Prawie 21 proc. spraw przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi w 2021 r. stanowiły sprawy podatkowe. Wojewódzkie Sądy Administracyjne wyeliminowały z obrotu prawnego średnio 31,07 proc. decyzji i innych czynności organów administracji publicznej. Dla porównania w 2020 r. współczynnik ten wynosił 28,1 proc., w 2019 r. – 27,32 proc., w 2018 r. – 25,08 proc., w 2017 r. – 22,22 proc., w 2016 r. – 19,78 proc., w 2015 r. – 22,03 proc. Widać więc, że liczba decyzji organów administracji, w tym skarbowych, które WSA uznały za błędne była w ubiegłym roku większa.
Podobnie jak w latach poprzednich najwięcej rozstrzygnięć wojewódzkich sądów administracyjnych zapadło w sprawach podatkowych. Stanowiły one 20,77 proc. ogółu spraw załatwionych.
Księgowość - o czym warto pamiętać w kwietniu? >>
Mniejsza liczba pełnomocników przed WSA
W postępowaniach toczących się przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi w 2021 r. wystąpiło 7124 pełnomocników organów administracji publicznej, 3336 adwokatów, 4938 radców prawnych, 798 doradców podatkowych, 20 rzeczników patentowych, 434 prokuratorów oraz w 3 sprawach Rzecznik Praw Obywatelskich. Widać, że wśród pełnomocników prym wiodą radcowie prawni.
Dla porównania w postępowaniach toczących się przed wojewódzkimi sądami administracyjnymi w 2020 r. wystąpiło 7614 pełnomocników organów administracji publicznej, 4407 adwokatów, 6226 radców prawnych, 1178 doradców podatkowych, 53 rzeczników patentowych, 451 prokuratorów oraz w 9 sprawach Rzecznik Praw Obywatelskich.
Porównując rok 2020 z rokiem 2021 zauważamy spadek udziału wszystkich pełnomocników, mimo wzrostu skarg skierowanych do sądów
Podatki w czołówce przed NSA
Podobnie jak w poprzednich latach, najwięcej skarg kasacyjnych kierowanych do NSA dotyczyło podatków i innych świadczeń pieniężnych, do których mają zastosowanie przepisy ordynacji podatkowej, oraz egzekucji tych świadczeń pieniężnych (wpłynęło 9194 skarg). W tym przedmiocie rozstrzygnięto 4691 skarg kasacyjnych, co stanowi 36,33 proc. ogółu rozpoznanych skarg.
W 2021 r. do Izby Finansowej wpłynęło 6079 skarg kasacyjnych oraz 55 skarg o wznowienie postępowania. Królował tak jak w latach ubiegłych VAT. Wśród nowych spraw 36 proc. (2185) dotyczyło spraw z zakresu podatku od towarów i usług. Na drugim miejscu znalazł się podatek od nieruchomości. Podatnicy skierowali 2002 skargi kasacyjne dotyczące tego podatku, co stanowiło 33 proc. nowych skarg. Kolejne miejsca zajmowały: 17 proc. (1037) podatek dochodowy od osób fizycznych, 16,5 proc. (1001) egzekucja świadczeń pieniężnych i zabezpieczenia zobowiązań pieniężnych, 10 proc. (618) to odpowiedzialność podatkowa osób trzecich i ulgi płatnicze, 7 proc. (449) podatek dochodowy od osób prawnych, 7 proc. (436) podatek akcyzowy, 6,6 proc. (402) to podatek od czynności cywilnoprawnych, 2,3 proc. (175) podatek od spadków i darowizn a 14,6 proc. (889) skarg kasacyjnych dotyczyło innych spraw.
Interpretacje indywidualne stanowiły ponad 16 proc. (948 spraw), ponadto wpłynęły 4 skargi kasacyjne na opinie zabezpieczające oraz 11 skarg kasacyjnych dotyczących wiążących informacji stawkowych.
Zobacz również: NSA: W sądach administracyjnych coraz więcej spraw >>
W postępowaniach przez NSA w Izbie Finansowej zdecydowanie prowadzą doradcy podatkowi. Doradcy podatkowi niebędący adwokatami ani radcami prawnymi uczestniczyli aż w 420 sprawach co stanowi 41,8 proc. wszystkich spraw. Udział adwokatów jako pełnomocników skarżących i uczestników postępowania miał miejsce w 131 sprawach (13 proc.). Radcy prawni jako pełnomocnicy skarżących i uczestników postępowania nie będących organami administracji, wystąpili w 262 sprawach (26 proc.). Pełnomocnicy organów administracji wzięli udział w postępowaniu przed NSA w 559 sprawach, co stanowi 55,7 proc. spraw załatwionych w Izbie na rozprawach. Prokurator uczestniczył w 3 sprawach. Rzecznik Praw Obywatelskich nie uczestniczył w żadnej sprawie.
W Izbie przydzielano sędziom od 3 do 6 spraw w referacie na każdej sesji, uwzględniając stopień ich zawiłości oraz tożsamości poruszanej w nich problematyki. W sytuacji, gdy pozwalał na to analogiczny charakter spraw, wyznaczanych było ich jeszcze więcej – nawet po kilkanaście w referacie.
566 spraw na jednego sędziego w Izbie Gospodarczej
Warto zauważyć, że ogrom pracy mieli też sędziowie z Izby Gospodarczej, do której skierowano o wiele więcej skarg. W 2021 r. do Izby wpłynęły ogółem 4564 skargi kasacyjne oraz 17 skarg o wznowienie postępowania. Uwzględniając sprawy niezakończone z poprzedniego okresu sprawozdawczego, liczba spraw ze skarg kasacyjnych oczekujących na rozpatrzenie w Izbie w roku 2021, a łącznie ze skargami o wznowienie postępowania to 12 465 spraw.
Warto zauważyć, że w przeliczeniu na faktycznie obsadzone etaty, na jednego sędziego przypadało do rozpatrzenia średnio 566,59 spraw ze skarg kasacyjnych. Skargi kasacyjne wnoszone były w sprawach: utrzymania i ochrony dróg, ruchu drogowego, w tym transportu drogowego (1345 spraw, tj. ponad 140 proc. więcej niż w 2020 r.); środków publicznych ulg w spłacaniu należności pieniężnych, do których nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej oraz egzekucji takich należności (738 spraw, tj. o ponad 50 proc. więcej niż w 2020 r.); subwencji unijnych, funduszy strukturalnych i regulacji rynków branżowych (728 spraw, tj. o ponad 40 proc. więcej niż w 2020 r
Eksperci: Profesjonalny pełnomocnik niezastąpiony
- Nie jestem zaskoczona tym, że tak wielu pełnomocników przed Naczelnym Sądem Administracyjnym to doradcy podatkowi. Stopień skomplikowania prawa podatkowego jest na tyle duży, że doradzanie w tym zakresie, a co za tym idzie reprezentowanie podatników przed sądami administracyjnej, wymaga specjalistycznej wiedzy pozwalającej na poruszanie się w gąszczu przepisów. Przy czym nie mam tu na myśli tylko specjalizacji rozumianej jako podatki ogólnie, ale także znajomości specyfiki konkretnej branży i jej otoczenia biznesowego, wpływu podatków na funkcjonowanie przedsiębiorstwa, prawa międzynarodowego itp. To wszystko oferują właśnie doradcy podatkowi – podkreśla Alicja Sarna, doradca podatkowy, Partner w SSW.
Na kwestię występujących różnic w liczbie pełnomocników w latach 2020-2021 zwróciła uwagę inna ekspertka.
- Zakres spraw rozpoznawanych przez sądy administracyjne jest bardzo szeroki, często pojawią się w nich skomplikowane problemy prawne, które trudno rozwiązać na podstawie własnych doświadczeń osobistych czy zawodowych – podkreśla Aneta Fornalik, adwokat, Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych P.J.Sowisło & Topolewski S.K.A..
Jej zdaniem na problem należy patrzeć szerzej i zasadniczo we wszystkich sprawach procesowych obserwuje się wzrost zaangażowania profesjonalnych pełnomocników, a dane z lat 2020 i 2021 to potwierdzają. - W mojej ocenie nie jest tak, że ostatnie miesiące wskazują na tendencję spadkową. Porównanie danych z lat 2021 i 2020 i spadek udziału w sprawach profesjonalnych pełnomocników wynikać może jedynie w faktu, ze w okresie epidemii bardzo ograniczono ilość rozpraw – tych w siedzibie sądu, ale i tych prowadzonych zdalnie. Spadek dotyczy bowiem reprezentacji przez każdą grupę fachowych pełnomocników – podkreśla Aneta Fornalik.
Ekspertka zauważa, że zdecydowaną większość spraw rozpoznaje się obecnie na posiedzeniach niejawnych. - Adwokaci czy radcowie prawni nierzadko są angażowani w sprawę dopiero na etapie wystąpienia przed wojewódzkim sądem administracyjnym - dodaje Aneta Fornalik.
Na rolę adwokatów jako pełnomocników zwraca uwagę inny ekspert. - Nie ulega wątpliwości, że udział adwokatów zajmujących się sprawami podatkowymi jest istotny choć nie największy. Adwokaci specjalizujący się w sprawach podatkowych oraz w szeroko pojętym procesie mają bardzo szeroką perspektywę prawną umożliwiającą im kompleksową i wyjątkową obsługę klienta nie tylko z punktu widzenia podatkowego, ale co istotne również z punktu widzenia materializujących się równolegle lub w przyszłości ryzyk prawnych w zakresie prawa cywilnego i karnego – podkreśla Marcin Malinowski, adwokat w Kancelarii B2RLaw.
Jego zdaniem, w szczególności prawo karne częstokroć towarzyszy klientom uwikłanym w wyzwania podatkowe a bez znajomości tej gałęzi prawa sama pomoc podatkowa może być niewystarczająca do pełnego zabezpieczenia klienta.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
