Spośród podmiotów rynku ubezpieczeniowego oferujących ubezpieczenia na życie nie tylko zakłady ubezpieczeń muszą stosować regulacje dotyczące przeciwdziałania praniu pieniędzy i finansowania terroryzmu czyli tzw. AML. Warto podkreślić, że także pośrednicy ubezpieczeniowi (agenci i brokerzy) wykonujący czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego w zakresie ubezpieczeń na życie są instytucjami obowiązanymi w rozumieniu ustawy z 1 marca 2018 r. o przeciwdziałaniu praniu pieniędzy oraz finansowaniu terroryzmu. Jedynie tzw. agent wyłączny czyli wykonujący czynności pośrednictwa ubezpieczeniowego na rzecz jednego zakładu ubezpieczeń, który nie pobiera od klienta składki ubezpieczeniowej ani od zakładu ubezpieczeń kwot należnych klientowi, jest zwolniony z obowiązku stosowania ustawy.
Nie tylko krajowi pośrednicy muszą stosować AML
Co ważne, ustawodawca nałożył obowiązki w zakresie AML nie tylko na krajowych pośredników, ale także na oddziały zagranicznych pośredników tj. agentów i brokerów wykonujących takie czynności na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. W konsekwencji zagraniczni agenci i brokerzy mający oddział w Polsce, podobnie jak podmioty krajowe, podlegają wszelkim ustawowym obowiązkom nałożonym przez polską ustawę na instytucje obowiązane, w tym w zakresie stosowania środków bezpieczeństwa finansowego, tj. w szczególności identyfikacja klientów i beneficjentów rzeczywistych, identyfikacji i oceny ryzyka, czy wdrożenia wewnętrznej procedury AML.
Warto wskazać, że agent ubezpieczeniowy, jako instytucja obowiązana, może mieć niejako zdublowane obowiązki dot. AML. Możliwe jest bowiem, i uzasadnione i w praktyce stosowane, że ubezpieczyciel w imieniu którego agent wykonuje dystrybucję ubezpieczeń nałoży na niego obowiązek stosowania w imieniu ubezpieczyciela środków bezpieczeństwa finansowego w postaci identyfikacji klientów, w tym weryfikacji ich tożsamości, identyfikacji beneficjentów rzeczywistych, czy oceny stosunków gospodarczych. Ustawa umożliwia bowiem korzystanie z usług podmiotu trzeciego przy stosowaniu środków bezpieczeństwa finansowego. Instytucje obowiązane mogą korzystać z usług podmiotu trzeciego przy stosowaniu określonych środków bezpieczeństwa finansowego, pod warunkiem niezwłocznego przekazywania przez ten podmiot, na żądanie instytucji obowiązanej, niezbędnych informacji oraz dokumentów dotyczących zastosowanych środków bezpieczeństwa finansowego, w tym kopii dokumentów uzyskanych podczas stosowania środków bezpieczeństwa finansowego polegających na identyfikacji klienta i beneficjenta rzeczywistego oraz weryfikacji ich tożsamości. Na tej podstawie ubezpieczyciel może korzystać z usług swojego agenta ubezpieczeniowego, przy czym ustawa wyraźnie wskazuje, że korzystanie z usług podmiotu trzeciego nie zwalnia instytucji obowiązanej (czyli w tym przypadku ubezpieczyciela) z odpowiedzialności za zastosowanie środków bezpieczeństwa finansowego. Podmiotem trzecim może być m.in. inna instytucja obowiązana, czyli właśnie agent.
Czytaj również: Walcząc z praniem pieniędzy państwo nie chroni danych wspólników spółek >>
Identyfikacja beneficjentów rzeczywistych
W praktyce najbardziej problematyczna może okazać się identyfikacja beneficjentów rzeczywistych. Pomóc w tym będzie mógł Centralny Rejestr Beneficjentów Rzeczywistych (CRBR, rejestr), który jest dostępny od 13 października 2019 r. W tym dniu weszła w życie kolejna część przepisów ustawy, w tym m.in. rozdział 6. dotyczący CRBR. Ustanowienie CRBR stanowi realizację wymogów zawartych w art. 30 ust. 3 dyrektywy 2015/849. Zadaniem CRBR jest przetwarzanie informacji o beneficjentach rzeczywistych spółek, tj. osób fizycznych sprawujących bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem i posiadających uprawnienia, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na podejmowane przez niego czynności lub działania.
Zgodnie z ustawą, CRBR jest jawny. Udostępnienie informacji zawartych w rejestrze następuje nieodpłatnie, na wniosek składany w formie elektronicznej. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 16 maja 2018 r. w sprawie wniosków o udostępnienie informacji o beneficjentach rzeczywistych oraz udostępniania tych informacji, będą istnieć dwa tryby składania wniosków oraz udostępniania informacji o beneficjentach rzeczywistych. Pierwszy z nich zakłada skorzystanie z pośrednictwa strony internetowej systemu teleinformatycznego. Drugi tryb obejmuje wykorzystanie oprogramowania interfejsowego podmiotu składającego wniosek, które umożliwia łączność z usługą sieciową systemu IT centralnego rejestru. Rejestr jest dostępny pod adresem: https://crbr.podatki.gov.pl/adcrbr/#/ Trzeba mieć jednak na uwadze, że informacje o beneficjentach rzeczywistych, zawarte w rejestrze, będą zgłaszane przez określone w ustawie spółki, i będą wprawdzie przez nie aktualizowane ale nie będą podlegały automatycznej weryfikacji co do aktualności i prawidłowości niejako „z urzędu”, co oznacza, że oczywiście instytucje obowiązane będą mogły korzystać z tych informacji ale pomocniczo, gdyż konieczna będzie jednak weryfikacja czy dane te są aktualne na dzień dokonywania identyfikacji beneficjenta rzeczywistego klienta.
Czytaj również: Centralny rejestr nie ułatwi walki z praniem pieniędzy >>
Zgodnie z ustawą, od 13 października 2019 r. obowiązek zgłaszania beneficjentów rzeczywistych i aktualizacji ich danych mają: spółki jawne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, spółki akcyjne (z wyłączeniem spółek publicznych). Będą one musiały podać do rejestru swoje dane identyfikacyjne (tj. nazwę, formę organizacyjną, siedzibę, nr KRS i NIP) oraz dane beneficjenta rzeczywistego i członka organu lub wspólnika uprawnionego do reprezentowania spółek (imię i nazwisko, obywatelstwo, państwo zamieszkania, PESEL, informację o wielkości i charakterze udziału lub uprawnieniach przysługujących beneficjentowi rzeczywistemu). Dane te powinny zostać przekazane w terminie do 7 dni od dnia wpisu spółki do KRS bądź ich zmiany. Zgłoszenie następuje w formie dokumentu elektronicznego opatrzonego kwalifikowanym podpisem elektronicznym lub potwierdzonego profilem zaufanym ePUAP. Sposób i tryb składania zgłoszenia do rejestru został określony w Rozporządzeniu Ministra Finansów z 16 maja 2018 r. w sprawie zgłaszania informacji o beneficjentach rzeczywistych. Zgodnie z tym aktem, dokonywanie zgłoszeń do rejestru następuje za pośrednictwem strony internetowej, której URL zostanie podany w BIP Ministerstwa Finansów. Oznacza to, że każda nowa spółka, powstała po wejściu w życie tych zmian, będzie zgłaszała dane do rejestru. Ale należy też mieć na uwadze, że zgodnie z przepisami przejściowymi, do 13 kwietnia 2020 r. spółki jawne, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne, spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne (z wyjątkiem spółek publicznych), które zostały wpisane do KRS przed 13 października 2019 r., mają obowiązek zgłoszenia do CRBR informacji o beneficjentach rzeczywistych.
Agnieszka Wesołowska jest adwokatem, partnerem w Kancelarii CZUBLUN TRĘBICKI
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
