SA: Spór o gwarancję wykonania umowy na oprogramowanie

Umowa dotycząca zamówienia oprogramowania dla spółki publicznej nie została należycie wykonana, więc zamawiający nie zapłacił pełnej ceny. Wykonawca zwrócił oryginał gwarancji bankowej. Sąd I instancji uznał, że wobec tego firma nie może żądać od zamawiającego kary umownej. Zdaniem Sądu Apelacyjnego to błąd, który trzeba naprawić i dlatego zwrócił sprawę do pierwszej instancji.

Powód domagał się zasądzenia od pozwanego S.A. kary umownej w wysokości 448.150,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Sąd Okręgowy w Warszawie 8 października 2021 r. oddalił powództwo i zasądził od powoda na rzecz pozwanego 10 817 zł kosztów zastępstwa procesowego.

Sąd Okręgowy ustalił, że powód w maju 2012 roku zawarł z pozwaną spółką umowę w wyniku postępowania o zamówienia publiczne, prowadzone w trybie przetargu nieograniczonego, na podstawie ustawy z 29 stycznia 2004 roku – prawo zamówień publicznych.

Czytaj w LEX: Szkoda jako przesłanka roszczenia o zapłatę kary umownej - LINIA ORZECZNICZA >>>

Czytaj w LEX: Ustanawianie kar umownych przez zamawiającego >>>

Poznaj LEX Kompas Orzeczniczy, który zawiera ponad 2400 gotowych analiz orzeczeń w formie linii orzeczniczych >

Termin odbioru projektów

Umowę zawarto w celu przeprowadzenia migracji danych i wydania certyfikatów z klucza publicznego na potrzeby wewnętrzne. Umowa dotyczyła też systemu zarządzania tożsamością, którego zakres został określony w załączniku do umowy wraz z przeniesieniem majątkowych praw autorskich do dokumentacji.

Za datę odbioru uzgodnionego projektu wdrożenia systemu zarządzenia tożsamością uznano datę podpisania bez zastrzeżeń przez wykonawcę i zamawiającego protokołu odbioru projektu stanowiącego załącznik nr 2 do umowy, w nieprzekraczalnym terminie 120 dni.

Ustalono, że łączna cena przedmiotu umowy z podatkiem VAT wynosić miała 12.804.300 zł.

Kary umowne

W umowie opisane zostały kary umowne. Wskazano, że w przypadku opóźnienia terminów, wykonawca zapłaci zamawiającemu karę umowną w wysokości 0,05% łącznej ceny umowy z podatkiem VAT za każdy rozpoczęty dzień roboczy opóźnienia.

Podobne kary umowne ustalono za każdy rozpoczęty dzień roboczy opóźnienia napraw.

Czytaj w LEX: Kary umowne a podatek od towarów i usług >>>

Wykonawca udzielił zamawiającemu zabezpieczenia należytego wykonania umowy w wysokości 5 procent łącznej ceny umownej z VAT, tj. 640.215,00 zł, w formie gwarancji bankowej, ważnego od dnia zawarcia umowy do upływu okresu rękojmi, tj. 44 m-ce liczone od daty podpisania bez zastrzeżeń przez obie strony protokołu odbioru systemu, stanowiącego Załącznik nr 3 do umowy.

Protokół odbioru systemu zarządzania tożsamością został podpisany i odebrany 31 lipca 2013 r. Stwierdzono w nim, że System Zarządzania Tożsamością spełnia postanowienia umowy.

Czytaj w LEX: Warunki zabezpieczenia roszczenia >>>

Błędy i usterki

Pozwany zgłaszał problem z funkcjonowaniem systemu. Problem dotyczył zleceń nadania uprawnień pracownikowi w systemie, przez co zlecenia nie były realizowane. Pojawiające się błędy wynikały m. in. z braku kompatybilności między oprogramowaniem używanym przez powoda w swoim systemie, a tym zaimplementowanym przez pozwanego.

Projekt powoda był obszerny i skomplikowany, dlatego też wymagał wsparcia ze strony firmy wykonującej, tj. pozwanej spółki.

 Etap wdrożenia systemu trwał 12 miesięcy, tj. od maja 2012 roku. Kolejnym był etap wsparcia – zakończony w marcu 2017 roku.

Strony postępowania próbowały rozwiązać problem polubownie, niemniej jednak rozmowy zakończyły się niepowodzeniem.

Na żądanie zawarte w piśmie pozwanego z 29 kwietnia 2017 roku powód zwrócił oryginał gwarancji bankowej należytego wykonania umowy – ważnej od 1 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r.

W czerwcu 2017 roku powód zawiadomił pozwanego, że dokonał zwrotu 30 procent zabezpieczenia należytego wykonania umowy. Pismem z 12 października 2017 roku powód zawiadomił o wystawieniu 5 października 2017 roku noty księgowej na 448.150,50 zł i wezwał pozwanego do zapłaty w terminie do 25 października 2017 r. Nota księgowa nie została uznana przez pozwanego. Następnie powód 17 stycznia 2018 roku wezwał pozwanego do zapłaty 448 tys. zł w terminie 2 dni. Pozwany odmówił zapłaty nałożonej na niego kary umownej, jako bezpodstawnej.

Oddalenie powództwa

Zdaniem Sądu Okręgowego powództwo było niezasadne. Powód domagał się zasądzenia od pozwanego 448.150,50 zł wraz z odsetkami ustawowymi za opóźnienie.

Według sądu I instancji należało mieć na uwadze treść art. 6 k.c., zgodnie z którym ciężar udowodnienia faktu spoczywa na osobie, która z faktu tego wywodzi skutki prawne. Konsekwentnie, udowodnienie wszystkich przesłanek odpowiedzialności pozwanego spoczywało na stronie powodowej. W pierwszym rzędzie, strona powodowa winna była wykazać istnienie postanowienia umownego kreującego obowiązek świadczenia kary na wypadek braku naprawy zgłoszonego błędu, po wygaśnięciu umowy – co w sprawie nastąpiło 31 marca 2017 roku.

Drugą przesłankę stanowi niewykonanie bądź nienależyte wykonanie zobowiązania, za które – zgodnie z art. 471 k.c. dłużnik (obowiązany) ponosi odpowiedzialność. Według Sądu Okręgowego powód nie wskazał skutecznej podstawy prawnej dochodzenia roszczenia, szczególnie uprawniającego go po dacie 31 marca 2017 roku, w której upłynął okres obowiązywania umowy łączącej strony postępowania. W ocenie sądu podstawy takiej nie może stanowić również gwarancja zabezpieczenia należytego wykonania umowy, zwrócona przez powoda pozwanemu i w konsekwencji taka decyzja powoda winna zostać odczytana jako uznanie przez powoda umowy z 31 maja 2012 roku za zrealizowaną.

Czytaj w LEX: Wykonanie i niewykonanie zobowiązania a zwłoka dłużnika - ze szczególnym uwzględnieniem umowy o dzieło >>>

Zwrot gwarancji wykonania umowy

Zwrot oryginału gwarancji należytego wykonania umowy nie sposób poczytywać inaczej niż uznanie umowy za zrealizowaną - stosownie do art. 151 ust. 2 i 3 obowiązującej w dacie wniesienia pozwu w sprawie, ustawy z 29 stycznia 2004 roku Prawo zamówień publicznych. 

Gdyby powód był pewien co do przysługujących mu uprawnień, z pewnością skorzystałby z gwarancji należytego wykonania umowy i wystąpił do wystawcy gwarancji o wypłatę żądanej aktualnie w pozwie kwoty. Tak się jednak nie wydarzyło.

Apelację w tej sprawie wniósł powód zaskarżając wyrok w całości i zarzucając naruszenie prawa procesowego.

Sąd Apelacyjny uchyla wyrok

Apelacja zasługiwała na uwzględnienie przez uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania.

Apelujący słusznie zarzuca Sądowi Okręgowemu szereg uchybień przepisom postępowania cywilnego, w tym także słusznie podnosi, że uzasadnienie było zbyt zwięzłe.

Trafny jest też zarzut wyjścia przez sąd I instancji poza podstawę faktyczną pozwu. Nie budzi bowiem wątpliwości, że powód nie dochodził w tej sprawie roszczeń z rękojmi, a tym bardzie roszczeń z zabezpieczenia w postaci gwarancji bankowej, lecz domagał się kary umownej w związku z opóźnieniem napraw w ramach udzielonej gwarancji (art. 638 par. 2 k.c.). Uzasadnienie zaskarżonego wyroku nie spełnia ustawowych wymogów ani w części odnoszącej się do ustaleń faktycznych i oceny materiału dowodowego, ani też w części, która zgodnie z nadanym jej przez sąd I instancji tytułem miała mieścić rozważania prawne tego sądu.

Czytaj w LEX: Zapłata z tytułu rękojmi a podatek od towarów i usług >>>

Naruszenie przepisu art. 327(1) k.p.c. polega na wskazaniu szczątkowej jedynie podstawy faktycznej, która podlegała ustaleniu a następnie ocenie w tej sprawie.

Sąd Okręgowy poświęcił na ustalenia faktyczne raptem trzy strony, z czego większość zajęło ustalenie treści umowy, a także ustalenia dotyczące udzielenia gwarancji bankowej i jej zwrotu po upływie okresu rękojmi, które to ustalenia nie mają istotnego znaczenia dla rozpoznania sprawy, skoro powód wyraźnie dochodzi kary umownej (art. 484 par. 1 k.c.) z powodu uchybienia terminu do dokonania napraw w ramach udzielonej przez pozwanego gwarancji. Nie jest przedmiotem sprawy roszczenie z tytułu rękojmi, nie ma też żadnego znaczenia dla losów tego procesu zwrot dokumentu gwarancji bankowej.

Czytaj w LEX: Nietypowe kary umowne - swoboda sankcji kontraktowych i ochrona dłużnika >>>

Czytaj w LEX: Roszczenie o zapłatę kary umownej po rozwiązaniu umowy a przesłanka ważnego zobowiązania >>>

Kluczowym dla sprawy kwestiom, czy występowały błędy w funkcjonowaniu oprogramowania dostarczonego przez pozwanego, za które pozwany odpowiada w ramach udzielonej gwarancji, czy były one zgłaszane, czy zostały usunięte w terminie, czy też doszło w tym zakresie do opóźnień uzasadniających naliczenie kary umownej Sąd Okręgowy poświęcił dwa akapity.

Rozstrzygnąć o gwarancji i karach

Ponownie rozpoznając sprawę Sąd Okręgowy musi ustalić:

• dlaczego nie oparł swoich ustaleń na dowodach zgłoszonych przez powoda na okoliczność wykazania wad,
• terminu ich zgłaszania i opóźnień w naprawie opisanych błędów oprogramowania, choć materiał ten uznał za wiarygodny.
• czy uznaje, że gwarancji udzielono na 44 miesiące zgodnie z treścią umowy, czy na 36 miesięcy wskazane w załączniku nr 1,

Sygn. akt I ACa 1052/21, wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z 21 września 2022 r.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.