W ostatnich latach Polska wyrosła na jeden z najbardziej atrakcyjnych krajów w Europie Środkowo-Wschodniej dla branży IT. Według niektórych szacunków w Polsce w tym sektorze działa ok. 160 tys. firm. Co więcej, w tej branży znajduje zatrudnienie ponad pół miliona osób, a wartość generowanego eksportu wynosi ok. 10 mld Euro, co stanowi 1,7 proc. polskiego PKB. Za sukces sektora IT w Polsce odpowiada wiele czynników - wśród których na czołowe miejsce wysuwa się dostęp do wysoko wykwalifikowanej kadry, która nie ma problemów w komunikacji z zagranicznymi partnerami biznesowymi. Istotne znaczenie ma również przynależność Polski do Unii Europejskiej, co pozwala między innymi na swobodny przepływ danych osobowych od europejskich klientów firm IT. 

Od lat w Polsce są również przyjmowane regulacje wspierające atrakcyjność branży IT. Jednymi z kluczowych są regulacje podatkowe. Warto zauważyć, że zachęty tworzone przez polskiego prawodawcę wpisują się w europejski trend zwiększania atrakcyjności sektora IT. W tym kontekście Polska nie została w tyle za krajami, które m.in. wprowadzają ulgi i zwolnienia dla tzw. digital nomadów jak np. Chorwacja czy Rumunia.

Ulgi podatkowe dla IT/ICT

Wśród ulg i zachęt podatkowych dla branży IT największą popularnością cieszą się aktualnie:

  1. opodatkowanie w formie ryczałtu dla podmiotów świadczących usługi związane z oprogramowaniem oraz doradztwem w zakresie oprogramowania - według stawki podatku w wysokości 12 proc.;
  2. ulga IP Box, która polega na zastosowaniu 5 proc. stawki podatku w odniesieniu do dochodu z komercjalizacji wytwarzanych praw własności intelektualnej przez podmioty wykonujące prace badawczo-rozwojowe; w praktyce jest ona stosowana przez jednoosobowe działalności gospodarcze (wg danych z 2021 r. z ok. 7500 przypadków ok. 7300 to byli podatnicy PIT, co potwierdza również ilość wydawanych interpretacji podatkowych);
  3. 50 proc. koszty uzyskania przychodu dla pracowników wykonujących prace twórcze i tworzących prawa autorskie - ulga ta pozwala zmniejszyć obciążenia PIT osób zatrudnionych;
  4. ulga badawczo-rozwojowa, która pozwala znacząco podwyższyć bazę kosztową do celu podatku dochodowego; jest to rozwiązanie dla podmiotów wykonujących prace badawczo-rozwojowe, które ponoszą z tego tytułu określone wydatki.

W szczególności ulga IP Box wpisuje się europejski trend sprzyjania podatkowo sektorowi IT. Podobne ulgi do IP Box funkcjonują w innych krajach. Polska jednak zdecydowała się wyjść naprzeciw branży IT o wiele bardziej niż inne państwa. W większości przypadków do zastosowania ulgi wymagane jest wykonywanie zarówno prac rozwojowych (technicznych) jak i prac badawczych (naukowych). W naszym kraju skorzystanie z ulgi IP Box nie wymaga wykonywania obydwu wskazanych prac - podatnik stosujący tę ulgę może działać tylko w jednej z tych dziedzin. Korzysta na tym sektor IT, w którym podatnicy wykonują głównie prace rozwojowe.

Wpływ zachęt podatkowych na rzeczywistość

Z naszych obserwacji wynika, iż wprowadzone ulgi i zachęty podatkowe sprawiły, że sporej części podatników z branży IT nie opłaca się szukać innych niż Polska, korzystniejszych podatkowo lokalizacji dla prowadzenia działalności. Mimo wszystkich minusów (m.in. wysokości składek społecznych na ZUS wobec wielkości wypłacanych przez ZUS świadczeń i znowelizowanej “Polskim ładem” składki zdrowotnej) szeroko rozumiany system podatkowy w Polsce jest na tyle korzystny dla branży, iż wciąż udaje się przekonać ekspertów do prowadzenia działalności w Polsce. Dzięki temu Polska zatrzymuje specjalistów w kraju.

Z drugiej strony, także dzięki przyjętym przez ustawodawcę ulgom i zachętom podatkowym, w wielu przypadkach następuje transfer technologii wytworzonych przez polskich ekspertów do zagranicznych firm. Oczywiście trudno jednoznacznie określić czy taki stan rzeczy jest dobry czy zły - w końcu ma on on pozytywny wpływ na polskie PKB. Z pewnością jednak brakuje polskich przedsiębiorstw, które korzystają z potencjału polskich specjalistów IT. Doprowadzenie do sytuacji, w której technologia wytwarzana przez polskich ekspertów pozostaje w Polsce nie jest prostym zadaniem. W dużej mierze zależy to od środków, którymi dysponują firmy z Polski. Budżety zagranicznej konkurencji są zasadniczo wyższe. W związku z tym przekonanie specjalisty IT z Polski do pracy lub świadczenia usług za niższą stawkę, ale dla polskiego kontrahenta, jest bardzo mało prawdopodobne.

Na ten moment istotne wydaje się zatem stworzenie takich zachęt podatkowych, aby współpraca specjalistów IT z Polski oraz polskich firm była równie atrakcyjna (finansowo), co ich współpraca z zagranicznymi kontrahentami. Kwestia opodatkowania wynagrodzenia za wytwarzane przez ekspertów prawa własności intelektualnej może być w tym zakresie kluczowa. W efekcie można oczekiwać, że działające na naszym rynku firmy i ich produkty staną się atrakcyjne na rynkach zagranicznych, przy jednoczesnym pozostaniu własności intelektualnej w Polsce. To w efekcie sprawi, że nasza gospodarka, w tym rynek pracy, będą bardziej odporne na zewnętrzne zawirowania.

Co możemy konkretnie zrobić?

Po pierwsze, warto dalej tworzyć konkurencyjne środowisko w Polsce dla jednoosobowych działalności i pracowników z sektora IT. Rozważania w tym zakresie nie mogą się jednak skupiać tylko na tym, w jakiej wysokości składkę zdrowotną powinien płacić przedsiębiorca. Kluczowe jest stworzenie szczególnych zachęt podatkowych dla podmiotów, które współpracują z polskimi kontrahentami nabywającymi prawa własności intelektualnej.

Warto zwrócić uwagę, że pozostawienie technologii w Polsce jest możliwe także dzięki licencjonowaniu praw przez specjalistów IT z Polski; w takim przypadku prawa do wytworzonej technologii pozostają przy twórcy. Aktualnie w wielu przypadkach współpraca polskich specjalistów IT z zagranicznymi firmami zakłada przeniesienie wszelkich praw do efektów prac albo usług, co prowadzi do ich definitywnego transferu poza Polskę.

W tym duchu warto rozważyć wprowadzenie zmian do istniejących ulg, w tym IP Box czy ulgi B+R, aby wytworzona technologia pozostała w Polsce i mogła zostać przekazana (sprzedana) także polskim firmom. Byłoby to możliwe, jeżeli ulgi będą preferować licencjonowanie praw własności intelektualnej przez specjalistów IT. Warto również wrócić do podstawowych warunków stosowania ryczałtu w CIT (tzw. estońskiego CIT), być może otwierając jednoznacznie to rozwiązanie dla sektora IT. W ten sposób stworzylibyśmy dużo bardziej konkurencyjne warunki dla większych podmiotów z sektora IT.

Czytaj również: ​Informatycy przegrywają przed WSA w sprawie 8,5 proc. ryczałtu. >>

Co przyniesie przyszłość?

W czasie kampanii wyborczej padło wiele obietnic w stronę sektora IT ze wszystkich stron politycznej sceny. Większość z tych propozycji dotyczyło jednoosobowych działalności gospodarczych i ich obciążeń podatkowych. Nie chcemy polemizować z tymi propozycjami, natomiast w tym miejscu warto poddać pod rozwagę stworzenie korzystniejszych zachęt dla polskiej branży IT - aby wytwarzana przez ekspertów technologia pozostawała w Polsce. Oczywiście nie jest to proste zadanie mając na uwadze m.in. konieczność zapewnienia równych szans dla podmiotów z innych państw UE oraz podmiotów z Polski w świetle prawa unijnego. Ostatecznie trzeba będzie odpowiedzieć m.in. na pytanie co to tak naprawdę oznacza “podmiot z Polski”. Pomimo wielu wyzwań stojących przed ustawodawcą, zaproponowanie polskiej branży IT kwalifikowanych ulg i zachęt powinno być dla ustawodawcy kluczowe, jeżeli zależy nam na konkurencyjności polskich, innowacyjnych przedsiębiorstw.

Autorzy: dr Piotr Sekulski, doradca podatkowy, Outsourced.pl

dr Piotr Mijal, LL.M. (Heidelberg), radca prawny

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.