Orzecznictwo sądów administracyjnych dopuszcza takową praktykę wyboru metody oszacowania nieruchomości przez biegłego. Można podać liczne przykłady takich prawomocnych orzeczeń: wyrok NSA z 18 grudnia 2019 roku, sygn. akt II FSK 1008/19, wyrok WSA w Gliwicach z 8 stycznia 2019 roku, sygn. akt 808/18. Powyższy pogląd wymaga głębokiej refleksji i stawia pytania dotyczące istoty administracji publicznej. Jeśli organy podatkowe oraz sądownictwo administracyjne mają rację, to de facto oznacza to, że w zakresie rozstrzygnięcia procesowego tego konkretnego problemu procesowego władztwo administracyjne nad sprawą podatkową sprawuje biegły.

Szacowanie wartości rynkowej przez biegłego

Władztwo administracyjne przysługuje niepodzielnie państwu, w którego imieniu dany organ podejmuje działania o charakterze władczym. Organ podatkowy posiadając władztwo administracyjne nad sprawą podatkową rozstrzyga problem procesowy w drodze postanowienia (art. 216 par. 1 i 2 ordynacji podatkowej).

W momencie gdy biegły stwierdza niemożność oszacowania wartości rynkowej rzeczy powstaje problem procesowy do rozstrzygnięcia. W tym układzie sytuacyjnym w pierwszej kolejności należy zweryfikować postanowienie o powołaniu biegłego, bowiem został on  powołany w zakresie oszacowania wartości rynkowej. W tym momencie trzeba wznowić postępowanie w zakresie postanowienia o powołaniu biegłego, bowiem ujawniły się nowe okoliczności faktyczne mające znaczenie dla zagadnienia procesowego (art. 240 par. 1 pkt 5 ordynacji podatkowej) i wydać nowe postanowienie rozstrzygając problem procesowy czy w ogóle szacować wartość rzeczy i jaką metodą oszacować jednocześnie zobowiązując biegłego do oszacowania rzeczy wybraną metodą. W tym duchu wypowiedział się WSA w Łodzi. W wyroku z 20 sierpnia 2019 roku, sygn. akt I SA/Łd 210/19 stwierdził, że organy podatkowe mając na uwadze, że w art. 4 ust. 1 pkt 7 ustawy o podatkach i opłatach lokalnych mowa jest o wartości rynkowej, a nie odtworzeniowej, zobowiązane były w sposób przewidziany przepisami procedury podatkowej zweryfikować twierdzenie biegłego.

 

Rozstrzyganie problemów przez biegłego

Sytuacja, że biegły władczo rozstrzyga problem procesowy nastręcza wiele wątpliwości, a mianowicie należy zadać pytania w poszczególnych aspektach. Po pierwsze - kwestia właściwości – jedyną podstawą do ustalenia właściwości jest akt powołania biegłego i powierzenia biegłemu określonego zadania procesowego. Po drugie - kwestia w czyim imieniu jest podejmowane to rozstrzygnięcie procesowe – rzeczoznawca majątkowy w ramach stosunku cywilnoprawnego z podmiotem prywatnym wybór metody oszacowania dokonuje w swoim imieniu ryzykując zarzut ze strony zleceniodawcy o niewłaściwe wykonania umowy, natomiast w ramach stosunku administracyjnego biegły dokonuje wyboru metody oszacowania jako emanacja państwa. Po trzecie - kwestia na czyje ryzyko podejmowane jest rozstrzygnięcie procesowe – beneficjentem każdego rozstrzygnięcia administracyjnego jest przede wszystkim państwo, bowiem praworządność jest wartością publiczną oraz organy administracji publicznej, bowiem organy administracji publicznej ponoszą ryzyko uchylenia swoich rozstrzygnięć administracyjnych. Po czwarte - kwestia przygotowania merytorycznego, organizacyjnego biegłego do sprawowania władztwa administracyjnego – biegły przygotowany jest do szacowania rzeczy lub innej wartości majątkowej i tym samym biegły nie ma żadnego przygotowania merytorycznego, organizacyjnego do sprawowania władztwa administracyjnego. Po piąte wreszcie - kwestia pisemności rozstrzygnięcia procesowego – w kontekście zasady pisemności obowiązującej w toku postępowania podatkowego wybór metody oszacowania powinien być dokonany w formie pisemnej (art. 126 ordynacji podatkowej). Pozostają jeszcze problemy wydania postanowienia. Biegły nie ma bowiem uprawnień do wydania postanowienia w trybie art. 216 par. 1 ordynacji podatkowej i kwestia zaskarżalności rozstrzygnięcia procesowego – strona nie może zaskarżyć wyboru dokonanego przez biegłego, bowiem nie doszło do wydania postanowienia w tym przedmiocie. Zwrócić należy też uwagę na zakres praw i obowiązków biegłego. Ordynacja podatkowa wyczerpująco reguluję ten zakres.

Zobacz również: Tarcza finansowa w kolizji z ustawą o rachunkowości >>

Procedura powołania biegłego do zmiany

Należy stwierdzić, że w tym momencie procedura powinna być następująca:

  1. Ze względu na zasadę pisemności biegły pisemnie lub ustnie do protokołu zawiadamia organ podatkowy o zaistniałym problemie procesowym,
  2. Organ podatkowy powinien rozważyć kwestię weryfikacji twierdzeń biegłego,
  3. Jeśli organ podatkowy zdecyduje się zweryfikować twierdzenie biegłego, to powinien powołać innego biegłego, który zweryfikuje twierdzenia  biegłego, bowiem weryfikacja wymaga wiedzy specjalistycznej.
  4. Organ podatkowy rozstrzyga problem procesowy w kwestii wyboru metody oszacowania rzeczy lub prawa majątkowego, stosując między innymi przepisy o wznowieniu postępowania jednocześnie zobowiązując biegłego do oszacowania rzeczy wybraną metodą.

Fryderyk Fila, doradca podatkowy, Kancelaria Prawa Podatkowego Factor Fila i Wspólnicy

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.