Obowiązujące od ponad dwóch lat przepisy o fundacji rodzinnej okazały się dużym sukcesem, o czym świadczy ponad dwa tysiące zarejestrowanych dotychczas podmiotów. Jednocześnie eksperci zwracają uwagę, że na to, czy założenie fundacji będzie korzystnym rozwiązaniem, ma wpływ szereg czynników, także osobistych. Organy podatkowe wskazują bowiem w interpretacjach, że rozwód fundatorów niekorzystnie wpłynie na ich finanse.
Czytaj też w LEX: Karpiuk Katarzyna, Pawłowski Jacek, Woźniakiewicz Piotr, Funkcjonowanie fundacji rodzinnej, od założenia do wykreślenia z rejestru>
Po rozwodzie nie ma zwolnienia
Małżonkowie tworzący fundację rodzinną korzystają z pełnego zwolnienia z podatku w przypadku wypłat z fundacji, ponieważ należą do tzw. zerowej grupy podatkowej, o której mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Do grupy tej zaliczani są m.in. małżonkowie, rodzeństwo, rodzice i dzieci. Problem w tym, że po rozwodzie mąż i żona przestają być dla siebie najbliższą rodziną, co - według skarbówki - wyklucza pełne zwolnienie z podatku. Skarbówka uznaje bowiem, że na potrzeby zastosowania zwolnienia liczy się relacja fundatora z beneficjentem na dzień wypłaty świadczenia, a nie w momencie wnoszenia majątku do fundacji. W konsekwencji od części wypłat trzeba zapłacić 15 proc. PIT.
Przykładem może być interpretacja dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej z 17 marca 2025 r., sygn. 0114-KDIP3-1.4011.43.2025.1.AK. Sprawa dotyczyła fundacji utworzonej przez dwie osoby, które w trakcie zakładania fundacji były w związku małżeńskim. Fundatorzy są także beneficjentami fundacji.
Fundacja została wyposażona w fundusz założycielski pokryty wkładem pieniężnym i niepieniężnym przez fundatorów. W momencie ustanowienia fundacji oraz wniesienia mienia na pokrycie funduszu założycielskiego, fundatorzy pozostawali w ustroju małżeńskiej wspólności majątkowej. Wszystkie składniki majątku wniesione do fundacji pochodziły z ich majątku wspólnego.
Po utworzeniu fundacji małżonkowie wzięli rozwód. W tej sytuacji fundacja wypłaci im świadczenia, ale powstaje wątpliwość dotycząca ich rozliczenia. Byli już małżonkowie wystąpili o interpretację, czy świadczenie będzie w całości zwolnione z podatku - niezależnie od tego, że na dzień wypłaty nie są wobec siebie osobami najbliższymi w rozumieniu art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Ich zdaniem, ustalając proporcję, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej, należy przyjąć udział wniesionego mienia przez każdego z fundatorów na poziomie 100 proc. (w stosunku do każdego z fundatorów).
Zobacz również: Fundacja rodzinna nie płaci podatku od sprzedaży udziałów
Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej uznał ich stanowisko za nieprawidłowe. Stwierdził, że z punktu widzenia zastosowania zwolnienia, istotnym jest, czy według stanu na dzień uzyskania tego przychodu, małżonkowie są dla siebie osobami, o których mowa w art. 4a ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn.
- Między rozwiedzionymi małżonkami według stanu na dzień uzyskania przychodu, o którym mowa w art. 20 ust. 1g ustawy o PIT, nie zachodzą relacje, o których mowa ww. przepisie ustawy o podatku od spadków i darowizn. Tak więc każdy z byłych małżonków korzysta ze zwolnienia z podatku od takich przychodów w części przypadającej mu, jako fundatorowi proporcji, o której mowa w art. 27 ust. 4 ustawy o fundacji rodzinnej. W pozostałej części przychody każdego z byłych małżonków podlegają opodatkowaniu 15 proc. zryczałtowanym podatkiem, o którym mowa w art. 30 ust. 1 pkt 17 lit. b ustawy o PIT. Fundacja jako płatnik będzie miała obowiązek pobrania i odprowadzenia zryczałtowanego podatku dochodowego - stwierdził dyrektor KIS.
Takie samo stanowisko zajął we wcześniejszych interpretacjach.
Takiego problemu nie ma jednak w przypadku wypłat z fundacji założonej przez małżonków, którzy wciąż pozostają w związku małżeńskim, co potwierdza interpretacja z 2 czerwca 2025 r. (nr 0113-KDIPT2-3.4011.332.2025.1.NM). Fiskus wskazuje, że wypłata świadczenia będzie w całości korzystać ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie artykułu 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT.
Zgodnie z art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT zwolnione z podatku są wypłaty dla:
- fundatora albo osoby będącej w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn, uprawnionych do otrzymania mienia w związku z rozwiązaniem fundacji rodzinnej,
- beneficjenta fundacji rodzinnej, jeżeli beneficjentem jest fundator albo osoba będąca w stosunku do fundatora osobą, o której mowa w art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Czytaj też w LEX: Osajda Konrad, Szczególne problemy z ustanowieniem fundacji rodzinnej w testamencie>
Niekorzystne stanowisko fiskusa
Jak wyjaśnia Szymon Konieczny, radca prawny, menedżer w MDDP, organ podatkowy zajmuje stanowisko, że tylko jeśli fundatorzy są w związku małżeńskim, proporcja dla każdego z nich wynosi 100 proc., a tym samym cała kwota wypłaconego przez fundację świadczenia jest zwolniona z PIT.
- Planując powołanie fundacji, szczególnie wspólnie z małżonkiem, warto przemyśleć konsekwencje prawne i podatkowe, nie tylko w kontekście aktualnej sytuacji rodzinnej, ale również potencjalnych zmian. Bezpieczniejszym rozwiązaniem może być założenie przez małżonków odrębnych fundacji, co pozwoli zabezpieczyć fundatorów na wypadek ewentualnych zmian w życiu prywatnym – mówi Szymon Konieczny.
Dodaje, że praktyce stosowane są różne rozwiązania. Nie brakuje fundacji zakładanych wspólnie przez małżonków, ale występują również sytuacje, w których małżonkowie decydują się na zakładanie odrębnych fundacji, aby zabezpieczyć się na wypadek ewentualnego rozwodu.
Jednak, co istotne, rozwód rodziców nie wpływa na wypłaty na rzecz dzieci, które są beneficjentami fundacji. Wspólne dzieci byłych małżonków nadal mogą korzystać z pełnego zwolnienia z PIT.
.
Polecamy też w LEX: Baklarz Agnieszka Anna, Audyt fundacji rodzinnej>
Cena promocyjna: 167.3 zł
|Cena regularna: 239 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 167.3 zł
Fiskus zmienił już wcześniej zdanie
Mimo iż przepisy o fundacji rodzinnej obowiązują od dość niedawna, to fiskus zdążył już kilka razy zmienić zdanie w sprawie opodatkowania wypłat dla małżonków. Chodzi jednak o osoby pozostające w związku małżeńskim. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej po kilku miesiącach od wejścia w życie ustawy zaczął wydawać interpretacje, że wypłata świadczeń dla fundatorów-małżonków nie będzie całkowicie zwolniona z podatku, co oznacza, że częściowo będą oni musieli zapłacić PIT. Aktualnie stanowisko w tym zakresie zostało jednak zmienione na korzyść podatników.
Obecnie dyrektor KIS potwierdza, że wypłata świadczenia korzystać będzie w całości ze zwolnienia z opodatkowania na podstawie art. 21 ust. 1 pkt 157 ustawy o PIT.
Jednak - jak przypomina od biznesowych Tomasz Prokurat, partner w kancelarii Litigato - wiosną 2025 pojawiły się kolejne sygnały o możliwej zmianie prawa. - Na razie nie ma projektu ustawy, ale rynek powinien być czujny. Jeśli zapowiedzi strony rządowej się zmaterializują w formie ustawy uchwalonej przez parlament i – co istotne - podpisanej przez prezydenta, może dojść do ograniczenia niektórych korzystnych dla fundacji rodzinnych rozwiązań podatkowych – zauważa Tomasz Prokurat.
Czytaj też w LEX: Blajer Paweł, Odpowiedzialność fundacji rodzinnej>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
