Chodzi o art. 11o ust. 1a-1b ustawy o CIT (art. 23za ust. 1a-1b ustawy o PIT) nakładającym obowiązki dokumentacyjne dla transakcji o wartości przekraczającej rocznie 500 tys. zł, realizowanych z podmiotami niepowiązanymi i powiązanymi, jeżeli rzeczywisty właściciel ma miejsce zamieszkania, siedzibę lub zarząd w raju podatkowym oraz jeżeli kontrahent (powiązany lub niepowiązany, krajowy lub zagraniczny) dokonuje rozliczeń z podmiotem rajowym.
PROCEDURA: Obowiązek sporządzania lokalnej dokumentacji cen transferowych >>
Objaśnienia MF – i wszystko jasne?
W swoim założeniu regulacje te miały wprowadzić dodatkowy mechanizm identyfikowania transakcji mających na celu przerzucanie dochodów do rajów podatkowych działający już na poziomie indywidualnego podatnika, przerzucając na niego ciężar weryfikacji czy nie ma do czynienia z podmiotem, który w takim procederze bierze udział oraz obarczając go dodatkowymi obowiązkami, gdyby na taką współpracę się zdecydował. Można zaryzykować twierdzenie, że funkcją tego przepisu była przede wszystkim prewencja w odniesieniu do podatników planujących przystąpienie do struktur wykorzystujących tzw. pośrednie transakcje rajowe. Choć cel regulacji jest niewątpliwe słuszny, nieprecyzyjne brzmienie znowelizowanych przepisów wywołało lawinę wątpliwości po stronie podatników. Stąd konieczność dodatkowych wyjaśnień ze strony Ministerstwa Finansów.
Sprawdź też: Czy przepisy art. 11o CIT. dotyczą zarówno transakcji zakupowych jak i sprzedażowych? >
Pierwsza wersja objaśnień podatkowych w zakresie identyfikacji obowiązku sporządzenia dokumentacji cen transferowych dla pośrednich transakcji rajowych została wydana 2 marca 2021 r. i spotkała się z krytyką zarówno ze strony doradców podatkowych jak i środowisk biznesowych, m.in. ze względu na fakt, iż nie adresowała wielu niejasności związanych z nowymi regulacjami. Najnowszy projekt „rozszerzonych” objaśnień z grudnia 2021 r. prezentuje już nieco bardziej kompleksowe i jednocześnie „liberalne” podejście.
Nowe objaśnienia – nowe podejście
Co najistotniejsze, Ministerstwo wskazało, iż samo potwierdzenie faktu, iż płatność dokonywana jest na rzecz rzeczywistego właściciela powinno zasadniczo zakończyć proces weryfikacji kontrahenta. W pierwszej kolejności podatnik powinien bowiem zweryfikować, czy druga strona transakcji jest rzeczywistym właścicielem, a w przypadku potwierdzenia tej okoliczności obowiązek sporządzania dokumentacji z art. 11o ust. 1a ustawy o CIT nie zaistnieje. W konsekwencji, może okazać się, iż podatnicy nie będą musieli pozyskiwać informacji o tym czy kontrahenci realizują transakcje z rajami, bądź co więcej, nawet w sytuacji gdy będą posiadać wiedzę, iż takie transakcje są realizowane – niezależnie od ich wartości pozostaną one bez wpływu na obowiązki dokumentacyjne.
Kluczowe wydaje się zatem potwierdzenie statusu rzeczywistego właściciela, co z kolei jak wskazuje MF może nastąpić na podstawie informacji gromadzonych w ramach procedur już realizowanych u podatników (w tym m.in. procedur służących rozliczeniu podatku u źródła, procedur mających na celu na weryfikację kontrahentów przed nawiązaniem relacji handlowych czy też procedur AML). Tym samym, o ile u podatnika funkcjonują już odpowiednie procedury wewnętrzne nakierowane na pozyskiwanie wiedzy o kontrahencie i okolicznościach transakcji, może okazać się, iż w celu rzetelnego wywiązania się z nowych obowiązków nie będzie konieczne podejmowanie dodatkowych działań.
Zobacz również: Polski Ład – uwaga na zbliżające się terminy w cenach transferowych >>
Dodatkowa weryfikacja – jakich kontrahentów obejmie?
Lektura grudniowych objaśnień prowadzi do wniosku, iż dalsza dodatkowa weryfikacja powinna zostać dokonana w sytuacji gdy podatnik nie posiada wiedzy o statusie kontrahenta jako rzeczywistego właściciela bądź zaistniały wątpliwości w tym zakresie (przykładowo, brak substratu osobowo-majątkowego danego dostawcy). W takich przypadkach podstawowym sposobem weryfikacji pozostaje pozyskanie oświadczenia o posiadaniu statusu rzeczywistego właściciela bądź w dalszej kolejności oświadczenia o braku rozliczeń z rajami podatkowymi.
Warto również zauważyć, iż najnowszy projekt objaśnień grudniowych dopuszcza możliwość jednorazowego pobrania oświadczeń, przy jednoczesnym „przerzuceniu” odpowiedzialności za aktualizację ich treści na kontrahentów. Wystarczy zatem tylko raz pozyskać oświadczenie od dostawcy, i o ile nie przekaże on informacji o zmianach okoliczności objętych oświadczeniem, a sam podatnik takich informacji nie będzie posiadał (np. uzyska je w ramach realizowanej z takim podmiotem współpracy), podatnik nie jest zobligowany do dokonywania dodatkowej weryfikacji w kolejnych okresach.
Czy kawa w Hongkongu rodzi nowe obowiązki?
W ramach projektu objaśnień doprecyzowana została również wartość rozliczeń kontrahenta realizowanych z podmiotem z raju podatkowego istotnych przy weryfikacji podstawy domniemania. Zdaniem MF, choć nie wynika to wprost z przepisów, łączna kwota uregulowanych należności na rzecz podmiotów rajowych powinna być materialnie istotna, tj. wynosić co najmniej 500 tys. zł. Tym samym, szeroko komentowany w ostatnim czasie „zakup kawy w raju podatkowym przez kontrahenta podatnika” według ministerstwa nie będzie generował obowiązku sporządzenia dokumentacji.
Określenie limitu na poziomie odpowiadającym progowi wskazanemu w art. 11o ust. 1a ustawy o CIT, sugeruje, iż fiskus chce niejako prześledzić przepływ środków finansowych płynących w pierwszym kroku od podatnika do kontrahenta, a następnie do podmiotu rajowego. MF nie interesują transakcje i struktury w ramach których część środków faktycznie „zostaje u kontrahenta”, chodzi tylko o te transakcje, w ramach których środki „przepływają” w całości od podatnika pośrednio do rajów podatkowych.
O takie transakcje faktycznie chodziło?
Przyjęcie stanowiska zaprezentowanego w projekcie objaśnień powoduje, iż dodatkowe obciążenie w postaci sporządzenia dokumentacji powstanie w istocie jedynie w przypadku transakcji, które jak wydaje się miały faktycznie zostać objęte omawianą regulacją i które mogą rodzić ryzyko przerzucania dochodów do rajów podatkowych. Odmienny sposób interpretacji mógłby prowadzić do nałożenia obowiązków niewspółmiernych z celem regulacji.
Należy jednak podkreślić, iż znaczna część korzystnych z perspektywy podatników zapisów pojawiła w formie projektu objaśnień stosunkowo późno (tj. niemal po roku obowiązywania przepisów) i nadal nie ma pewności czy ostateczna wersja objaśnień zostanie opublikowana w zaproponowanym w grudniu 2021 r. kształcie.
Co więcej, część rozwiązań zaproponowanych w projekcie objaśnień nie znajduje jednoznacznej podstawy prawnej w znowelizowanych przepisach. Pozostaje zatem mieć nadzieję, iż budzące takie wątpliwości wyjaśnienia MF znajdą odzwierciedlenie w formie zapisów ustawowych.
Jak się przygotować?
Mimo iż ostateczne brzmienie objaśnień nie jest znane, wielu podatników opierając się na ich obecnym kształcie podjęło już działania mające na celu rzetelne wywiązania się z nowych obowiązków. Wydaje się, iż działania powinny być prowadzone dwutorowo tj. nie tylko w odniesieniu do nowych kontrahentów z którymi zawierane są transakcje w bieżącym roku, ale również w odniesieniu do dotychczasowych dostawców z którymi realizowane były transakcje w minionym roku. Działanie to powinno obejmować jedynie transakcje zakupowe z perspektywy podatnika. Konieczna jest zatem retrospektywna weryfikacja kontrahentów za 2021 r. pod kątem uznania ich za rzeczywistych właścicieli oraz wprowadzenie rozwiązań w zakresie weryfikacji nowych kontrahentów np. poprzez wprowadzanie w ramach nowo zawieranych umów dodatkowych klauzul obligujących do złożenia i aktualizacji oświadczeń o posiadaniu statusu rzeczywistego właściciela oraz informowania o dokonywaniu rozliczeń z podmiotami rajowymi. Należy przy tym zaznaczyć, iż wachlarz działań, jakie podjąć powinien dany podatnik będzie zależny od wielu czynników, w tym wartości realizowanych transakcji i powinien zostać indywidualnie dobrany do sytuacji danej spółki.
Anna Jaworska, doradca podatkowy w Kancelarii Paczuski Taudul
Joanna Białobrzewska, doradca podatkowy w Kancelarii Paczuski Taudul
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
