Opodatkowanie darowizn od zawsze budzi wątpliwości. Krajowa Informacja Skarbowa od lat zasypywana jest wnioskami podatników, którzy otrzymali majątek w spadku lub w darowiźnie, ale nie chcieliby musieć dzielić się nim z fiskusem. Wiele pytań dotyczy darowizn nieruchomości. Obowiązujące przepisy bez żadnych limitów zwalniają z podatku tylko najbliższych członków rodzin. Konieczne jest jedynie zgłoszenie otrzymania majątku urzędowi skarbowemu. Pozostałe osoby podatku już tak łatwo nie unikną.
Opodatkowanie spadków i darowizn
Obowiązek zapłacenia podatku od spadków i darowizn zależy od dwóch podstawowych kwestii. Ważne jest po pierwsze – kto komu darowiznę lub spadek przekazuje, po drugie – jaka jest wartość prezentu czy spadku. Przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn dzielą bowiem podatników na kilka grup.
Do pierwszej zalicza się: małżonka, zstępnych (dzieci, wnuków), wstępnych (dziadków, pradziadków), pasierba, zięcia, synową, rodzeństwo, ojczyma, macochę i teściów. Do drugiej grupy: zstępnych rodzeństwa, rodzeństwo rodziców, zstępnych i małżonków pasierbów, małżonków rodzeństwa i rodzeństwo małżonków, małżonków rodzeństwa małżonków, małżonków innych zstępnych. Trzecią grupę podatników stanowią tzw. inni nabywcy.
Dla każdej z tych grup przewidziane są pięcioletnie limity kwotowe. Wynoszą one:
- 9637 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do I grupy podatkowej,
- 7276 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do II grupy podatkowej,
- 4902 zł, jeśli nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej.
Darowizny, czy spadki niższe od wskazanych wartości są zwolnione z podatku. Jeśli są wyższe, podatek trzeba już zapłacić. Płaci się go od nadwyżki. Wartości kwot wolnych od podatku są jednak na tyle niskie, że w przypadku darowizny czy spadku nieruchomości kwestia podatku pojawia się właściwie zawsze.
Zobacz również: Prywatny majątek ma zostać w rodzinie >>
Darowizna mieszkania w najbliższej rodzinie bez podatku
W przypadku darowizny mieszkania jedynie ta przekazywana w najbliższej rodzinie (tzw. grupie zerowej) może być zwolniona z konieczności zapłacenia podatku od spadków i darowizn - bez względu na jej wartość - po spełnieniu dwóch warunków.
Zgodnie z ogólnymi zasadami, pierwszym jest zgłoszenie otrzymania darowizny do urzędu skarbowego w ciągu pół roku. Drugim jest udokumentowanie otrzymania pieniędzy przelewem lub przekazem. Do najbliższej rodziny - zaliczamy małżonkę, małżonka, dzieci, wnuki, rodziców, dziadków, pasierba, pasierbicę, rodzeństwo, ojczyma i macochę. Synowa czy zięć, z punktu widzenia podatków, najbliższą rodziną nie są. Faktu otrzymania mieszkania w darowiźnie w najbliższej rodzinie nie trzeba zgłaszać fiskusowi. Darowizna mieszkania musi mieć formę umowy notarialnej, odpowiedniego zgłoszenia w urzędzie skarbowym dokonuje więc notariusz.
Związki nieformalne bez zwolnienia z podatku
Z przywilejów dla najbliższej rodziny nie skorzystają jednak osoby żyjące w związku nieformalnym. - W przypadku przekazania darowizny między partnerami, na gruncie ustawy o podatku od spadków i darowizn, nabywcą jest osoba zaliczona do III grupy podatkowej (tzw. inni nabywcy), co skutkuje brakiem preferencji podatkowych, z których korzystają m.in. małżonkowie. Stawka podatku może wynieść tu nawet 20 proc. – tłumaczy Paweł Szmańkowski, doradca podatkowy w RSM Poland.
Jak podkreśla z kolei Wojciech Jasiński, konsultant podatkowy w ATA Finance, w szczególnie niekorzystnej sytuacji znajdują się osoby, które przez lata gromadziły z drugą osobą wspólny majątek, formalnie będący własnością tylko jednego partnera. W przypadku jego nagłej śmierci i dziedziczenia testamentowego, jeżeli nie przedstawią odpowiednich dowodów potwierdzających ponoszenie wspólnych wydatków, są obowiązane zapłacić podatek od całej wartości otrzymanego spadku. Potwierdza to m.in. wyrok NSA sygn. akt II FSK 958/17).
Przywilej dla obciążonych hipoteką
Najnowsze interpretacje podatkowe wskazują jednak, że podatku od darowizny mieszkania nie zapłacą też osoby formalnie niespokrewnione, żyjące w związkach nieformalnych (interpretacje nr 0111-KDIB2-2.4015.2.2020.2.MM i 0111-KDIB2-2.4015.9.2020.2.MM. Aby nie musieć płacić podatku, nieruchomość musi być jednak... obciążona hipoteką (kredytem hipotecznym). Wartość obciążenia musi być też równa lub wyższa wartości darowizny. Wynika to z przepisów. Podstawę opodatkowania obniża się bowiem o tzw. długi i ciężary.
Hipoteka jest właśnie takim obciążeniem. Zasada ta wynika z art. 7 ust. 1 ustawy o podatku od spadków i darowizn. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydanych ostatnio interpretacjach potwierdził też, że dla kwestii ustalenia podstawy opodatkowania nie ma znaczenia jaka kwota kredytu pozostała do spłacenia. Istotna jest kwota hipoteki, którą została obciążona nieruchomość. W przypadku zatem gdy jeden z niespokrewnionych ze sobą właścicieli obciążonej hipoteką nieruchomości, przekaże drugiemu swoją połowę, nie będzie trzeba zapłacić podatku, jeśli wartość obciążenia kredytem będzie równa lub wyższa niż wartość darowizny.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
