Naczelny Sąd Administracyjny 25 stycznia 2024 r. wydał korzystne dla podatników orzeczenia, którzy ponieśli straty w wyniku pandemii: sygn. II FSK 545/21 i II FSK 807/21 (łączne rozpoznanie). NSA uchylił niekorzystne dla podatników wyroki sądów pierwszej instancji i interpretację indywidualne.
NSA przyznał, że wykładnia językowa art. 16i ust. 5 ustawy o CIT może budzić uzasadnione wątpliwości, ale na pewno nie może prowadzić do wniosku, że zmiana stawek jest możliwa wyłącznie do przodu. Według NSA należy posiłkować się wykładnią systemową. NSA odniósł się też do wykładni celowościowej. Wskazał, że ustawodawca zostawił podatnikom znaczną swobodę. Celem przepisu było stworzenie im warunków do tego, aby mogli w całości rozliczyć koszty uzyskania przychodów z tytułu wydatków, które już ponieśli.
Wyrok NSA umożliwia zarządzanie startami
- Orzeczenia należy jednoznacznie ocenić jako korzystne dla podatników, którzy po ciężkich latach covidowych powinni mieć możliwość skutecznego zarządzania startą podatkową, w tym przede wszystkim poprzez zwiększanie lub zmniejszanie stawek amortyzacyjnych. Niesie to nadzieje dla podatników, że organy podatkowe w końcu zmienią swoje podejście. Mimo zapadłego już na początku 2022 r. wyroku NSA (II FSK 1413/19) organy dalej stoją na stanowisku, że przepis art. 16i ust. 5 ustawy o CIT pozwala wyłącznie na zmianę stawek amortyzacji na okresy przyszłe. Takie podejście jednoznacznie godzi w prawa nabyte podatnika i nie powinno mieć miejsca w demokratycznym państwie prawa - mówi Kamil Pierścionek, adwokat, starszy menedżer w Zespole ds. Postępowań Podatkowych i Sądowych w KPMG w Polsce, pełnomocnik w sprawach.
Spór dotyczył spółki z branży leasingowej, która dokonuje odpisów amortyzacyjnych, korzystając z metod amortyzacji określonych w art. 16h ustawy o CIT (metoda liniowa), art. 16j (indywidualne stawki amortyzacji) oraz art. 16k (metoda degresywna). Wybór metody następuje każdorazowo przed rozpoczęciem amortyzacji danego środka trwałego, a wybrana metoda jest stosowana do pełnego zamortyzowania środka trwałego.
W 2020 r. spółka wystąpiła o interpretację, w której zapytała, czy może dokonać obniżenia stawek amortyzacji dla wybranej grupy środków trwałych amortyzowanych wg metody liniowej, przy podjęciu decyzji w trakcie bieżącego roku podatkowego (2020 r.) ze skutkiem od 1 stycznia 2020 r., na podstawie art. 16i ust 5 ustawy o CIT. Spółka zaznaczyła, że decyzje dotyczące amortyzacji na 2020 r. nie uwzględniały sytuacji wynikającej z pandemii Covid-19 i związanego z nią zmniejszenia przychodów.
Jej zdaniem obniżony odpis amortyzacyjny powinien być stosowany przez cały rok od pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego, przy czym przepis w żadnym miejscu nie odnosi się do tego, w którym momencie powinna zostać podjęta decyzja o obniżeniu stawek amortyzacji przy ich zastosowaniu począwszy od pierwszego miesiąca każdego roku podatkowego. Według spółki intencją ustawodawcy było umożliwienie podatnikom podejmowanie decyzji w dowolnym momencie, lecz ze skutkiem od konkretnego momentu na osi czasu (od początku danego roku podatkowego). Zaś w razie wątpliwości należy zastosować zasadę in dubio pro tributario, czyli rozstrzygania wątpliwości na korzyść podatnika.
Czytaj też w LEX: Odpisy amortyzacyjne - czy stawki podatkowe mogą być stosowane dla celów bilansowych? >
Niekorzystne stanowisko fiskusa
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej nie zgodził się ze spółką. Uznał, że nie może ona w trakcie roku podjąć decyzji dotyczącej obniżenia stawki amortyzacyjnej ze skutkiem wstecz, dokonując korekty uprzednio dokonywanych odpisów amortyzacyjnych według stawek wynikających z wykazu i stosując od 1 stycznia 2020 r. obniżone stawki amortyzacyjne. Jego zdaniem z art. 16i ust. 5 wynika, że podatnik może dokonać zmiany od pierwszego miesiąca każdego następnego roku podatkowego, tj. w tym konkretnym przypadku podatnik powrócił do stosowania stawek podstawowych określonych w wykazie z dniem 1 stycznia 2020 r. Kolejne obniżenie stawki amortyzacyjnej dla tych konkretnych środków trwałych będzie możliwe od pierwszego miesiąca następnego roku podatkowego, czyli od 1 stycznia 2021 r.
Z fiskusem zgodził się WSA w Poznaniu (sygn. I SA/Po 793/20 i I SA/Po 792/20). Według WSA wykładnia językowa nie budzi wątpliwości, że zmiana stawek amortyzacyjnych może nastąpić każdorazowo od następnego roku podatkowego od podjęcia decyzji o zmianie.
Czytaj też w LEX: Amortyzacja nieruchomości w PIT i CIT na przykładach >
Początek linii interpretacyjnej
NSA uchylił wyroki WSA i interpretacje dyrektora KIS. Powołał się też na wcześniejszy wyrok NSA z 3 lutego 2022 r. (sygn. II FSK 1413/19). Zgodnie z tym wyrokiem na podstawie art. 16i ust. 5 ustawy o CIT podatnik może podjąć decyzję o obniżeniu stawek amortyzacji na dany rok również ex post. Konieczne jest jedynie, by ta zmiana następowała od pierwszego miesiąca każdego roku podatkowego. Zgodnie ze stanowiskiem NSA z zasady, że obniżenia stawek dokonuje się od miesiąca następującego po miesiącu, w którym środki trwałe zostaną wprowadzone do ewidencji lub pierwszego miesiąca roku następującego po roku bieżącym nie wynika, że podatnik nie może skorygować rozliczenia za przeszły okres.
- Wobec nieprecyzyjnej redakcji przepisu należy uznać, że jego brzmienie pozwala podatnikom na zmianę stawek amortyzacyjnych w odniesieniu zarówno do przyszłych, jak i przeszłych rozliczeń podatkowych. W konsekwencji wykładnia art. 16i ust. 5 ustawy o CIT zaprezentowana przez organ w zaskarżonej interpretacji jest przede wszystkim sprzeczna z wykładnią gramatyczną tego przepisu. Z językowego znaczenia ww. regulacji wynika, że podatnicy mogą obniżyć stosowane stawki zaczynając od miesiąca (rozliczenia za ten miesiąc) - rozumianego jako punkt w czasie - w którym środki trwałe zostały wprowadzone do ich ewidencji lub od pierwszego miesiąca któregokolwiek z następnych lat podatkowych - uzasadnia NSA.
Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowym, zwraca uwagę, że aktualnie nieprzedawnione są co do zasady rozliczenia za lata rozpoczynające się od 2018 r. (gdy rok podatkowy jest zgodny z kalendarzowym).
- Należy mieć nadzieję, że kolejne już orzeczenia NSA wpłyną na zmianę stanowiska organów podatkowych, które dotychczas pozostaje niekorzystne. Wyroki mogą mieć tez duże znaczenie praktyczne. Przedsiębiorca, który poniósł straty, może skorygować zeznanie podatkowe oraz stawki amortyzacji w ewidencji do odpowiednio niskiego poziomu. Jeśli jego dochód za ten rok był niewystarczający do odliczenia powstałych wcześniej strat, taka operacja może pozwolić na podniesie dochodu na tyle, że odliczenie strat stanie się możliwe - mówi Paweł Lewandowski.
Czytaj też w LEX: Korekta rozliczeń podatkowych związanych z amortyzacją >
Czytaj również: Amortyzacja budynku tylko przez 5 lat w gminie o wysokim bezrobociu >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
