Czytelniczka zwróciła się do redakcji Prawo.pl z pytaniem, czy jeśli umowa o dzieło jest zawarta z przedsiębiorcą zagranicznym (np. z firmą mającą siedzibę w Stanach Zjednoczonych, nie mającą w Polsce żadnego biura itd.), to czy takie umowy o dzieło także trzeba zgłaszać do ZUS. A jeśli tak, to kto ma to zrobić. Odpowiedzi na nie szuka zapewne nie tylko ona, bo – jak twierdzą prawnicy, z którymi rozmawiał serwis Prawo.pl – bardzo wielu Polaków uzyskuje dochody z umów o dzieło zlecanych im przez zagraniczne przedsiębiorstwa.
Czytaj w LEX: Zgłoszenie do ZUS umowy o dzieło - nowy obowiązek płatników składek >
Kogo dotyczy nowy obowiązek zgłaszania umów o dzieło
Zgodnie z obowiązującym od 1 stycznia 2021 roku art. 36 ust. 17 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnik składek lub osoba fizyczna zlecająca dzieło, informuje Zakład o zawarciu każdej umowy o dzieło, jeżeli umowa taka zawarta zostanie z osobą, z którą nie pozostaje w stosunku pracy lub jeżeli w ramach takiej umowy nie wykonuje pracy na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy, w terminie 7 dni od dnia zawarcia tej umowy.
Sprawdź w LEX: Czy można zawrzeć umowę o dzieło na napisanie 10 artykułów i dokonanie płatności po odebraniu każdego z tekstów? >
- O tym, czy spółka zagraniczna powinna zgłaszać do ZUS zawarte przez nią umowy o dzieło, decyduje przede wszystkim fakt, czy taka spółka posiada status płatnika składek w rozumieniu polskich przepisów – mówi Agnieszka Godusławska, adwokat z praktyki prawa pracy w kancelarii Wardyński i Wspólnicy. Przypomina, że obowiązek raportowania umów o dzieło do ZUS dotyczy tych podmiotów, które zleciły wykonanie dzieła, będąc płatnikiem składek lub osobą fizyczną. - Przedsiębiorca zagraniczny, który nie ma w Polsce siedziby, jest zobowiązany zgłosić fakt zawarcia umowy o dzieło, o ile posiada w Polsce status płatnika składek. Przy czym status płatnika składek może wynikać z jakiegokolwiek tytułu prawnego – podkreśla mec. Godusławska. Przykładowo przedsiębiorca zagraniczny, który zatrudnia w Polsce pracowników podlegających obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i z tego tytułu ma status płatnika składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce powinien zgłosić zawarcie umowy o dzieło.
Sprawdź w LEX: Czy jeżeli umowa o dzieło jest nieodpłatna to także istnieje obowiązek zgłoszenia w ZUS? >
Zdaniem mec. Agnieszki Godusławskiej, dla określenia, czy przedsiębiorca zagraniczny ma status płatnika składek istotne jest to, w którym kraju ma swoją siedzibę. - Przedsiębiorcy zagraniczni posiadający siedzibę w Unii Europejskiej, Szwajcarii, Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą mieć status płatnika składek na ubezpieczenia społeczne w Polsce, w szczególności jeśli bezpośrednio zatrudniają w Polsce pracowników. Przykładowo, spółka z siedzibą w Niemczech zatrudniająca pracownika w Polsce, jest z tego tytułu płatnikiem składek na ubezpieczenia społeczne. Zawarta przez taką spółkę z inną osobą umowa o dzieło powinna zatem podlegać zgłoszeniu do ZUS – zaznacza.
Sprawdź również książkę: Orzecznictwo Sądu Najwyższego. Izba Pracy i Ubezpieczeń Społecznych - Nr 2/2021 >>
Płatnik składek, czyli kto?
Zgodnie z definicją zawartą w art. 4 pkt 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, płatnikiem składek jest pracodawca - w stosunku do pracowników i osób odbywających służbę zastępczą oraz jednostka organizacyjna lub osoba fizyczna pozostająca z inną osobą fizyczną w stosunku prawnym uzasadniającym objęcie tej osoby ubezpieczeniami społecznymi, w tym z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym albo pobierania zasiłku macierzyńskiego, z wyłączeniem osób, którym zasiłek macierzyński wypłaca Zakład.
Czytaj również: Dzięki orzeczeniom sądów ZUS kwestionuje umowy o dzieło i żąda składek
- Definicja płatnika składek określona jest w ustawie o systemie ubezpieczeń społecznych. Podmiot zagraniczny, żeby był płatnikiem składek w Polsce, musi spełniać tę definicję. Innymi słowy musi zatrudniać pracowników, za których odprowadzane są składki na ubezpieczenia społeczne. Nie wystarczy, że taka firma jest płatnikiem składek w Wielkiej Brytanii czy w Stanach Zjednoczonych – mówi serwisowi Prawo.pl Łukasz Kuczkowski, radca prawny, partner w kancelarii Raczkowski. I dodaje: - Jeżeli taka firma nie jest płatnikiem składek w Polsce, to nie ma obowiązku raportowania do ZUS umów o dzieło. Takie obowiązku nie mają też osoby fizyczne, które w ramach takiej umowy z zagranicznym podmiotem to dzieło wykonują.
Sprawdź w LEX: Czy obowiązkiem zgłoszenia do ZUS umów o dzieło objęte są umowy ramowe, które zostały zawarte przed 2021 r.? >
Także Józef Banach, radca prawny, partner w kancelarii InCorpore Banach Szczypiński Partnerzy, jest zdania, że podmiot zagraniczny, który nie jest w Polsce płatnikiem składek, nie ma obowiązku raportowania umów o dzieło do ZUS. - Osoba wykonująca w Polsce dzieło na zlecenie tego podmiotu ma natomiast obowiązek zapłacenia do 20. dnia następnego miesiąca zaliczki na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych z takiej umowy – podkreśla mec. Józef Banach.
- Przedsiębiorcy zagraniczni, którzy nie mają w Polsce statusu płatnika składek na ubezpieczenia społeczne nie są zobowiązani do zgłaszania umów o dzieło zawartych z polskimi wykonawcami. Obowiązek zgłoszenia umów o dzieło nie ciąży w takim przypadku również na wykonawcy dzieła. Ponieważ umowa o dzieło nie podlega składkom na ubezpieczenia społeczne, na wykonawcy dzieła nie ciążą obowiązki związane z rozliczaniem przedmiotowych składek. Wykonawca dzieła pozostaje zobowiązany do terminowego rozliczania i wpłaty zaliczek na podatek dochodowy – potwierdza mec. Agnieszka Godusławska.
Sprawdź w LEX: Czy spółka, która zawiera sporadycznie umowy o dzieło, powinna zgłaszać je do ZUS? >
Z kolei Joanna Prokurat, doradca podatkowy, praktyka podatkowa w kancelarii Wardyński i Wspólnicy przypomina, że pomimo Brexitu, negocjowana Umowa o handlu i współpracy pomiędzy UE a Wielką Brytanią ma potwierdzać kontynuację dotychczasowych zasad podlegania ubezpieczeniom społecznym. - Idea jest więc taka, aby opisane tu zasady obowiązujące przedsiębiorców z Unii Europejskiej, Szwajcarii, Europejskim Obszarze Gospodarczym miały zastosowanie również do przedsiębiorców z Wielkiej Brytanii – mówi.
Czytaj w LEX: Jak złożyć dokument RUD (zgłoszenie umowy o dzieło) >
Niezależnie od powyższego, zgłoszeniu nie podlegają umowy o dzieło, które:
- zostały zawarte z własnym pracownikiem (wykonawca dzieła jest jednocześnie pracownikiem przedsiębiorcy, dla którego dzieło ma zostać wykonane);
- są wykonywane na rzecz własnego pracodawcy, ale zawarte z innym podmiotem (wykonawca dzieła jest pracownikiem przedsiębiorstwa, dla którego ma wykonać dzieło, nawet jeśli umowa o dzieło została zawarta z innym podmiotem);
- zostały zawarte z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie usług, które wchodzą w zakres prowadzonej działalności (z drugiej strony, podlegają zgłoszeniu umowy o dzieło zawarte z osobami prowadzącymi działalność gospodarczą na wykonanie przez nie dzieła lub dzieł, które nie są objęte taką działalnością gospodarczą).
Uwaga na „przekazanie” statusu płatnika składek
Joanna Prokurat zwraca przy tym uwagę na fakt, że przedsiębiorcy posiadający siedzibę w Unii Europejskiej, Szwajcarii, Europejskim Obszarze Gospodarczym mogą jednak „przekazać” status płatnika składek zatrudnionym przez nich osobom. Taka sytuacja nastąpi, jeżeli zawrą z osobą zatrudnioną z Polski umowę o przejęciu obowiązków płatnika składek. - Możliwość taką daje art. 21 ust. 2 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 987/2009 z dnia 16 września 2009 r. dotyczącego wykonywania rozporządzenia (WE) nr 883/2004 w sprawie koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego. Jeśli więc np. ta sama spółka z siedzibą w Niemczech będąca stroną umowy o pracę z osobą fizyczną z Polski zawarła ze wszystkimi zatrudnionymi umowy o przejęciu obowiązków płatnika składek, to nie będzie miała statusu płatnika składek. W takim przypadku status płatnika składek mają wspomniane osoby fizyczne. Oznacza to, że zawarta przez taką spółkę umowa o dzieło nie podlega zgłoszeniu do ZUS – tłumaczy mec. Joanna Prokurat. I dodaje: - Obowiązku raportowania umów o dzieło nie będą mieli również przedsiębiorcy z tzw. krajów trzecich (tj. posiadających siedzibę poza Unią Europejską, Szwajcarią, Europejskim Obszarem Gospodarczym) i to bez względu na to, czy zatrudniają w Polsce pracowników czy nie. Tacy przedsiębiorcy nie mają bowiem statusu płatnika składek, nawet jeżeli zatrudniają pracowników. Zatrudnieni w takim przypadku podlegają bowiem wyłącznie dobrowolnie ubezpieczeniom społecznym i w przypadku zgłoszenia do ubezpieczeń oni sami pełnią rolę płatnika składek. Przykładowo spółka z siedzibą w Stanach Zjednoczonych nie będzie miała więc obowiązku zgłoszenia zawartej umowy o dzieło do ZUS.
Czytaj również: Obowiązek raportowania umów o dzieło nie da ZUS rzetelnej wiedzy o ich liczbie
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
