W tym roku wybór powinien być prostszy, ponieważ nie było tak spektakularnych zmian podatkowych jak w latach poprzednich. Nie zmienia się też zasada, iż opłacalność danej formy opodatkowania zależy od kilku czynników: rodzaju prowadzonej działalności gospodarczej, wysokości przychodów z działalności gospodarczej, wysokości ponoszonych kosztów oraz dostępnych ulg podatkowych.
Prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą mają do wyboru trzy formy opodatkowania:
- rozliczenie według skali podatkowej (ze stawkami 12 i 32 proc.),
- podatek liniowy 19 proc.,
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych, którego stawki wynoszą od 2 do 17 proc. - w zależności od rodzaju prowadzonej działalności.
Zobacz procedurę: Zaliczki uproszczone w PIT >
W jakim terminie wybrać
- Przedsiębiorca może wybrać formę opodatkowania na 2024 r. tylko do 20. dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym uzyskał pierwszy przychód z działalności gospodarczej. Stanowi tak art. 9 ust. 1 ustawy o zryczałtowanym podatku dochodowym oraz art. 9a ust. 2 ustawy o PIT. W praktyce, jeśli pierwszy przychód uzyskał w styczniu, to formę opodatkowania może zmienić do 20 lutego 2024 r. Jeśli nadal chce być opodatkowany tak jak w roku poprzednim, nie musi nic robić, będzie automatycznie opodatkowany na takich samych zasadach - mówi Grzegorz Grochowina, szef zespołu zarządzania wiedzą w departamencie podatkowym KPMG w Polsce.
Zgodnie z przepisami podstawa formą opodatkowania jest skala podatkowa. Rozliczają ją osoby, które nie wybiorą innego podatku lub zrobią to po terminie (art. 9a ust. 1 ustawy o PIT). Kto w 2023 r. rozliczał się według skali, a w 2024 r. chce płacić liniowy lub ryczałt od przychodów, musi złożyć odpowiednie oświadczenie naczelnikowi urzędu skarbowego (lub dokonać odpowiedniego wpisu do CEIDG).
Przedsiębiorcy nie mogą natomiast wybrać rozliczenia kartą podatkową, z którego w 2024 r. można skorzystać na zasadzie praw nabytych. Jeśli korzystali z niej w poprzednim roku, nie muszą nic robić. Ten kto chce zrezygnować z karty podatkowej, ma czas do 20 stycznia 2024 r.
Zobacz też linię orzeczniczą: Termin do złożenia oświadczenia o wyborze ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych >
Kiedy warto rozważyć skalę podatkową
- Decydujący jest rachunek ekonomiczny. Przedsiębiorcy powinni wziąć pod uwagę całokształt czynników, które wpływają na opłacalność prowadzonej przez nich działalności. W pierwszej kolejności należy zastanowić się podstawową forma, czyli skalą podatkową. Może to być najkorzystniejsze rozwiązanie przy dochodach wynoszących ok. 10 tys. zł miesięcznie, czyli 120 tys. zł rocznie. Przedsiębiorca zapłaci podatek według stawki 12 proc. i skorzysta z kwoty wolnej od podatku 30 tys. zł. Skalę podatkową na pewno powinni rozważyć ci podatnicy, którym przysługuje rozliczenie wspólnie z małżonkiem lub mogą złożyć PIT jako samotni rodzice - mówi Grzegorz Grochowina.
Należy jednak pamiętać, że po przekroczeniu progu 120 tys. zł wysokość obciążeń na skali podatkowej znacząco rośnie - stawka PIT wynosi już 32 proc. Minusem skali podatkowej jest również 9-proc. składka na ubezpieczenie zdrowotne.
Dlatego wspólne rozliczenie z małżonkiem jest opłacalne, gdy jeden z małżonków w ogóle nie ma dochodu albo zarabia mało, a drugi zarabia rocznie ponad 120 tys. zł. Dzięki preferencji pierwszy z małżonków może zapłacić podatek według stawki 12 proc., właściwej dla pierwszego przedziału skali. Przypomnijmy, że polega ono na zapłacie podatku w podwójnej wysokości, ale obliczonego od połowy łącznych dochodów małżonków, a u osób samotnie wychowujących dzieci - w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów takiej osoby.
Czytaj też w LEX: Skutki zawieszenia działalności opodatkowanej ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych >
Składka zdrowotna wpływa na wynik
- Przy wyborze formy opodatkowania trzeba też uwzględnić wysokość składki zdrowotnej, która można znacząco wpłynąć na opłacalność rozliczenia. Istotne znaczenie mogą mieć trudności z obliczeniem wysokości składki, która może różnić się od podstawy opodatkowania - mówi Paweł Lewandowski, ekonomista zajmujący się doradztwem biznesowym.
Składkę na ubezpieczenie zdrowotne płaci się na różnych zasadach, w zależności od formy opodatkowania. Wynosi ona przy rozliczeniu:
- według skali PIT - 9 proc. dochodów,
- liniowym PIT - 4,9 proc. dochodów (nie mniej niż 9 proc. minimalnego wynagrodzenia),
- ryczałtem - zryczałtowaną kwotę.
- Należy też pamiętać, że przy skali podatkowej składki nie można odliczyć, podczas gdy ryczałtowcom i liniowcom przysługuje częściowe odliczenie - mówi Paweł Lewandowski.
Firmy na ryczałcie zapłacą jedną z trzech kwot, w zależności od przedziału, w jakim kształtują się ich roczne przychody. W 2024 r. miesięczna składka na ryczałcie wynosi:
- przy przychodach poniżej 60 tys. zł - 425 zł,
- przy przychodach pomiędzy 60 tys. zł a 300 tys. zł – 710 zł,
- przy przychodach powyżej 300 tys. zł - 1280 zł.
- Przy prostej działalności usługowej, w której przedsiębiorca nie ponosi wysokich kosztów, warto rozważyć ryczałt od przychodów ewidencjonowanych. Zaletą tej formy rozliczenia jest jej prostota, w tym m.in. zryczałtowana, kwotowa składka zdrowotna. Dodatkowo od 2022 r. obniżce uległy niektóre stawki ryczałtu, np. dla informatyków do 12 proc. i dla zawodów medycznych do 14 proc. Jeśli jednak przedsiębiorca ponosi wysokie koszty, np. amortyzacji sprzętu czy leasingu samochodu, korzystniejsza może być ta, która daje możliwość ich odliczenia - mówi Grzegorz Grochowina.
Zobacz procedurę: Obliczanie składki zdrowotnej w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych >
Ryczałt płaci się od przychodów, bez możliwości odliczenia kosztów. Tę formę opodatkowania może wybrać niemal każdy przedsiębiorca (wyjątki dotyczą m.in. przedsiębiorców prowadzących apteki, handlujących dewizami czy częściami samochodowymi). Zasadniczym warunkiem jest, aby przychody podatnika za poprzedni rok nie przekroczyły równowartości 2 mln euro.
Na jego atrakcyjność wpływają też stawki. W zależności od rodzaju działalności może to być: 17 proc., 15 proc., 14 proc., 12,5 proc., 12 proc., 10 proc., 8,5 proc., 5,5 proc., 3 proc. i 2 proc.
Przedsiębiorca świadczący usługi budowlane płaci co do zasady 5,5-proc. ryczałt. To na tyle niska stawka, że nawet przy stosunkowo wysokich kosztach rozliczenie ryczałtowe może być bardziej opłacalne od innych form opodatkowania. Inaczej będzie już jednak w przypadku, gdy podatnik świadczy usługi opodatkowane np. 15 proc.
- W niektórych przypadkach powstają wątpliwości, która stawka jest właściwa dla danego rodzaju usług, ponieważ nie zawsze wynika to wprost z ustawy. Powoduje to w praktyce spory np. co do tego, czy w branży IT możliwa jest stawka 8,5 proc. Poza tym ryczałtowcy nie mogą skorzystać z większości ulg - mówi Paweł Lewandowski.
Czytaj też w LEX: Strata w ryczałcie od przychodów ewidencjonowanych >
Stawka liniowa przy wysokich dochodach
- Stawka liniowa 19 proc. może być opłacalna przy odpowiednio wysokich dochodach, na pewno przekraczających próg 120 tys. zł, jeśli przedsiębiorca ponosi też relatywnie wysokie koszty. Liniowiec nie skorzysta - w przeciwieństwie do podatników rozliczających się według skali PIT - z kwoty wolnej od podatku (30 tys. zł rocznie) ani nie rozliczy się wspólnie z małżonkiem czy też w preferencyjny sposób przewidziany dla samotnych rodziców. Zapłaci jednak niższą niż przy skali podatkowej składkę zdrowotną - 4,9 proc. W przeciwieństwie do ryczałtu można natomiast odliczać ponoszone koszty, a stawka 19 proc. PIT jest stała, niezależnie od wysokości dochodów - mówi Grzegorz Grochowina.
Wylicza, że przy liniowym PIT łączne obciążenie wynosi 23,9 proc.: 19 proc. podatku plus 4,9 proc. składki zdrowotnej. Tymczasem dla osób na skali podatkowej łączne obciążenie - po przekroczeniu progu 120 tys. wynosi 41 proc.: 32 proc. PIT plus 9 proc. składki.
Zobacz linię orzeczniczą: Zmiana formy działalności gospodarczej osoby fizycznej a kontynuacja formy opodatkowania >
Czytaj również: Skarbówka rozstrzygnie na korzyść przedsiębiorców błąd w CEIDG >>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
