Czytaj: Zmiany w Krajowym Rejestrze Zadłużonych pół roku później>>
Jedną z ważniejszych zmian jakie wprowadza powyższa ustawa jest przesunięcie terminu uruchomienia nowego (choć wyczekiwanego już od 2015 roku) rejestru – Krajowego Rejestru Zadłużonych. Scentralizowana baza z informacjami o wszystkich zaległościach i dłużnikach ma zacząć funkcjonować z dniem 1 grudnia 2021 roku. Rejestr, który zastąpi Rejestr Dłużników Niewypłacalnych, ma jednocześnie zapewnić zinformatyzowanie postępowań upadłościowych i restrukturyzacyjnych. Termin wdrożenia rejestru był już przesuwany kilkukrotnie, ale nikt z praktyków nie ma wątpliwości – najważniejsze jest, żeby system działał w sposób prawidłowy, tylko wówczas będzie spełniał swoje funkcje.
Uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne wprowadzone na stałe
Cieszące się niezwykłą popularnością uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne (wprowadzone pod koniec czerwca 2020 roku jako rozwiązanie czasowe) przejdzie transformację, aby od 1 grudnia 2021 roku móc funkcjonować jako odpowiednio ulepszone postępowanie o zatwierdzenie układu. Z uwagi na fakt, że pierwotnie uproszczone postępowanie restrukturyzacyjne miało obowiązywać jedynie w stosunku do przedsiębiorców, którzy dokonali obwieszczenia do 30 czerwca 2021 roku, ustawodawca wydłużył termin obowiązywania tzw. „covidówki” do 30 listopada 2021 roku – dzięki czemu przedsiębiorcy przez cały czas będą mieli dostęp do uproszczonej restrukturyzacji.
Jeszcze szersza ochrona przeciwegzekucyjna dla dłużników
W dotychczas obowiązującym postępowaniu o zatwierdzenie układu brak jest ograniczeń co do regulowania wierzytelności, które zostaną objęte układem. Znowelizowane postępowanie także nie przewiduje tego zakazu. O ile jednak w przypadku obowiązujących przepisów jest to uzasadnione (brak zakazu regulowania należności jest równoważony przez możliwość prowadzenia egzekucji przez wierzycieli dłużnika) to przepisy znowelizowanego postępowania o zatwierdzenie układu stanowią w tym zakresie poniekąd odstępstwo od zasady, którą można zaobserwować w przypadku pozostałych postępowań restrukturyzacyjnych. W ulepszonym postępowaniu o zatwierdzenie układu dłużnik będzie mógł regulować część zobowiązań objętych układem przy zapewnieniu ochrony przed egzekucją na poziomie postępowania sanacyjnego. W konsekwencji od dnia dokonania obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego postępowania egzekucyjne skierowane do majątku dłużnika wszczęte przed ww. dniem ulegają zawieszeniu z mocy prawa, a ponadto istnieje możliwość uchylenia zajęć dokonanych w postępowaniu egzekucyjnym lub zabezpieczającym, jeżeli jest to konieczne dla dalszego prowadzenia przedsiębiorstwa dłużnika. Wydaje się, że w tym zakresie znowelizowane przepisy stanowią zarówno pole do nadużyć dla dłużników, jak też pomagają uelastycznić się w zakresie wykonywania niektórych umów, które mogą mieć np. istotne znaczenie dla procesu restrukturyzacji, a bez utrzymania relacji biznesowej dalsze prowadzenie restrukturyzacji może się nie udać.
Nowe przepisy nie dla każdego dłużnika?
W przeciwieństwie do uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego ze znowelizowanego postępowania o zatwierdzenie układu nie będzie mógł skorzystać dłużnik, jeżeli w ciągu ostatnich dziesięciu lat prowadzono wobec niego postępowanie o zatwierdzenie układu, w którym dokonano obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego, albo w ciągu ostatnich dziesięciu lat umorzono wobec niego postępowanie restrukturyzacyjne (chyba że umorzenie nastąpiło za zgodą rady wierzycieli).
Zmiana pozycji wierzyciela rzeczowego
Nowelizacja przewiduje także dodanie art. 151 ust. 2a w ustawie Prawo restrukturyzacyjne. Tym samym ustawodawca zdecydował się we wszystkich postępowaniach restrukturyzacyjnych na objęcie układem wierzytelności zabezpieczonych hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską bez zgody wierzyciela – jeżeli propozycje układowe przewidują:
- pełne zaspokojenie (w terminie określonym w układzie) jego wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi, które były przewidziane w umowie będącej podstawą ustanowienia zabezpieczenia, nawet jeżeli umowa ta została skutecznie rozwiązana lub wygasła,
- zaspokojenie wierzyciela w stopniu nie niższym od tego, jakiego może się spodziewać w przypadku dochodzenia wierzytelności wraz z należnościami ubocznymi z przedmiotu zabezpieczenia.
Do tej pory objęcie wierzyciela rzeczowego układem (bez jego zgody w zakresie w jakim jego wierzytelność znajduje zaspokojenie w przedmiocie zabezpieczenia) było możliwe jedynie na gruncie uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego lub postępowania o zatwierdzenie układu i przyspieszonego postępowania układowego (w przypadku objęcia wierzytelności układem częściowym). Dotychczas więc wierzytelności tego rodzaju co do zasady pozostawały poza układem i musiały być spłacane na bieżąco. Ponadto, wierzyciel rzeczowy mógł prowadzić egzekucję np. z nieruchomości, która jest głównym miejscem wykonywania działalności przez dłużnika. Nie ulega wątpliwości, że postawa wierzycieli rzeczowych warunkowała i nadal warunkuje powodzenie restrukturyzacji i dalsze prowadzenie przedsiębiorstwa przez dłużnika, stąd też powyższe zmiany należy ocenić jako pozytywne z punktu widzenia zadłużonego przedsiębiorcy. Objęcie zabezpieczonej wierzytelności układem nie jest oczywiście jednoznaczne z oddaniem przez wierzyciela głosu za układem – ostateczna decyzja w tym zakresie należy do niego, a rolą dłużnika (we współpracy z doradcą restrukturyzacyjnym) jest przekonanie do wyboru rozwiązania przyjętego w propozycjach układowych.
Zmiany na lepsze?
Czy podpisana ustawa przyczyni się do zwiększenia liczby postępowań o zatwierdzenie układu? A może z uwagi na (przynajmniej teoretyczną) zmianę pozycji wierzycieli rzeczowych także inne postępowania zyskają na popularności? Czy nowa wersja uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego nie przyczyni się do wyprowadzania przez dłużników majątku, a tym samym zachwiania podstawowych zasad postępowań restrukturyzacyjnych? Czas pokaże.