Czy wysokość zysków spółki jawnej z udziałem małżonka, w czasie trwania wspólności ustawowej, ma znaczenie dla podziału majątku wspólnego, w przypadku gdy wkład do spółki nie pochodził z majątku wspólnego? Na wstępie należy zauważyć, że spółka jawna jest całkowicie osobnym, oddzielnym od wspólników podmiotem prawa. Spółkę jawną można klasyfikować jako byt niebędący osobą prawną (tzw. osobę ustawową). W konsekwencji powyższego spółka jawna posiada własny majątek (art. 28 k.s.h.), który jest odrębny od majątku jej wspólników. Wysokość zysków uzyskanych przez spółkę jawną jest okolicznością bezprzedmiotową z punktu widzenia problematyki podziału majątku wspólnego małżonków, w sytuacji gdy wkład do spółki nie pochodził z majątku wspólnego. Teza powyższa wynika, po pierwsze, z przywołanego powyżej faktu, iż majątek spółki jawnej to odrębne zjawisko prawne od majątku wspólnika spółki jawnej. Osiągnięcie przez spółkę jawną zysku nie jest tożsame z osiągnięciem zysku do majątku wspólnika.
Czytaj też: Prof. Adamus: Prawo nie zakazuje wszystkich inwestycji syndykowi >>
Tytuł do otrzymania wypłat
Po drugie, walory majątkowe wypracowane przez spółkę jawną mogą być wypłacane wspólnikowi, w związku ze stosunkiem tej spółki, tylko w ramach procedur wynikających z kodeksu spółek handlowych i zgodnych z nim postanowień umowy spółki jawnej. Powyższe twierdzenie potwierdza analiza przepisów o rachunkowości. Jaki może być tytuł wspólnika do otrzymania wypłat ze spółki?
Czytaj też w LEX: Woźniak Rafał, Możliwość przeniesienia praw i obowiązków wspólnika spółki komandytowej na jedynego wspólnika >
Zgodnie z dyspozytywnym art. 51 par. 1 k.s.h., każdy wspólnik ma prawo do równego udziału w zyskach i uczestniczy w stratach w tym samym stosunku bez względu na rodzaj i wartość wkładu. Na podstawie (również dyspozytywnego) art. 52 par. 1 k.s.h. wspólnik może żądać podziału i wypłaty całości zysku z końcem każdego roku obrotowego. Co do zasady dopuszcza się niewpłacanie zysku w spółce jawnej. W konsekwencji jeżeli spółka jawna może (stale albo choćby nawet czasowo) nie wypłacać zysków, to nie ma iunctim pomiędzy zyskami spółki jawnej a dochodami, o których mowa w art. 31 par. 2 pkt 1 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego. Zyski uzyskiwane przez spółkę jawną mogą nie mieć wpływu na wartość ogółu praw i obowiązków w spółce w rozumieniu art. 10 k.s.h., jeżeli spółka jawna przeznaczy zyski na deficytowe cele (choć – jak zostanie to wykazane dalej – okoliczność powyższa nie ma większego znaczenia dla analizowanego zagadnienia).
Czytaj też w LEX: Malinowski Dariusz M., Spółka jawna jako podatnik podatku dochodowego od osób prawnych >
Zyski nie są dochodami
Zgodnie z art. 53 k.r.o. wspólnik ma prawo żądać corocznie wypłacenia odsetek w wysokości 5 proc. od swojego udziału kapitałowego, nawet gdy spółka poniosła stratę (także ius dispositivum). Przepis art. 46 k.s.h. co prawda stanowi, że za prowadzenie spraw spółki wspólnik nie otrzymuje wynagrodzenia, ale również ma on charakter dyspozytywny. Ponadto wspólnikowi przysługuje prawo do udziału w kwocie likwidacyjnej oraz prawo do udziału w majątku spółki na wypadek ustąpienia ze spółki. Jeżeli wierzytelność o wypłatę zysku wchodzi do majątku osobistego, to dopiero wypłata zysku przez spółkę jawną powoduje, że wysokość pobranego wynagrodzenia zasila majątek wspólny małżonków.
Czytaj też w LEX: Ziółkowski Paweł, Status spółki jawnej w podatku dochodowym >
Po trzecie, z natury rzeczy, zyski osiągane przez spółkę jawną nie są dochodami, o których mowa w art. 31 par. 2 k.r.o. Zysk osiągnięty przez spółkę nie będzie musiał być wypłacony wspólnikom. Zresztą wierzytelność o wypłatę zysku wchodzi do majątku osobistego małżonka (art. 33 pkt 7 k.r.o.). Jeżeli w związku z brakiem wypłaty zysku przez spółkę jawną dochodzi do wzrostu wartości ogółu praw i obowiązków wspólnika, to w przypadku, gdy aktywo wchodzi do majątku osobistego, jak w założeniu przyjętym u podstaw niniejszego opracowania, to należy postawić tezę, że wzrost wartości przedmiotu wchodzącego w skład majątku osobistego nie stanowi dochodu w myśl art. 31 par. 2 k.r.o.
W konsekwencji niewypłacone zyski spółki jawnej, nawet jeżeli mogą mieć wpływ na wzrost wartości ogółu praw i obowiązków wspólnika w spółce jawnej (w rozumieniu art. 10 k.s.h.), w sytuacji gdy wkład do spółki pochodził z majątku osobistego, nie przekładają się ostatecznie na wartość majątku wspólnego.
Zobacz procedurę: Zbycie ogółu praw i obowiązków w spółce jawnej i komandytowej, której umowa została zawarta przy pomocy wzorca umowy >
prof. dr hab. Rafał Adamus, radca prawny, wykładowca w Katedrze Prawa Gospodarczego i Finansowego Uniwersytetu Opolskiego, arbiter w Sądzie Polubownym przy Regionalnej Izbie Gospodarczej w Katowicach
Czytaj też w LEX: Prawo właściwe dla podziału majątku wspólnego małżonków mających różne obywatelstwa >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
