oskarżonego i uznaje argumentację sądu;
- gdy pokrzywdzonym jest małoletni, a oskarżonym (podejrzanym) rodzic dziecka, to drugi rodzic (nawet z pełną władzę rodzicielską) nie może reprezentować małoletniego - w takiej sprawie ustanawia się kuratora procesowego. Sądy w różnym jednak stopniu realizują to uprawnienie procesowe – czy to z uwagi na osobę kuratora (np. pracownika sekretariatu sądu), czy kurator może informować rodzica małoletniego o treści dowodów, czy też taki rodzic może mieć wpływ na podejmowane przez kuratora procesowego czynności;
- przewlekłość.
Istotny i czas i wsparcie dla pokrzywdzonych
RPO podkreśla, że sprawy o przestępstwa przemocy w rodzinie powinny być prowadzone z uwzględnieniem wytycznych dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/29/UE z 25 października 2012 r. ustanawiającej normy minimalne w zakresie praw, wsparcia i ochrony ofiar przestępstw.
Jej podstawowym celem jest zapewnienie realizacji indywidualnych potrzeb ofiar przestępstw oraz wzmocnienie praw ofiar tak, aby każda mogła otrzymać minimalny poziom ochrony, informacji, wsparcia i dostępu do wymiaru sprawiedliwości, niezależnie od narodowości i miejsca zamieszkania w UE. Specjalną uwagę zwraca się na wsparcie i ochronę ofiar niektórych przestępstw, które szczególnie są narażone są na wtórną wiktymizację, zastraszenie oraz odwet ze strony sprawcy - np. ofiarom przemocy ze względu na płeć, czy ofiarom przemocy w bliskich związkach.
Czytaj: Przemoc psychiczna - problem narasta, a skazań wciąż mało>>
W myśl tej dyrektywy urzędnicy uczestniczący w postępowaniu karnym, którzy mogą mieć osobisty kontakt z ofiarami, powinni mieć możliwość dostępu do odpowiednich wstępnych i ustawicznych szkoleń.
- Chodzi o to, by mogli identyfikować ofiary i zajmować się nimi taktownie, z szacunkiem, w sposób profesjonalny i niedyskryminacyjny - zaznacza RPO.
Konieczne zmiany w programie szkoleń?
RPO zwrócił się do Dyrektor KSSiP z o rozważenie wprowadzenia do programu szkoleń aplikantów sędziowskich i prokuratorskich zagadnień dotyczących ochrony ofiar przemocy domowej. Uważa, że powinny być też prowadzone szkolenia doskonalące dla sędziów i prokuratorów dotyczące aktualnych rozwiązań wynikających z prawa UE w zakresie ochrony ofiar przestępstw, w tym przemocy domowej.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
