Ustawa o VAT wskazuje również katalog czynności, które opodatkowaniu tym podatkiem nie podlegają. Mowa jest tutaj o:
- transakcji zbycia przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa,
- czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy.
W niektórych przypadkach opodatkowaniu VAT nie będą podlegały również czynności wykonywane nieodpłatnie, czynności o charakterze odszkodowawczym, oraz w ramach gwarancji i rękojmi czy czynności wykonywane przez podmioty niebędące podatnikami podatku VAT.
Sprzedaż przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa bez VAT
Jeśli chodzi o zbycie przedsiębiorstwa lub zorganizowanej części przedsiębiorstwa, to warto wskazać, że ustawa definiuje pojęcie jedynie „zorganizowanej części przedsiębiorstwa”
Definiując przedsiębiorstwo należy odnieść się do ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. z 2020 r. poz. 1740, z późn. zm.) – dalej k.c.
Stosownie do treści art. 551 k.c., przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej.
Przedsiębiorstwo obejmuje w szczególności:
- oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa),
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości,
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych,
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne,
- koncesje, licencje i zezwolenia,
- patenty i inne prawa własności przemysłowej,
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne,
- tajemnice przedsiębiorstwa,
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.
Natomiast pojęcie zorganizowanej części przedsiębiorstwa zostało zdefiniowane w art. 2 pkt 27e ustawy o VAT. Zorganizowaną częścią przedsiębiorstwa jest organizacyjnie i finansowo wyodrębniony w istniejącym przedsiębiorstwie zespół składników materialnych i niematerialnych, w tym zobowiązania, przeznaczonych do realizacji określonych zadań gospodarczych, który zarazem mógłby stanowić niezależne przedsiębiorstwo samodzielnie realizujące te zadania.
Zobacz również: Wkrótce 1 lipca - ale nie każdy prawnik musi mieć kasę fiskalną >>
Wyodrębnienie organizacyjne i finansowe
Na marginesie zaznaczyć również należy, że ustawa o VAT nie wskazuje, co należy rozumieć poprzez wyodrębnienie organizacyjne i finansowe. Jednakże zgodnie z linią interpretacyjną organów podatkowych, warunek wyodrębnienia organizacyjnego w strukturze całego przedsiębiorstwa jest spełniony, jeżeli jest potwierdzony odpowiednim dokumentem, np. statutem, regulaminem, zarządzeniem lub innym aktem o podobnym charakterze. Organy podatkowe wskazują, że organizacyjnie wyodrębnioną częścią przedsiębiorstwa jest taka część, która ma swoje miejsce w strukturze organizacyjnej podatnika i funkcjonuje np. jako dział, oddział, wydział, sektor działalności itp.
Ustawa nie określa także, jakie przesłanki muszą być spełnione, aby można było mówić o finansowym wyodrębnieniu składników majątku. Najczęściej można spotkać się ze stanowiskiem, że wyodrębnienie finansowe występuje wtedy, gdy podatnik poprzez odpowiednią ewidencję zdarzeń gospodarczych całej firmy może przyporządkować przychody i koszty oraz należności i zobowiązania do działalności zorganizowanej części przedsiębiorstwa. Ponadto z orzecznictwa wynika, że nie jest konieczne posiadanie oraz regulowanie wszelkich zobowiązań i przyjmowanie należności przez wydział, czy oddział za pośrednictwem indywidualnego konta prowadzonego wyłącznie do potrzeb finansowych wyodrębnionej części firmy. O wyodrębnieniu finansowym można mówić, gdy ewidencja kosztów i przychodów prowadzona w obrębie danego przedsiębiorstwa pozwala na ustalenie wyniku finansowego części przedsiębiorstwa, która ma być przedmiotem zbycia.
Czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy
Kolejnymi transakcjami, które wyłączone są z zakresu opodatkowania podatkiem VAT są czynności, które nie mogą być przedmiotem prawnie skutecznej umowy. Powód wyłączenia tych czynności jest dość oczywisty. Budżet państwa nie może partycypować w zyskach z czynności niepożądanych lub zakazanych prawem, co w efekcie skutkowałoby stworzeniem pozorów legalizacji takich czynności (opodatkowanie prostytucji czy też handlu narkotykami). Oczywiście poza opodatkowaniem powinny pozostawać tylko takie czynności nielegalne, które nie rzutują na zasadę neutralności podatku VAT. W celu ustalenia, czy dana czynność nielegalna powinna pozostawać poza opodatkowaniem podatkiem VAT, należy zbadać, czy dana transakcja rzutuje na konkurencyjność na rynku. Zdaniem TSUE, niektóre transakcje niezgodne z prawem, np. nielegalna sprzedaż płyt, mimo wszystko powinny być objęte obowiązkiem podatkowym. Brak opodatkowania takich transakcji wpływałby na znaczą konkurencyjność na rynku, w efekcie czego sprzedaż płyty w obrocie legalnym realizowana byłaby z naruszeniem zasady neutralności. Podobnie sprzedaż wyrobów tytoniowych czy alkoholu, które były przedmiotem nielegalnego przywozu powinny być opodatkowana podatkiem VAT. Pomimo faktu, że taki obrót jest zabroniony przepisami prawa, powinien być jednak opodatkowany podatkiem VAT, ponieważ papierosy czy alkohol mogą być też przedmiotem legalnej dostawy i legalnego wprowadzania na rynek.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
