Sprawa dotyczyła wniosku wierzycieli Wspólnoty Mieszkaniowej P. przeciwko dwóm dłużnikom K. K. i W. K. o egzekucję świadczeń pieniężnych.

Sąd Rejonowy w Gdańsku udzielił przybicia własności samodzielnego lokalu mieszkalnego, z własnością którego związany jest udział wynoszący 2914/100000 części w nieruchomości wspólnej na rzecz nabywcy licytacyjnego L.K. za kwotę 282 tys. zł.

 

Ograniczenie w rozporządzaniu

Stanowiła ona użytkowanie wieczyste ujawnione w księdze wieczystej wraz z częścią budynku i urządzenia, które nie służą wyłącznie do użytku właścicieli lokali,

Sąd Rejonowy stwierdził, że w toku postępowania egzekucyjnego nie zostały złożone skargi na czynności komornika, które pozostawałyby nierozstrzygnięte, nikt nie zgłosił zastrzeżeń do przebiegu licytacji w dniu 10 kwietnia 2018 r.

Wierzyciele nie złożyli wniosku o zawieszenie lub umorzenie postępowania egzekucyjnego. Spełnione zostały zatem przesłanki określone w art. 987 k.p.c., warunkujące udzielenie przybicia na rzecz licytantki, która zaoferowała najwyższą cenę za nieruchomość.

Przeszkodą ku temu nie było ujawnione w księdze wieczystej ograniczenie w rozporządzaniu nią ustanowione w drodze zabezpieczenia powództwa M. G. przeciwko K. K. i W. K. o uznanie czynności prawnej za bezskuteczną w stosunku do M. G. jako wierzyciela. Nie miało ono znaczenia dla toczącego się postępowania egzekucyjnego.

Czytaj też: Jak uzyskać odpis z księgi wieczystej>>


Zażalenie na czynności komornika

Zażalenie na postanowienie o przybiciu wniósł M. G. i zarzucił, że komornik prowadzący postępowanie egzekucyjne z nieruchomości lokalowej nie zawiadomił go o żadnej czynności egzekucyjnej. O licytacji i przybiciu dowiedział się od osób trzecich. Zarzucił, że nieruchomość została sprzedana za zaniżoną cenę ze szkodą dla wierzycieli. Oszacowanie nie uwzględniało bowiem, że lokal ma w rzeczywistości powierzchnię 170 m 2, a nie 121 m 2.

Sąd Okręgowy powziął wątpliwości, czy uczestnikiem postępowania egzekucyjnego z nieruchomości powinien być uprawniony, na rzecz którego ustanowiono ujawniony w księdze wieczystej zakaz zbywania i obciążania nieruchomości?

Uchwała: Uczestnikiem jest osoba ograniczona w prawach

Izba Cywilna podjęła uchwałę w składzie siedmiu sędziów, zgodnie z którą osoba, na rzecz której ustanowiono zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości ujawniony w księdze wieczystej tytułem zabezpieczenia roszczenia określonego w art. 527 § 1 k.c., jest uczestnikiem postępowania egzekucyjnego. Z tym, że to postępowanie toczy się co do tej nieruchomości, na wniosek wierzycieli osoby trzeciej, uprawnionym do zaskarżenia postanowienia o przybiciu naruszającego jego prawa.

Siedmiu sędziów zgodziło się z sugestią trzech sędziów Izby, którzy skierowali pytanie do rozszerzonego składu.

Postępowanie w związku ze skargą pauliańską

SN uznał, że ujawnienie zakazu zbywania i obciążania nieruchomości ustanowionego w postępowaniu ze skargi pauliańskiej zabezpiecza wierzyciela przed ewentualnością występowania ze skargą pauliańską przeciwko kolejnemu nabywcy nieruchomości (art. 531 §2 k.c.), względnie przed koniecznością domagania się w kolejnym procesie przeciwko osobie trzeciej odszkodowania, ale nie stoi na przeszkodzie wszczęciu egzekucji z nieruchomości na żądanie wierzycieli osoby trzeciej będącej jej właścicielem. Taka sytuacja miała miejsce w tej sprawie.

Powstaje wówczas kwestia, czy korzystający z zabezpieczenia wierzyciel dochodzący uznania czynności osoby trzeciej za bezskuteczną w stosunku do niego może brać udział w postępowaniu egzekucyjnym z nieruchomości prowadzonym przeciwko osobie trzeciej. Jeśli tak, to z jakich uprawnień w tym postępowaniu miałby korzystać.

Zgodnie z art. 922 k.p.c. uczestnikami postępowania egzekucyjnego z nieruchomości oprócz wierzyciela i dłużnika są również osoby, którym przysługują prawa rzeczowe ograniczone lub roszczenia albo prawa osobiste zabezpieczone na nieruchomości, a gdy przedmiotem egzekucji jest użytkowanie wieczyste, także właściciel nieruchomości.

Powołany przepis obejmuje zbiorczą nazwą „uczestnik postępowania” jego strony, bez udziału których nie może się ono toczyć, to jest wierzyciela egzekwującego i dłużnika, oraz osoby, które mogą wystąpić w postępowaniu z uwagi na potrzebę zabezpieczenia ich praw dotyczących jego przedmiotu.

Komornicy twierdzą, że wydając uchwałę w takim kształcie, Sąd Najwyższy chroni osobę, wobec której wydano zakaz zbywania lub obciążania nieruchomości ujawniony w księdze wieczystej.  Jest ona uczestnikiem egzekucji i może uczestniczyć w licytacji komorniczej.

Sygnatura akt III CZP 60/19, uchwała siedmiu sędziów Izby Cywilnej z 16 czerwca 2021 r.