Rada do spraw Przeciwdziałaniu Unikaniu Opodatkowania wydała 29 maja 2025 r. opinię, w drodze uchwały, dotyczącą transakcji z wykorzystaniem fundacji rodzinnej. Z wnioskiem o jej wydanie wystąpił szef Krajowej Administracji Skarbowej, który powziął wątpliwości na gruncie prowadzonego przez niego postępowania, czy zespół czynności spełnia ustawowe kryteria unikania opodatkowania określone w art. 119a par. 1 ordynacji podatkowej (klauzula GAAR). Sprawa dotyczyła podatnika, który najpierw przekazał akcje w darowiźnie na rzecz fundacji rodzinnej, a następnie w krótkim okresie fundacji sprzedała te akcje na rzecz inwestora.
Czytaj komentarz praktyczny w LEX: Krywan Tomasz, Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania - zmiany w Ordynacji podatkowej>
Jakie transakcje budzą wątpliwości szefa KAS
Szef KAS wskazał we wniosku, że - jego zdaniem - w analizowanej sprawie zostały spełnione wszystkie przesłanki zastosowania klauzuli:
- opisane działania stanowiły czynność, o której mowa w art. 119a par. 1 ordynacji podatkowej,
- osiągnięto korzyść podatkową,
- korzyść podatkowa była w okolicznościach sprawy sprzeczna z przedmiotem lub celem ustawy podatkowej lub jej przepisu,
- osiągnięcie korzyści podatkowej było głównym lub jednym z głównych celów dokonania czynności,
- sposób działania był sztuczny.
Rada do spraw Przeciwdziałaniu Unikaniu Opodatkowania zgodziła się z nim tylko częściowo.
Zgodnie z opinią Rady, zastosowanie klauzuli GAAR:
- jest zasadne w odniesieniu do części kwot wypłaconych podatnikowi przez fundację rodzinną,
- nie jest zasadne w pozostałej części - reinwestycji środków z transakcji, które pozostały w fundacji rodzinnej.
- Ogólna klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania to instrument nadzwyczajny. Wprowadzenie GAAR oznacza bowiem wprowadzenie pewnego elementu niepewności w sytuacji prawnej podatnika, który działa legalnie tj. zgodnie z ,,literą prawa''. Do istoty stosowania klauzuli należy przyjęcie przez szef KAS za podstawę faktyczną określenia skutków podatkowych fikcji tj. takiego ,,stanu rzeczy, jaki zaistniałby, gdyby dokonano czynności odpowiedniej" - stwierdziła Rada na wstępie.
Czytaj artykuł w LEX: Kobylski Piotr, Ewolucja funkcjonalności GAAR (General Anti-Avoidance Rule)w strukturze systemu podatkowego>
Jak wynika z opinii Rady, podstawowym celem fundacji rodzinnej jest gromadzenie mienia i zarządzanie nim. Fundacja może skorzystać ze zwolnienia z CIT, jeśli spełnia ten cel. Skoro środki pochodzące ze sprzedaży wniesionych akcji fundacja wypłaciła beneficjentom, bez podjęcia działań inwestycyjnych, to było to sprzeczne z celem fundacji.
- Zdaniem Rady PUO w zakresie, w jakim środki pochodzące ze sprzedaży wniesionych akcji zostały wypłacone beneficjentom, bez podjęcia działań inwestycyjnych (tj. kwoty milionów złotych), było sprzeczne z celem zwolnienia od podatku dochodów wynikających z działalności w zakresie gromadzenia i zarządzania majątkiem. Nie można uznać, że szybka sprzedaż wniesionego majątku, a następnie wypłata jakiejkolwiek części uzyskanych kwot, realizuje ten cel. Nie ma tu znaczenia, jaki udział w całym wniesionym majątku stanowi kwota wypłacona - czytamy w opinii.
Zobacz także procedurę w LEX: Krywan Tomasz, Klauzula przeciwko unikaniu opodatkowania>
Stanowisko korzystne ale wątpliwości pozostają
Prawnicy oceniają, że co do zasady jest to korzystne stanowisko, które powinno pomóc fundatorom, ale nadal pozostaje wiele wątpliwości.
- Rada wskazała, że wypłacenie środków z fundacji po transakcji stanowi zjawisko unikania opodatkowania, bowiem w tym konkretnym aspekcie fundacja nie realizuje celu ustawowego w postaci pomnażania majątku. Nadal należy więc zachować ostrożność w planowaniu działań lub transakcji z udziałem fundacji. Wydaje się jednak, że wciąż jesteśmy na początku drogi związanej z ustaleniem, co można, a czego nie można robić przy użyciu instytucji fundacji rodzinnej. Najważniejszy aspekt stanu faktycznego dla Rady, czyli kwestia dystrybucji środków do beneficjentów bezpośrednio po transakcji, to jeden z wielu elementów, które – w zależności od konkretnych uwarunkowań – mogą być decydującym argumentem za zastosowaniem lub nie klauzuli GAAR - uważa Michał Kwaśniewski, adwokat, partner w Quidea.
- Z jednej strony stanowisko Rady wydaje się rozstrzygać część wątpliwości na korzyść podatników, wbrew podejściu Krajowej Administracji Skarbowej. Jeśli bowiem fundator inwestuje środki, nie naraża się na zarzut unikania opodatkowania. Jednak z drugiej strony wiele pytań rodzi już sam fakt wydania opinii Rady w sprawie fundacji, która zdecydowała się na działania wynikające wprost z ustawy. W sytuacji wypłaty środków beneficjentom zastosowanie klauzuli może jednak budzić wątpliwości - mówi dr Izabela Andrzejewska-Czernek, radca prawny, członek zarządu IFA Polska.
Czytaj także komentarz praktyczny w LEX: Matusiakiewicz Łukasz, Opinie zabezpieczające przed stosowaniem przepisów o przeciwdziałaniu unikaniu opodatkowania>
Cena promocyjna: 29.49 zł
|Cena regularna: 59 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 35.4 zł
Czy potrzebna jest nowelizacja przepisów
Powstaje też pytanie, czy ewentualna nowelizacja przepisów o fundacji rodzinnej rozwiązałaby problem. Przypomnijmy, że Ministerstwo Finansów zapowiadało już wcześnie zmiany w ustawie o fundacji rodzinnej o charakterze "uszczelniającym".
Według Michała Kwaśniewskiego ewentualna nowelizacja powinna być przemyślana, żeby nie stać się źródłem kolejnych problemów. - W największym skrócie, opór zarówno skarbówki jak i ustawodawcy wzbudza wykorzystywanie fundacji jako podmiotu zbywającego w ramach transakcji fuzji i przejęć (M&A). Sprzeczne bowiem w tym przypadku mogą być perspektywy dwóch interesariuszy, tzn. fundatora oraz skarbówki. Trudno ustalić, kto ma rację, a przede wszystkim rację może mieć każda ze stron, w zależności od szczegółów konkretnej sprawy - mówi Michał Kwaśniewski.
Zgodnie z zapowiedzią MF, mechanizmem zabezpieczenia interesów skarbu państwa ma być okres karencji – od daty wniesienia mienia do jego zbycia – dopiero po upływie, którego ewentualne zbycie z poziomu fundacji ma pozostać wolne od podatku. Ostatnie doniesienia medialne mówią, że ten okres ma zostać ustalony na poziomie trzech lat. To oznacza, że po tym okresie dochód na sprzedaży pozostanie wolny od podatku w fundacji rodzinnej do czasu ewentualnej dystrybucji środków z fundacji do jej beneficjentów. Jeśli jednak zbycie nastąpi wcześniej niż przed upływem trzech lat, to dochód na poziomie fundacji rodzinnej zostanie opodatkowany.
Zobacz także poradnik w LEX: Mariański Adam, Pardej Anita, Fundacja rodzinna jako narzędzie planowania podatkowego>
Czytaj również: Dwa lata od wejścia w życie ustawy, czyli (niepewna) przyszłość fundacji rodzinnych
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
