Rozpatrywana przez NSA sprawa dotyczyła przypadku, gdy nieprawidłowości w rozliczeniu podatku od towarów i usług spowodowane były błędnym funkcjonowaniem oprogramowania finansowo-księgowego w spółce. A następnie spółce została wymierzona 20 proc. sankcja w VAT.

Naczelnik Urzędu Celno-Skarbowego przeprowadził kontrolę celno-skarbową w zakresie VAT za miesiące od października 2017 r. do października 2018. Spółka w terminie 14 dni od dnia doręczenia upoważnienia do przeprowadzenia tej kontroli skorygowała deklaracje VAT-7 dotyczące miesięcy objętych kontrolą.

Naczelnik zawiadomił spółkę o uwzględnieniu złożonych korekt, ale przekształcił prowadzoną wobec spółki kontrolę w postępowanie podatkowe w zakresie ustalenia dodatkowego zobowiązania w VAT za wskazane miesiące.

Następnie organ ustalił spółce dodatkowe zobowiązanie w VAT na podstawie art. 112b ust. 1 pkt 1 lit. c) i d) oraz art. 112b ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT.

Czytaj też: Dodatkowe (sankcyjne) zobowiązanie podatkowe na przykładach >

Jak ustalił organ, nieprawidłowości w rozliczeniach spowodowane były błędnym funkcjonowaniem oprogramowania finansowo-księgowego, wskutek czego duży wolumen transakcji nie został uwzględniony w rozliczeniach, Błędy polegały na niewykazywaniu w odpowiednich rejestrach VAT transakcji, dla których nie otrzymano kompletu dokumentów pomimo, iż doszło do faktycznego wykonania usług. Przedmiotowe transakcje mimo, iż nie zostały uwzględnione w rozliczeniach VAT, ujęte były w systemie informatycznym firmy, w tym na kontach dotyczących rozliczeń z poszczególnymi kontrahentami. Spowodowało to, że błędy w funkcjonowaniu używanego oprogramowania dotyczyły jedynie VAT. W wyniku wadliwego działania systemu finansowo-księgowego spółka nie zaewidencjonowała oraz nie ujęła do rozliczenia w zakresie VAT sprzedaży o łącznej wartości netto 102.912.398 zł oraz podatku VAT w kwocie 23.363.159 zł.

 

WSA w Białymstoku tylko częściowo po stronie spółki

Sprawa trafiła do WSA w Białymstoku, który w wyroku z 5 lutego 2021 r. (I SA/Bk 31/21) uznał, że zasługuje ona na uwzględnienie choć nie wszystkie jej zarzuty są zasadne.

WSA za słuszny uznał zarzut błędnej wykładni art. 112b ust. 2 ustawy o VAT, skutkującej nałożeniem dodatkowego zobowiązania podatkowego jako obliczonego od sumy kwoty zaniżenia zobowiązania podatkowego oraz kwoty różnicy podatku do obniżenia podatku należnego za następne okresy rozliczeniowe. Prawidłowa wykładnia tego przepisu dopuszcza ustalenie dodatkowego zobowiązania podatkowego poprzez przyjęcie za podstawę obliczenia wyłącznie jednej z tych kwot.

WSA nie podzielił stanowiska spółki w zakresie naruszenia art. 112b ust. 2 pkt 1 ustawy o VAT, polegającego na ustaleniu dodatkowego zobowiązania podatkowego, pomimo niespełnienia przesłanki jego zastosowania.

PROCEDURA:

Sąd stwierdził, że nie ulega wątpliwości, iż przed 1 września 2019 r. istniała podstawa do ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego w sytuacji skorygowania przez podatnika deklaracji w ramach trwającej kontroli celno-skarbowej. Przepis art. 112b ust. 2 ustawy o VAT przewidywał bowiem, że obniżoną sankcję 20proc. ustala się w m.in. jeżeli po zakończeniu kontroli podatkowej, kontroli celno-skarbowej albo w trakcie kontroli celno-skarbowej w przypadkach, o których mowa w ust. 1 pkt 1, podatnik złożył korektę deklaracji uwzględniającą stwierdzone nieprawidłowości i wpłacił kwotę zobowiązania podatkowego lub zwrócił nienależną kwotę zwrotu.

Zobacz również: NSA rozstrzygnie o paliwach silnikowych >>

Ponadto, zdaniem sądu, obowiązek zapewnienia wykwalifikowanej i kompetentnej kadry księgowej oraz prawidłowo działających systemów informatycznych obciąża wyłącznie podatnika. Tym bardziej nie może się na tak tłumaczyć skarżąca, będąca spółką akcyjną, a więc dużym podmiotem prowadzącym działalność na szeroką skalę. Nie może budzić wątpliwości, iż dysponuje ona zdolnościami finansowymi i technicznymi, które umożliwiłyby skuteczne zastąpienie pracownika odpowiedzialnego na rozliczenia podatkowe oraz zapewniłyby właściwe działanie programów informatycznych. Sąd zgodził się ze stanowiskiem organu, iż błędy w funkcjonowaniu systemu oraz brak należytej kontroli nad nim nie stanowią okoliczności łagodzących w sprawie oraz nie są przesłanką powodującą możliwość niezastosowania wobec spółki obowiązującego prawa, w tym przypadku art. 112b ust. 1 i 2 ustawy o VAT.

Biorąc  jednak pod uwagę stwierdzone naruszenie art. 112b ust. 2 ustawy, które miało wpływ na wynik sprawy, sąd uchylił decyzję Naczelnika UCS  w części (dotyczącą podstawy i sposobu ustalenia dodatkowego zobowiązania podatkowego).

 

Ordynacja podatkowa. Przepisy

Sprawdź  

NSA uwzględnia orzeczenie TSUE

NSA uchylił zaskarżony wyrok oraz decyzję organów skarbowych i umorzył postępowanie.

NSA wskazał na orzeczenie Trybunału Sprawiedliwości UE z 15 kwietnia 2021 r. w sprawie polskiej spółki Grupy Warzywnej (C/935/19), w myśl którego regulacje unijne nie zezwalają na stosowanie sankcji bez oceny sytuacji podatnika, zwłaszcza gdy błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo. TS UE stwierdził dokładnie, że art. 273 dyrektywy VAT i zasadę proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisom krajowym, które nakładają na podatnika, który błędnie zakwalifikował transakcję zwolnioną z VAT jako transakcję podlegającą temu podatkowi, sankcję wynoszącą 20 proc. kwoty zawyżenia zwrotu VAT nienależnie żądanej, w zakresie, w jakim sankcja ta ma zastosowanie bez rozróżnienia zarówno w sytuacji, w której nieprawidłowość wynika z błędu w ocenie popełnionego przez strony transakcji co do podlegania przez dostawę opodatkowaniu, który to błąd cechuje brak przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenia wpływów do skarbu państwa, jak i w sytuacji, w której nie występują takie szczególne okoliczności. NSA stwierdził, że biorąc pod uwagę to orzeczenie, skoro celem wprowadzenia spornych regulacji było karanie oszustw i nadużyć, które skutkowało uszczupleniem wpływów budżetowych, to działanie spółki należy oceniać pod tym kątem, a regulacje te nie powinny być co do zasady stosowane w innych przypadkach.

Czytaj też: VAT: przy długach konsumenta nie stosuje się "ulgi za złe długi" >

NSA wskazał, że w świetle wyroku TSUE art. 112b ust. 2 ustawy o VAT w brzmieniu obowiązującym do 31 grudnia 2020 r. należy interpretować w ten sposób, że nie daje on podstaw do nałożenia na podatnika sankcji wynoszącej 20 proc., jeżeli złożenie deklaracji z nieprawidłowościami było spowodowane błędem, bez przesłanek wskazujących na oszustwo i uszczuplenie wpływów budżetowych. Sąd podkreślił, że w sprawie okoliczności wskazują na fakt, iż spółka nieświadomie popełniła błędy wskutek problemów z programem księgowym i absencji pracownika. Przeciwko zamiarowi oszustwa świadczy też fakt, że spółka sama ujawniła nieprawidłowości i złożyła korekty. Zatem nie można przypisać spółce oszustwa i uszczuplenia należności budżetowych.

- Pogląd NSA zasługuje na uznanie. Należy bowiem zauważyć, że Trybunał wskazał (zresztą nie tylko w wyroku w sprawie Grupy Warzywnej, ale również w poprzednich orzeczeniach), że dodatkowe zobowiązanie podatkowe musi być środkiem proporcjonalnym, a w szczególności musi mieć na celu zapobieganie oszustwom i nadużyciom w VAT – podkreśla dr hab. Adam Bartosiewicz, doradca podatkowy, radca prawny, prof. UJD. Ekspert dodaje, że jeśli w okolicznościach sprawy wykluczono tego rodzaju sytuację, to nałożenie na podatnika dodatkowego zobowiązania podatkowego będzie sprzeczne z prawem unijnym.

Wyrok Naczelnego Sądu Administracyjnego z 1 lutego 2022 r., sygn. akt I FSK 885/21

 

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.