Wniosek o wydanie interpretacji indywidualnej dotyczył podatku od spadków i darowizn w zakresie skutków podatkowych nabycia przez zasiedzenie udziału w prawie własności nieruchomości. Zgodnie z jego treścią, w 1967r. na wniosek ówcześnie funkcjonującego Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydziału Rolnictwa i Leśnictwa dla nieruchomości będącej przedmiotem sprawy została założona przez Państwowe Biuro Notarialne księga wieczysta. Zabudowana nieruchomość rolna o powierzchni 0,36 ha była własnością w udziale ½ części jej dotychczasowego właściciela, a druga część należała do Skarbu Państwa. Po uzyskaniu pozytywnej opinii Wydziału Budownictwa, Urbanistyki i Architektury odnośnie sprzedaży połowy działki oraz połowy znajdującego się na niej budynku, Prezydium Powiatowej Rady Narodowej Wydział Rolnictwa i Leśnictwa w 1974r. podzieliło działkę na dwie części – pierwszą o powierzchni 0,18 ha przeznaczono do dalszej sprzedaży, a druga w dalszym ciągu pozostawała własnością jej ówczesnego właściciela.

Zobacz również: Zwolnienie z podatku od spadków i darowizn tylko po spełnieniu warunków >>

 

Niezgodność stanu prawnego z faktycznym

Niestety jak wskazała wnioskodawczyni, opisane zmiany nie znalazły odzwierciedlenia w zapisach urządzonej dla wskazanej nieruchomości księgi wieczystej, w której jako współwłaściciel w udziale ½ widniał Skarb Państwa. Działkę o powierzchni 0,18 ha odłączono z księgi wieczystej, urządzono dla niej nową księgę wieczystą, a następnie w 1988r. dokonano jej sprzedaży w ramach działania Skarbu Państwa. Właściciele drugiej części nieruchomości umową przekazania gospodarstwa rolnego przekazali na rzecz wnioskodawczyni udział do połowy jej części w działce zabudowanej domem mieszkalnym. Co ważne, z wypisu z rejestru gruntów wynika jednoznacznie, że połowa działki należy do jej pierwotnego właściciela, a druga połowa stanowi współwłasność wnioskodawczyni, co w dalszym ciągu potwierdza fakt zaniechania przez Skarb Państwa dokonania zmian właścicielskich przy zakładaniu księgi wieczystej i przypisanie Skarbowi Państwa współwłasności nieruchomości w udziale ½.

Ze względu na zaniechanie przez Skarb Państwa zmian właścicielskich przy zakładaniu księgi wieczystej wnioskodawczyni wskazała, że musiało zostać przeprowadzone odrębne postępowanie, które w 2022 r. zakończyło się wydaniem przez sąd rejonowy postanowienia w sprawie o zasiedzenie udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości zabudowanej budynkiem mieszkalnym oraz koniecznością złożenia zeznania podatkowego o nabyciu rzeczy lub praw majątkowych. Wnioskodawczyni zwróciła się do dyrektora KIS z zapytaniem, czy w przedstawionej sprawie nabycia przez zasiedzenie udziału do ½ części w prawie własności nieruchomości przysługuje zwolnienie z podatku od spadków i darowizn w ramach zasiedzenia przez osobę będącą współwłaścicielem ułamkowej części nieruchomości. Wnioskodawczyni wychodziła z założenia, że miała prawo skorzystać z opisanego zwolnienia podatkowego z racji współposiadania części nieruchomości. Co ciekawe, stanowisko wnioskodawczyni nie było prawidłowe (interpretacja indywidualna z 23 marca 2023r. nr 0111-KDIB2-2.4015.174.2022.1.MZ).

 

Zasiedzenie a podatek od spadków i darowizn

Zgodnie z ustawą o podatku od spadków i darowizn, podatkowi od spadków i darowizn podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub praw majątkowych wykonywanych na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej tytułem zasiedzenia. W tym przypadku obowiązek podatkowy, który powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu stwierdzającego zasiedzenie, ciąży na nabywcy własności rzeczy i praw majątkowych. Podstawę opodatkowania stanowi wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych po potrąceniu długów i ciężarów, ustalona według stanu rzeczy i praw majątkowych w dniu nabycia i cen rynkowych z dnia powstania obowiązku podatkowego. Wartość nabytych rzeczy i praw majątkowych przyjmuje się w wysokości określonej przez nabywcę, jeżeli odpowiada ona wartości rynkowej tych rzeczy i praw, którą z kolei określa się na podstawie przeciętnych cen stosowanych w obrocie rzeczami tego samego rodzaju i gatunku, z uwzględnieniem ich miejsca położenia, stanu i stopnia zużycia z dnia powstania obowiązku podatkowego.

 

Ustawa o podatku od spadków i darowizn. Komentarz

Paweł Borszowski, Krzysztof Musiał

Sprawdź  

Odnośnie samej kwestii zasiedzenia uregulowanej w przepisach Kodeksu cywilnego, ustawodawca wypowiedział się, uznając zasiedzenie za instytucję dawności, służącą korygowaniu rzeczywistego stanu posiadania ze stanem prawnym. Zasiedzenie stwierdzane przez sąd prowadzi do nabycia przez posiadacza nieruchomości (niebędącego właścicielem) jej własności na skutek długotrwałego posiadania przez niego rzeczy (nieprzerwanie przez dwadzieścia lat jako posiadacz samoistny albo przez trzydzieści lat, jeżeli uzyskał posiadanie w złej wierze). Zasiedzeniu towarzyszy utrata własności przez dotychczasowego właściciela, który w przeszłości utracił posiadanie rzeczy, zarówno ruchomych jak i nieruchomych, udziału we współwłasności, prawa użytkowania wieczystego, czy też służebności gruntowej. Na skutek następującego z mocy prawa zasiedzenia dotychczasowy uprawniony traci swoje prawo, które nabywca uzyskuje niezależnie od niego. Instytucja zasiedzenia prowadzi do nabycia prawa na skutek upływu czasu, bowiem sankcjonując stan faktyczny umożliwia usunięcie długotrwałej niezgodności występującej pomiędzy stanem prawnym a stanem posiadania. Jej podłożem jest taki stan faktyczny, którego istotnym elementem nie jest prawo własności, a posiadanie określane mianem samoistnego, polegające na faktycznym władaniu rzeczą jak jej właściciel. Zatem obowiązkowe jest wykonywanie przez posiadacza wszelkich czynności faktycznych wykazujących samodzielne, rzeczywiste i nieskrępowane władanie.

Zobacz w LEX:

Zwolnienie podatkowe dla zasiedzenia części, a nie udziału nieruchomości  

Zdaniem dyrektora KIS, kluczowy dla sprawy jest przepis gwarantujący zwolnienie z podatku od spadków i darowizn nabycia własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości w drodze zasiedzenia przez osoby będące współwłaścicielami ułamkowych części nieruchomości – do wysokości udziału we współwłasności. Celem zwolnienia jest uniknięcie podwójnego opodatkowania nabycia tej samej części nieruchomości – pierwszy raz jako ułamkowej części nieruchomości będącej przedmiotem współwłasności, a następnie jako przedmiotu zasiedzenia wydzielonej fizycznie części nieruchomości odpowiadającej wysokości tego udziału we współwłasności.

Jak wskazał organ interpretujący, nabycie przez wnioskodawczynię tytułem zasiedzenia udziału do połowy części w prawie własności nieruchomości wywiera określone skutki, w tym podlega opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn, a przewidziane zwolnienie podatkowe w ogóle nie będzie miało zastosowania. Zwolnienie ma zastosowanie do nabycia przez zasiedzenie własności fizycznie wydzielonych części nieruchomości przez współwłaścicieli, a wnioskodawczyni nie nabyła w drodze zasiedzenia fizycznie wydzielonej części nieruchomości pojmowanej jako nowy, samoistny przedmiot własności, a jedynie udział w niej. Zatem opodatkowaniu podatkiem od spadków i darowizn podlega tylko ta część nieruchomości, którą wnioskodawczyni nabyła tytułem zasiedzenia zgodnie z postanowieniem sądu.

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.