Wartość minimalnego wynagrodzenia za pracę ma istotne znaczenie w sprawach karnoskarbowych. Wyznacza granicę między wykroczeniem skarbowym i przestępstwem skarbowym, a także wpływa na wysokość kary grzywny, wymierzanej na podstawie regulacji kodeksu karnego skarbowego.
Od stycznia 2024 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wzrośnie z 3600 zł do 4242 zł, a od 1 lipca 2024 r. do 4300 zł, zgodnie z treścią rozporządzenia z dnia 14 września 2023 r. w sprawie wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz wysokości minimalnej stawki godzinowej w 2024 r. (Dz.U. z 2023 r. poz. 1893). Podobnie jak w mijającym roku, ustawodawca zdecydował się na dwukrotne podwyższenie kwoty minimalnego wynagrodzenia w ciągu roku (z początkiem roku i 1 lipca 2024 r.).
Kiedy mamy do czynienia z wykroczeniem skarbowym, a kiedy z przestępstwem skarbowym?
Definicja legalna wykroczenia skarbowego i przestępstwa skarbowego zawarta jest w art. 53 kodeksu karnego skarbowego. Podstawowym kryterium decydującym o kwalifikacji danego czynu jako wykroczenie skarbowe jest charakter grożącej sankcji (kara grzywny określona kwotowo) oraz spełnienie warunku nieprzekroczenia pięciokrotności wysokości minimalnego wynagrodzenia przedmiotu czynu/kwoty należności publicznoprawnej (uszczuplonej lub narażonej na uszczuplenie). Wykroczeniem skarbowym jest także czyn zabroniony niespełniający wskazanych warunków, jeżeli kodeks karny skarbowy tak stanowi (art. 53 par. 3 kodeksu karnego skarbowego.) oraz tzw. wypadek mniejszej wagi, określony w art. 53 par. 8 kodeksu karnego skarbowego. Przestępstwem skarbowym natomiast jest czyn zabroniony pod groźbą kary grzywny w stawkach dziennych, kary ograniczenia wolności lub kary pozbawienia wolności (art. 53 par. 2 kodeksu karnego skarbowego).
Wobec wzrostu wysokości minimalnego wynagrodzenia za pracę od stycznia 2024 r. oraz od lipca 2024 r., zmianie ulegnie wartość graniczna przedmiotu czynu karnoskarbowego/należności publicznoprawnej, która przesądza o kwalifikacji czynu jako wykroczenie skarbowe lub przestępstwo skarbowe.
Od stycznia 2024 r. do 30 czerwca 2024 r. będzie to kwota 21 210 zł (5 x 4242 zł), a od 1 lipca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. kwota 21 500 zł (5 x 4300 zł). W mijającym roku 2023 były to nieco niższe wartości (do końca czerwca 2023 r. kwota 17 450 zł, a obecnie kwota 18 000 zł). Oznacza to, że co do zasady w razie przekroczenia granicznych wartości będziemy mieć już do czynienia z przestępstwem skarbowym, chyba że czyn zostanie uznany za wspomniany wyżej wypadek mniejszej wagi. Pamiętać jednak należy, że kryterium „wypadku mniejszej wagi” ma charakter bardzo ocenny, a decyzję w tym przedmiocie podejmuje organ procesowy.
Czytaj również: Kary za wykroczenia i przestępstwa skarbowe w 2023 roku >>
Wysokość kary grzywny w kodeksie karnym skarbowym w 2024 roku
Konstrukcja kodeksu karnego skarbowego uzależnia wysokość grzywny za czyn karnoskarbowy od wartości wskaźnika bazowego (minimalnego wynagrodzenia za pracę), który każdego roku kalendarzowego podlega zmianom. Zaletą takiego rozwiązania ma być odporność na procesy inflacyjne, tj. brak konieczności częstego nowelizowania kodeksu karnego skarbowego, aby uzyskać stałą adekwatność grożących kar mimo spadku siły nabywczej pieniądza.
Przy ustalaniu wymiaru kary grzywny uwzględnia się wysokość minimalnego wynagrodzenia z dnia popełnienia przestępstwa. Wobec wzrostu kwoty minimalnego wynagrodzenia w 2024 r., wysokość grożącej kary grzywny ulegnie zmianie w stosunku do wartości obowiązujących w mijającym roku. Co do zasady, karę grzywny można wymierzyć w granicach od jednej dziesiątej do dwudziestokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2024 r. do 30 czerwca 2024 r. będzie to kwota od 424,20 zł do 84 840 zł (dla porównania w mijającym roku - do 30 czerwca 2023 r. był to przedział od 349 zł do 69 800 zł). Od 1 lipca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. będzie to kwota od 430 zł do 86 000 zł (obecnie to kwota od 360 zł do 72 000 zł).
Mandatem karnym można nałożyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających pięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2024 r. do 30 czerwca 2024 r. będzie to kwota do 21 210 zł (w mijającym roku 2023 - do 30 czerwca 2023 r. była to kwota do 17 450 zł). Od 1 lipca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. będzie to kwota do 21 500 zł (obecnie to kwota do 18 000 zł).
Wyrokiem nakazowym można wymierzyć karę grzywny w granicach nieprzekraczających dziesięciokrotnej wysokości minimalnego wynagrodzenia. Od 1 stycznia 2024 r. do 30 czerwca 2024 r. będzie to kwota 42 420 zł (w mijającym roku 2023 - do 30 czerwca 2023 r. była to kwota do 34 900 zł). Od 1 lipca 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. będzie to kwota do 43 000 zł (obecnie to kwota do 36 000 zł.).
Ewa Szymańska, adwokat w BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
