Pozytywnie zakończone mediacje kończą się zawarciem ugody, której skutkiem jest powstanie dochodu (przychodu) po stronie kredytobiorcy, a co za tym idzie również obowiązku podatkowego. Do końca 2021 r. obowiązywało Rozporządzenie Ministra Finansów dotyczące zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, które dla frankowiczów – w uproszczeniu – oznaczało zwolnienie od podatku. Innymi słowy, jeżeli kredytobiorca spełniał warunki określone w ww. Rozporządzeniu, to po zawarciu ugody nie musiał płacić podatku pomimo, że osiągnął dochód (przychód). Aktualnie, w Ministerstwie Finansów trwają prace nad nowym rozporządzeniem, które również ma zwolnić kredytobiorców od podatku w 2022 roku i kolejnych latach. Wobec tego, w tym miejscu nasuwa się pytanie, czy na początku roku brak nowego rozporządzenia stanowi przeszkodę w procesie mediacji?
Czytaj: MF przedłuży zaniechanie poboru podatku od dochodów związanych z kredytem hipotecznym >>
KOMENTARZ PRAKTYCZNY: Ugoda mediacyjna >
Dlaczego mediacja jest warta zainteresowania?
Postępowanie mediacyjne prowadzone przy Komisji Nadzoru Finansowego daje szereg korzyści, których nie oferuje proces sądowy. Przede wszystkim mediacja umożliwia wypracowanie porozumienia, na które strony będą miały równy wpływ. Za to w postępowaniu sądowym kredytobiorca jest zdany na wyrok, który może być dla niego niekorzystny. Niewątpliwie, ilość zawartych ugód w tzw. sprawach frankowych świadczy o tym, że znaczna cześć kredytobiorców uznała, że woli samemu kształtować własną sytuacje niż zdawać się na niepewny werdykt osoby trzeciej. Ponadto, mediacja jest interesująca z uwagi na jej dobrowolność, co polega na tym, że kredytobiorca może w każdej chwili z niej rezygnować bez żadnych negatywnych konsekwencji, co z kolei nie jest możliwe w przypadku klasycznego procesu sądowego.
Niezależnie od tego, mediacja cechuje się poufnością, bezstronnością i neutralnością. Oznacza to, że dialog pomiędzy stronami prowadzi profesjonalny mediator, a sam proces jest objęty tajemnicą. Za dodatkowe atuty postępowania mediacyjnego należy również uznać: szybkość postępowania, zdalny proces (tj. mediacja odbywa się za pośrednictwem aplikacji internetowej) oraz brak kosztów (te pokrywają banki).
Zwolnienie od podatku na skutek zawarcia ugody
W dniu 20 marca 2020 r. Minister Finansów wydał rozporządzenie w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe, na mocy którego na skutek zawarcia ugody i osiągnięcia dzięki temu dochodu (przychodu), kredytobiorcy zostali zwolnieni od podatku w zakresie umorzonych przez banki kwot wierzytelności z tytułu kredytów hipotecznych zaciągniętych na własne cele mieszkaniowe lub wobec których zastosowano ujemne oprocentowanie kredytu.
Czytaj w LEX: Klauzule abuzywne jako podstawa prowadzenia sprawy frankowej >
W praktyce, w toku postępowania mediacyjnego kredytobiorcy (osoby fizyczne) musieli złożyć trzy oświadczenia na cele podatkowe. Musieli potwierdzić, że:
- Tzw. kredyt frankowy został zabezpieczony hipotecznie; Przez zabezpieczenie hipoteczne, rozumie się zabezpieczenie hipoteką ustanowioną na nieruchomości lub udziale w nieruchomości lub prawie wieczystego użytkowania gruntu lub udziale w takim prawie, lub spółdzielczym własnościowym prawie do lokalu mieszkalnego lub udziale w takim prawie, lub prawie do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziale w takim prawie.
- Tzw. kredyt frankowy został zaciągnięty na własne cele mieszkaniowe;Przez kredyt zaciągnięty na własne cele mieszkaniowe należy rozumieć kredyt zaciągnięty przez kredytobiorcę i przeznaczony na zapewnienie sobie nieruchomości celem zamieszkania w niej, poprzez:
- nabycie budynku mieszkalnego, jego części lub udziału w takim budynku, lokalu mieszkalnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub udziału w takim lokalu, a także na nabycie gruntu lub udziału w gruncie albo prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, związanych z tym budynkiem lub lokalem,
- nabycie spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego lub udziału w takim prawie, prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej lub udziału w takim prawie,
- nabycie gruntu pod budowę budynku mieszkalnego lub udziału w takim gruncie, prawa użytkowania wieczystego takiego gruntu lub udziału w takim prawie, w tym również z rozpoczętą budową budynku mieszkalnego, oraz nabycie innego gruntu lub udziału w gruncie, prawa użytkowania wieczystego gruntu lub udziału w takim prawie, jeżeli w okresie dwóch lat od końca roku podatkowego, w którym nastąpiło odpłatne zbycie, grunt ten zmieni przeznaczenie na grunt pod budowę budynku mieszkalnego,
- budowę, rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub remont własnego budynku mieszkalnego, jego części lub własnego lokalu mieszkalnego,
- rozbudowę, nadbudowę, przebudowę lub adaptację na cele mieszkalne własnego budynku niemieszkalnego, jego części, własnego lokalu niemieszkalnego lub własnego pomieszczenia niemieszkalnego.
- Dotychczas kredytobiorcy nie skorzystali z umorzenia (redukcji) zobowiązania, w jakimkolwiek banku, z tytułu jakiegokolwiek kredytu zabezpieczonego hipotecznie, zaciągniętego na własne cele mieszkaniowe.
Łączne spełnienie wszystkich trzech przesłanek powodowało, że kredytobiorcy byli zwalniani od podatku, a po zakończeniu roku, w którym doszło do umorzenia, banki nie wystawiały PIT-11, wysyłanego do kredytobiorców oraz właściwych urzędów skarbowych.
W tym miejscy podkreślić należy, że przed złożeniem ww. oświadczeń kredytobiorcy powinni skonsultować się z urzędem skarbowym lub specjalistą od spraw podatkowych (np. doradcą podatkowym, radcą prawnym lub adwokatem) celem upewnienia się, czy spełniają ww. przesłanki.
Czytaj w LEX: Ustalenie i uiszczenie kosztów mediacji >
Projekt nowego rozporządzenia
Z informacji dostępnych na stronie internetowej Ministerstwa Finansów wynika, że Minister Finansów podjął decyzję o przedłużeniu zaniechania poboru PIT na następne lata, a także w resorcie finansów przygotowano projekt nowego rozporządzenia. Planowane zwolnienie od podatku ma dotyczyć:
- Kwot wierzytelności z tytułu kredytów hipotecznych, jeśli dotyczą wyłącznie jednej inwestycji mieszkaniowej i osoba fizyczna nie korzystała z umorzenia wierzytelności z tytułu kredytu mieszkaniowego przeznaczonego na inną inwestycję mieszkaniową;
- Kredytów wobec których zastosowano ujemne oprocentowanie.
Proces legislacyjny projektu rozporządzenia śledzić można na stronie Rządowego Centrum Legislacyjnego.
Oczekiwanie na nowe rozporządzenie, a proces mediacyjny
W tej sytuacji należy zastanowić się, czy brak nowego rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zaniechania poboru podatku dochodowego od niektórych dochodów (przychodów) związanych z kredytem hipotecznym udzielonym na cele mieszkaniowe wpływa negatywnie na proces mediacji w tzw. sprawach frankowych? Na to pytanie należy udzielić odpowiedzi negatywnej, gdyż postępowanie mediacyjne z uwagi na swoje walory (wskazane powyżej) przez cały czas jest atrakcyjne.
Przede wszystkim bezpłatność i dobrowolność pozwalają kredytobiorcom przystąpić bez żadnych negatywnych konsekwencji do mediacji i zapoznać się z ofertą banków, a w między czasie obserwować działania Ministerstwa Finansów. Co istotne, poprzednie rozporządzenie, chociaż było wydane w toku roku podatkowego, to obowiązywało od 1 stycznia, tym samym z pewną dozą prawdopodobieństwa można założyć, że również nowe rozporządzenie będzie obowiązywało od początku roku, tj. od 1 stycznia 2022 r.
Ponadto, Kredytobiorcy powinni mieć na względzie, że na proces mediacji (treść ugody) wpływ ma obecna sytuacja ekonomiczna w kraju, która może rzutować zarówno na wysokość stóp procentowych, jak i zmienność kursów walut. Reasumując, podejmując decyzje o przystąpieniu do mediacji, Kredytobiorcy powinni zwrócić uwagę na wszystkie wskazane okoliczności, tym bardziej, że najnowszy komunikat na stronie ministerstwa zwiększa pewność wydania nowego rozporządzenia.
Autorzy:
Jakub Kraczkowski, radca prawny w BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy
Monika Nieradka-Bernaciak, radca prawny w BWHS Wojciechowski Springer i Wspólnicy
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.