Naczelny Sąd Administracyjny w wydanym kilka dni temu wyroku (sygn. akt I FSK 373/20) potwierdził, że warunkiem przedłużenia terminu zwrotu kwoty nadwyżki podatku naliczonego nad należnym nie jest udowodnienie braku podstaw do zwrotu. Zdaniem sądu, wystarczające w świetle przepisów ustawy o VAT jest już samo istnienie wątpliwości co do zasadności zwrotu czy też wymagających weryfikacji niejasności. Problem jest istotny - aż 82 procent firm nie zauważyło żadnego przyspieszenia zwrotów VAT dokonywanych przez urzędy skarbowe. Ich zdaniem skarbówka oddaje podatek w najpóźniejszym możliwym terminie.
Zwroty VAT w ustawie o podatku od towarów i usług
Z art. 87 ust. 1, 2 i 6 ustawy o VAT wynika, że w sytuacji, w której kwota podatku naliczonego jest w okresie rozliczeniowym wyższa od kwoty podatku należnego, podatnik ma prawo do obniżenia o tę różnicę kwoty podatku należnego za następne okresy lub do zwrotu różnicy na rachunek bankowy w terminie 60 lub 25 dni od dnia złożenia rozliczenia. W przypadku jednak, gdy zasadność zwrotu wymaga dodatkowego zweryfikowania, wskazany termin może zostać przedłużony do czasu zakończenia weryfikacji rozliczenia podatnika dokonywanej w ramach czynności sprawdzających, kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej lub postępowania podatkowego. Zasada ta wynika z art. 87 ust. 2 ustawy o VAT.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Skarga do WSA na postanowienie w sprawie przedłużenia terminu zwrotu VAT >
Dodatkowe weryfikowanie - źródłem problemów
- Ustawa o VAT posługuje się nieprecyzyjnym sformułowaniem dodatkowego zweryfikowania zasadności zwrotu VAT. Jest to określenie niejasne i nieostre, budzące wiele wątpliwości interpretacyjnych. Brak skonkretyzowanych przesłanek uzasadniających wydłużenie terminu zwrotu tego podatku sprawia, że organy w praktyce nadużywają swoich uprawnień w tym zakresie – zwraca uwagę mecenas Bartłomiej Senderowski z zespołu VAT, Akcyzy i Cła w Kancelarii Ożóg Tomczykowski. Podkreśla również, że wobec braku konkretnych przesłanek może hipotetycznie dochodzić do sytuacji, gdzie dwa różne urzędy skarbowe w takim samym stanie faktycznym podejmą dwa odrębne rozstrzygnięcia – jeden wypłaci VAT w terminie, a drugi dopatrzy się nieprawidłowości - co będzie podstawą do wydłużenia terminu zwrotu.
Zobacz również: Skarbówka chce mieć więcej czasu na zwrot podatków >>
Brak zwrotu VAT to duże utrudnienie
Brak zwrotu VAT w terminie jest jedną z najbardziej uciążliwych form czynności sprawdzających dla przedsiębiorców. Okazuje się bowiem, że urzędnicy potrafią prowadzić weryfikację bardzo długo i wnikliwie. Często kwoty różnicy w VAT do zwrotu są bardzo wysokie. Sumy niejednokrotnie mogą zachwiać płynnością finansową firm.
Zobacz procedurę w LEX: Wniosek o stwierdzenie nadpłaty >
Bartosz Senderowski podkreśla, że właściwie jedynym aspektem, który powstrzymuje przed nadmiernym i nieuzasadnionym wydłużaniem zwrotów VAT są odsetki, które urząd może być winny podatnikowi. W sytuacji bowiem, gdy przeprowadzone przez organ czynności wykażą zasadność zwrotu VAT, urząd skarbowy wypłaca należną kwotę wraz z odsetkami w wysokości odpowiadającej opłacie prolongacyjnej stosowanej w przypadku odroczenia płatności podatku lub jego rozłożenia na raty. Oznacza to, że na szczęście dla przedsiębiorców, nie każdy argument urzędu uzasadnia brak zwrotu VAT w terminie.
Czytaj w LEX: Terminy zwrotu podatku od towarów i usług >
Wątpliwości urzędu wystarczającą przesłanką wydłużenia terminu
Przez wymóg dodatkowego zweryfikowania zasadności zwrotu należy rozumieć uzasadnioną okoliczność, która jest przynajmniej uprawdopodobniona w momencie podejmowania decyzji o niezwróceniu różnicy VAT. O tym mówi właśnie niedawny wyrok NSA. Wynika z niego, że wystarczy, by w momencie podjęcia decyzji o przedłużeniu czynności sprawdzających istniały wymagające wyjaśnienia niejasności, a decyzja o przedłużeniu w świetle prawa będzie zasadna.
- Nie jest zatem konieczne udowodnienie braku podstaw do zwrotu już w momencie podejmowania decyzji o przedłużeniu decyzji o zwrocie VAT. Wyrok NSA podtrzymuje dotychczasową linię orzecznictwa i aprobuje dalszą arbitralną decyzyjność urzędów skarbowych – zauważa Bartosz Senderowski.
Czytaj w LEX: Pisiak Krzysztof, Problem wierzytelności nieściągalnych w podatku od towarów i usług >
Wydłużenie terminu powinno być wyjątkiem a nie zasadą
Zdaniem Małgorzaty Militz, doradcy podatkowego, partnera w Kancelarii GWW, korzystanie przez organ podatkowy z możliwości przedłużenia terminu zwrotu VAT, jako odstępstwa od zasady zwrotu w terminie określonym ustawowo, powinno być zastrzeżone dla sytuacji wyjątkowych. Ekspertka podkreśla, że szczególny charakter tej instytucji, niewątpliwie dolegliwej dla podatnika, pociąga więc za sobą określone obowiązki po stronie organu podatkowego. W konsekwencji odroczenie zwrotu kwoty VAT powinno być należycie uzasadnione, tak by nie było wątpliwości, że w danej sprawie rzeczywiście istnieje konieczność dokonania dodatkowej weryfikacji wykazanej kwoty zwrotu różnicy podatku.
Czytaj w LEX: Podatki a płynność finansowa przedsiębiorstwa - optymalizacja podatkowa >
Oznacza to zatem, że organ podatkowy podejmując decyzję, o tym czy zasadność zwrotu podatku rzeczywiście wymaga dodatkowego zweryfikowania, musi opierać się na odpowiednich przesłankach, wynikających ze stanu faktycznego danej sprawy. Małgorzata Militz podkreśla jednak, że organ podatkowy decyduje wyłącznie o konieczności dalszego badania zasadności zwrotu, a nie o samej zasadności zwrotu. W konsekwencji tego, jeśli przedłuża termin zwrotu, nie musi wykazać, że zwrot jest niezasadny ani że istnieją dowody przemawiające za niezasadnością zwrotu. Chodzi natomiast o wykazanie, że istnieją okoliczności przemawiające za potrzebą dodatkowej weryfikacji zasadności zwrotu podatku.
Czytaj w LEX: Przyspieszony zwrot VAT >
Wielokrotne przedłużanie terminu zwrotu to duży problem
Z wypowiedzi ekspertów wynika jednak jeszcze jeden problem. Okazuje się, że bowiem, że sytuację firm komplikują dodatkowo kilkukrotne przedłużania terminu zwrotu VAT.
Małgorzata Militz zwraca uwagę, że uzasadnienia kolejnych postanowień przedłużających termin zwrotu są albo powieleniem pierwszego postanowienia albo uzasadnienie sprowadza się kilku lakonicznych stwierdzeń, że taka potrzeba w dalszym ciągu istnieje.
- W istocie podatnik nie wie, kiedy zwrot VAT otrzyma, gdyż wyznaczane kolejne terminy są niedotrzymywane. A to prowadzi do naruszenia zasady neutralności VAT oraz orzecznictwa dotyczącego zasad zwrotu nadwyżki podatku (np. wyrok w sprawie C-107/10 Enel Maritsa Iztok 3 AD) – podkreśla ekspertka.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
