Temat pandemii COVID-19 oraz jej wpływu na rynek pracy nie elektryzuje już opinii publicznej tak, jak jeszcze rok czy dwa lata temu. Nie da się jednak ukryć, że zmiany, które zaszły w ciągu ostatnich trzech lat, trwale wpłynęły na sposoby wykonywania obowiązków służbowych. Są one na tyle rewolucyjne, że podjęto prace legislacyjne nad ustawą wprowadzającą pracę zdalną na stałe do Kodeksu pracy. Nowe przepisy dotyczące pracy zdalnej wejdą w życie 7 kwietnia 2023 roku (Dz.U. z 2023 r., poz. 240).
Czytaj również: Nawet gdy to pracownik ma interes w tym, by pracować zdalnie, i tak zapłaci firma>>
WZÓR DOKUMENTU: Wniosek o zgodę na pracę zdalną - NOWOŚĆ >
Cicha rocznica – głośne zmiany w Kodeksie Pracy
W zgodzie z regulacjami, praca zdalna oznacza wykonywanie pracy w całości lub częściowo poza siedzibą firmy, w miejscu wskazanym przez pracownika i każdorazowo uzgodnionym z pracodawcą, z wykorzystaniem środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość. Co istotne, nowe regulacje dotyczące pracy zdalnej i hybrydowej będą obejmować nie tylko umowę o pracę, ale także inne stosunki pracy. Ustalanie konkretnych zasad dla danej firmy w tym zakresie będzie odbywać się w porozumieniu pomiędzy pracodawcą i pracownikami.
Kuczkowski Łukasz: Koszty pracy zdalnej >>>
Co jeszcze zmienia ustawa? Praca zdalna od momentu wprowadzenia nowych przepisów będzie mogła być ustalona już w momencie zawierania umowy. W przeciwnych przypadkach, osoby zatrudnione będą musiały złożyć wniosek o możliwość pracy zdalnej. Ustawa określi także, w jakich przypadkach pracodawca nie może odmówić możliwości pracy zdalnej oraz wskaże, ile dni pracy zdalnej w ciągu roku będzie mógł wykorzystać pracownik w przypadkach losowych, wymagających pozostania w domu.
Ustawa będzie także zobowiązywać firmy do pokrycia kosztów pracownika związanych ze zużyciem energii czy gazu oraz innych kosztów związanych bezpośrednio z wykonywaniem pracy zdalnej. Dodatkowo, pracodawca będzie zobowiązany zapewnić zdalnym pracownikom materiały i narzędzia pracy oraz ich instalację, serwis oraz konserwację. Wszystkie sprzęty prywatne, które pracownik wykorzystuje na rzecz pracy (takie, jak np. laptop) będą musiały zostać wycenione, a ekwiwalent przekazany przez pracodawcę.
Zmiana, która ma miejsce na rynku pracy to bardzo duży i rewolucyjny temat, który wzbudza wiele emocji zarówno wśród pracowników, jak i pracodawców. Aby sprawdzić, jak dokładnie na ten moment prezentuje się rozkład sił pomiędzy pracą zdalną i hybrydową a stacjonarną trzy lata od wybuchu pandemii, zespół Pracuj.pl przeprowadził badanie na reprezentatywnej grupie 1790 pracujących Polaków, w tym 506 wykonujących swoje obowiązki zdalnie lub hybrydowo. Badania te są podstawą do obserwacji tematu nowych regulacji w przyszłości oraz kolejnych badań Pracuj.pl.
Mędrala Małgorzata: Nowe zasady pracy zdalnej - nowelizacja kodeksu pracy >>>
Najważniejsze informacje:
- Praca zdalna zostanie na stałe wprowadzona do Kodeksu pracy. Nowe przepisy wejdą w życie 7 kwietnia 2023 roku.
- 28 proc. Polaków badanych przez Pracuj.pl pracuje obecnie zdalnie lub hybrydowo.
- O 6 punktów procentowych wzrosła liczba pracowników deklarujących pracę stacjonarną.
- Tylko 8 proc. pracowników hybrydowych chciałoby wrócić do pracy wyłącznie z biura.
- Najpopularniejszym dniem pracy z biura pozostaje poniedziałek.
- Praca zdalna jest magnesem w ofertach pracy dla aż 38% respondentów.
- 23 proc. mniej chętnie zaaplikuje do firmy, która nie daje możliwości pracy z biura.
Powrót do biur – tak, ale nie dla wszystkich
28 proc. pracujących Polaków badanych w IV kwartale ub.r. deklaruje, że wykonuje pracę w nowo przyjętych modelach elastycznych – zdalnym lub hybrydowym. To oznacza, że popularność pracy poza biurem spadła o 6 punktów procentowych w porównaniu do I kwartału 2022 roku, a więc zauważalna jest zmiana w stosunkowo krótkim okresie. Widocznym trendem staje się stopniowy powrót do biur, który obserwujemy już właściwie od momentu znoszenia obostrzeń pandemicznych, a który z czasem zaczyna obejmować coraz więcej przedsiębiorstw w całym kraju. Nie objawia się on jednak na tak dużą skalę, jak w prognozach części ekspertów rynku HR czy branży nieruchomości biurowych.
Idźkowski Daniel: Wyzwania pracy hybrydowej >>>
Zmiany wymagają konsultacji
W IV kwartale 2021 roku odsetek pracowników wykonujących pracę w pełni zdalnie lub hybrydowo wynosił 35 proc. Dla porównania, w marcu ubiegłego roku liczba ta spadła do 34 proc., a w IV kwartale 2022 powroty do firmy nabrały większej dynamiki. Nie oznacza to jednak, że do biur wrócą wszyscy. Choć z biegiem czasu powracamy do pracy w siedzibie firmy, wyraźnie widać, że wykonywanie obowiązków zawodowych na odległość wpisało się na stałe w pejzaż rynkowy. Jednocześnie jednak widoczny jest także wpływ odgórnych decyzji firm o powrotach do biur, odzwierciedlający się w wyraźnym wzroście odsetka osób pracujących tylko z siedziby firmy.
- Pracodawcy muszą dziś pamiętać, że praca zdalna wciąż pozostaje czynnikiem przyciągającym kandydatów oraz istotnym elementem dla kadry obecnej w organizacji. To jeden z powodów, dla których w nowej wersji Pracuj.pl do kluczowych i najmocniej widocznych filtrów wyszukiwania ofert należą te związane z elastycznymi modelami zatrudnienia. Tym bardziej powroty do biur muszą być poprzedzone konsultacją z zespołem i odpowiednim przygotowaniem - mówi Jolanta Lewandowska-Bitkowska, HR Business Partner w Grupie Pracuj. I dodaje: - Pracownicy negatywnie odbierają narzucanie im odgórnie nowych zasad. To z kolei może skutkować niską motywacją osób zmuszonych do powrotu do modelu stacjonarnego, a nawet zwolnieniami lub tzw. quiet quitting, czyli „cichym odchodzeniem”, objawiającym się niskim poziomem zaangażowania pracowników w wykonywane obowiązki oraz życie firmowe.
Sidor-Rządkowska Małgorzata: Trzy style pracy hybrydowej >>>
Sprawdź również książkę: Praca zdalna. Kontrola trzeźwości pracowników. Wzory (E-BOOK) ebook >>
Pracownicy hybrydowi nie chcą zmian
Elastyczność, której nauczyła nas pandemia, pozwoliła wielu pracownikom odkryć nowe aspekty pracy. Nic więc dziwnego, że duża część badanych nie wyobraża sobie pełnego powrotu do biura. Spośród respondentów wykonujących swoje obowiązki zdalnie lub hybrydowo, tylko 8 proc. chciałaby wrócić do pracy wyłącznie w siedzibie firmy. Największa liczba badanych wskazuje, że w ciągu najbliższych 1-2 lat chciałaby pracować hybrydowo z uwzględnieniem obecności w firmie minimum raz w tygodniu. Nieznacznie mniej, bo 30 proc. badanych pracujących Polaków chciałoby pojawiać się w firmie 2-3 razy miesięcznie. Na pracę w pełni zdalną stawia obecnie 28 proc. respondentów.
- W ciągu pół roku wyniki badań zmieniły się właściwie nieznacznie w niemal wszystkich obszarach. Co jednak ciekawe w obliczu powrotów do pracy z biura, dane wskazują wyraźną zmianę w przypadku niechęci do pracy stacjonarnej. Osoby, które miały szansę pracować dotychczas w modelach elastycznych, nie chcą wracać już w pełnym wymiarze do wykonywania obowiązków z firmy. Ostatnie trzy lata pokazały w wielu środowiskach pracy, że nie musimy przebywać w siedzibie organizacji, by wykonywać zadania z odpowiednimi efektami. To ważne wnioski dla pracodawców, którzy obecnie poddają reorganizacji swoje polityki - mówi Jolanta Lewandowska-Bitkowska.
Czytaj również: Praca zdalna okazjonalna – sporna interpretacja przepisu o liczbie dni w roku
Poniedziałki niezmiennie na pracę z biura
Interesujące jest, że choć poprzednie badanie Pracuj.pl było wykonane w okresie bardziej rygorystycznych obostrzeń pandemicznych, a najnowsze w okresie zniesienia restrykcji – rzeczywisty rozkład pracy z domu i z siedziby firmy jest bardzo zbliżony. W tym zakresie mówimy więc o utrzymaniu tendencji. Zmianie nie uległa także kwestia preferowanych dni poświęcanych na pracę z biura. Na dobre już sztandarowym dniem na spotkania na żywo z zespołem pozostają poniedziałki. Tendencja ta była widoczna w 2021 r. i utrzymała się także w minionym roku, znacznie wyprzedzając wynik osiągnięty przez pozostałe dni.
Na obowiązki biurowe wciąż poświęcamy początek tygodnia. Pracę w biurze w poniedziałki preferuje obecnie 43 proc. pracujących hybrydowo Polaków. Firmy odpowiadają na te potrzeby i starają się właśnie w te pierwsze dni tygodnia koncentrować obecność pracowników hybrydowych. Tendencja utrzymuje się także w zakresie najrzadziej preferowanego czasu na spotkania w biurze – badani odpowiadający na to pytanie najbardziej niechętnie podchodzą do spotkań w siedzibie firmy w piątki, najchętniej zachowując koniec tygodnia na realizację zadań w domowym zaciszu.
Obecnie wśród osób pracujących hybrydowo największą grupę (30 proc.) stanowią ci, którzy funkcjonują w modelu z 40-50 procentowym udziałem pracy zdalnej. We wrześniu 2022 roku grupa pracujących Polaków wykonujących pracę głównie zdalnie wynosiła 13 proc. W porównaniu z analogicznym okresem w 2021 roku ten odsetek spadł aż o 10 punktów procentowych.
Praca zdalna: i przyciąga, i odstrasza
Praca zdalna pozostaje magnesem na kandydatów. Kwestie takie, jak dofinansowanie kosztów pracy zdalnej czy możliwość wyboru modelu oraz otwartość na zatrudnienie osób z innych miast niż to, w którym mieści się siedziba firmy, zwiększają otwartość na ofertę pracy ponad połowy kandydatów. Sytuacja nie jest jednak czarno-biała, a opcja zdalna nie jest jedynym zwycięzcą.
- Widzimy, że praca wyłącznie zdalna może być zarówno magnesem na kandydatów, jak i odstraszać od aplikowania do firmy. Blisko co czwarty badany wskazuje, że będzie mniej skłonny aplikować na ofertę pracy do firmy, która pracuje wyłącznie zdalnie. Jednocześnie jednak to wciąż brak pracy zdalnej lub hybrydowej jest bardziej kontrowersyjny. Aż ponad 4 na 10 kandydatów mniej chętnie zaaplikuje na ofertę pracy stacjonarnej. Widać, że na rynku pracy mamy obecnie do czynienia z dwoma skrajnymi podejściami. Najlepszym rozwiązaniem zdaje się być dziś elastyczne podejście do form zatrudnienia i tworzenie środowisk pracy, które sprzyjają współpracy zarówno z biura, jak i w ramach wirtualnych zespołów - komentuje Agata Grzejda, ekspertka ds. komunikacji wewnętrznej w Grupie Pracuj.
Czytaj również: Nowa umowa na pracę zdalną uwięzi pracownika w domu
Rynek nie będzie już jednolity
Moment, w którym oferty pracy w jednej branży różniły się od siebie wyłącznie poziomem wynagrodzenia czy oferowanymi benefitami, bezpowrotnie zakończył się trzy lata temu, kiedy musieliśmy stawić czoła pierwszym wyzwaniom pandemii. Tamten okres na stałe zmienił naszą zawodową rzeczywistość. Jako społeczeństwo wiele się wówczas nauczyliśmy, sprawnie przenosząc swoje obowiązki do przestrzeni domowych. Szybko okazało się, że początkowe problemy stworzyły nowe szanse, a osoby, które poznały te możliwości podzieliły się na dwie grupy: tych, którzy odnaleźli się w nowej rzeczywistości i jak najdłużej chcieliby pozostać przy zdalnym lub hybrydowym modelu pracy, oraz tych, którzy jak najszybciej chcieliby wrócić do biurowej codzienności.
Czytaj w LEX: Dörre-Kolasa Dominika, Praca zdalna a ochrona danych osobowych >
Szczęśliwie jednak rynek jest podzielony nie tylko w zakresie kandydatów, ale także ofert pracodawców. Jak wskazuje raport „Rynek Pracy Specjalistów 2022”, w serwisie Pracuj.pl w ubiegłym roku zamieszczono 1 103 000 ofert pracy, z czego 1/3 dotyczyła pracy zdalnej lub hybrydowej. Dziś, po trzech latach odkąd na rynku pracy zaszły rewolucyjne zmiany widzimy, że elastyczne modele pozostają popularne i najpewniej zostaną z nami na stałe, a jednocześnie widoczna tendencja powrotu do biur sprawia, że kandydatom oczekującym pracy zespołowej w modelu stacjonarnym łatwiej będzie się odnaleźć. W najbliższych miesiącach przekonamy się, w jaki sposób wpłyną na tę kwestię najnowsze regulacje dotyczące pracy zdalnej i nowelizacja Kodeksu Pracy w tym zakresie.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
