Konwencja – obowiązująca na Wyspach od początku lipca – reguluje uznawanie i wykonywanie orzeczeń cywilnych i handlowych. Polska jest nią związana od 2023 r. Pełny tekst konwencji znajdziemy w Dzienniku Urzędowym UE nr L187 z 14 lipca 2022 r. -Teraz orzeczenia brytyjskich sądów będą łatwiej uznawane i wykonywane w Polsce. To dobra wiadomość dla wierzycieli, którzy dochodzą tam roszczeń, ale potrzebują prowadzić egzekucję w Polsce. Należy natomiast mieć na uwadze, że konwencja nie obejmuje środków tymczasowych i zabezpieczających – tłumaczy Karolina Pietrzycka z kancelarii KRK Kieszkowska Rutkowska Kolasiński. Z zakresu konwencji wyłączono np. roszczenia związane ze zniesławieniem, prawem do prywatności, cały obszar własności intelektualnej, jak również prawa konkurencji. Nie stosuje się jej też w sprawach administracyjnych, celnych i podatkowych oraz w wielu sprawach cywilnych (rodzinnych, alimentacyjnych, spadkowych).
Konwencja obowiązuje na Wyspach Brytyjskich niezależnie od regionu, co za Kanałem La Manche nie zawsze jest takie oczywiste. Dlatego Simon Young, adwokat w kancelarii Clarion Solicitors w Leeds, podkreśla, że pod koniec marca złożono specjalną deklarację, która rozszerza stosowanie konwencji na Szkocję i Irlandię Północną, więc nie dotyczy ona jedynie sądów angielskich i walijskich.
Cena promocyjna: 53.8 zł
|Cena regularna: 269 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 80.7 zł
Żeby plusy nie przesłoniły nam minusów
Zgodnie z konwencją orzeczenie kwalifikuje się do uznania, jeżeli spełniony jest przynajmniej jeden z trzynastu określonych w niej wymogów. Wymienione są one w art. 5 ust. 1 konwencji i obejmują np. posiadanie przez osobę, przeciwko której wykonywane jest orzeczenie, miejsca zwykłego pobytu (lub głównego miejsca prowadzenia działalności) w państwie pochodzenia lub wyrażenie przez pozwanego w toku postępowania zgody na jurysdykcję państwa pochodzenia.
Konwencja przewiduje też kilka podstaw odmowy uznania lub wykonania orzeczenia (art. 7). Obejmują one np. błędy proceduralne w powiadomieniu pozwanego o postępowaniu oraz sytuacje, w których uznanie lub wykonanie byłoby „oczywiście niezgodne” z porządkiem publicznym państwa wezwanego.
Kolejną istotną korzyścią jest to, że państwo wezwane nie przeprowadza żadnej kontroli merytorycznej danego orzeczenia. Tak wynika z brzmienia art. 4 ust. 2. Mogą być rozpatrywane tylko takie kwestie, które są niezbędne do stosowania konwencji.
Co daje polskim przedsiębiorcom wejście w życie konwencji na Wyspach? -Jeśli strona mająca siedzibę w Polsce (lub innym państwie UE) zawrze umowę jurysdykcyjną wskazującą sądy w Zjednoczonym Królestwie, to np. wyrok wydany przez sąd angielski będzie podlegał uznaniu i wykonaniu w UE na zasadach określonych w nowej konwencji – niezależnie od tego, czy klauzula była wyłączna (tylko sąd angielski mógł rozpoznać sprawę), czy niewyłączna (sąd angielski był jednym z możliwych sądów), albo asymetryczna (tylko jedna strona mogła wybrać sąd angielski). Dotychczas tylko klauzule wyłączne korzystały z ochrony na podstawie Konwencji Haskiej z 2005 r. We wszystkich innych przypadkach uznanie i wykonanie wyroku zależało od przepisów krajowych w braku umów bilateralnych (w Polsce chodziło o k.p.c.) – tłumaczy Piotr Białach, radca prawny i managing counsel w kancelarii Dentons.
- Liczę na zwiększenie pewności prawnej, redukcję kosztów postępowań sądowych oraz uproszczenie egzekwowania orzeczeń, co powinno przełożyć się na szybsze i sprawniejsze rozwiązywanie sporów transgranicznych – mówi Anna Szymielewicz, radca prawny z kancelarii Dudkowiak & Putyra, która zaznacza, że przepisy konwencji będą stosowane do spraw na przyszłość. - Oznacza to, że postępowania wszczęte jeszcze nawet w I półroczu 2025 r. nadal podlegają prawu krajowemu obcych jurysdykcji – zaznacza Jane Anderson, senior associate w londyńskiej kancelarii Irwin Mitchell.
O Angliku, który wszedł na wzgórze, a zszedł z góry
Problemy prawne z Brexitem i konwencją kojarzą się właśnie z tytułem tego filmu z Hugh Grantem w roli głównej - do końca 2020 r. Wielka Brytania była stroną rozporządzenia UE nr 1215/2012 (Bruksela I bis) oraz Konwencji z Lugano z 21 grudnia 2007 r. Te akty prawne regulowały uznawanie i wykonywanie orzeczeń sądowych w krajach UE, w Norwegii, Szwajcarii oraz w Islandii. - Po Brexicie reżimy te przestały obowiązywać, tworząc lukę w systemie egzekwowania orzeczeń – przyznaje Anderson. W odpowiedzi na tę sytuację Brytyjczycy ponownie przystąpili do odpowiedniej konwencji z 2005 r. o umowach dotyczących wyboru sądu we własnym zakresie. Konwencja ta, podobnie jak Bruksela I bis, dotyczyła sporów cywilnych i handlowych, ale była ograniczona do klauzul wyłącznej jurysdykcji. Dzięki temu Wielka Brytania mogła utrzymać wykonalność orzeczeń cywilnych sądów angielskich wynikających z wyłącznych klauzul jurysdykcyjnych w UE, mimo Brexitu. To jednak było niewystarczające. Dlatego Brytyjczycy podpisali też nową Konwencję Haską (z 2019 r.).
Czytaj też w LEX: Wysocka-Bar Anna, Brexit a konwencja o jurysdykcji i uznawaniu oraz wykonywaniu orzeczeń sądowych w sprawach cywilnych i handlowych (Lugano II)>
W stosunkach polsko-brytyjskich do tej pory duże znaczenie miały zapisy kodeksu postępowania cywilnego (k.p.c.). .). -Przepisy k.p.c. przewidują surowy wymóg prawomocności orzeczenia w państwie pochodzenia, aby mogło być uznane lub stosowane w Polsce. Natomiast zgodnie z konwencją wystarczająca jest skuteczność lub wykonalność tego orzeczenia w państwie pochodzenia. Ewentualne zaskarżenie nieprawomocnego orzeczenia w państwie pochodzenia może (ale nie musi) spowodować odroczenie jego uznania lub wykonania do czasu jego uprawomocnienia – tłumaczy Pietrzycka korzystną dla wierzycieli różnicę.
Warto pamiętać, że konwencja znajduje zastosowanie także w obrocie prawnym z Ukrainą. - Ma też wejść w życie w 2026 r. w stosunku do Albanii, Andory i Czarnogóry, a w kolejce do jej przyjęcia jest też m.in. USA – zaznacza Elizabeth Weeks, adwokat, partner w londyńskiej kancelarii Rosenblatt Law.
Polecamy też w LEX: Gołaczyński Jacek (red.), Cyfryzacja współpracy sądowej i dostępu do wymiaru sprawiedliwości w sprawach cywilnych, handlowych i karnych o charakterze transgranicznym. Komentarz>
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
