W niedzielę 13 października weszły w życie przepisy o utworzeniu Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych. Od tej daty wszystkie spółki z siedzibą w Polsce mają sześć miesięcy na ustalenie, kto jest wobec nich beneficjentem rzeczywistym i wpisanie tej osoby (lub osób) do Rejestru.  Czy jest to łatwe zadanie?

Czytaj również: Centralny rejestr nie ułatwi walki z praniem pieniędzy >>

Kim jest beneficjent rzeczywisty?

Na początek – musimy zapomnieć o wszelkich skojarzeniach z tym terminem. Definicja ustawowa całkowicie różni się od intuicyjnego rozumienia tego pojęcia. Zgodnie z art. 2 ust. 2 pkt 1 ustawy beneficjent rzeczywisty to osoba fizyczna (lub osoby fizyczne)

  • sprawująca bezpośrednio lub pośrednio kontrolę nad klientem poprzez posiadane uprawnienia, które wynikają z okoliczności prawnych lub faktycznych, umożliwiające wywieranie decydującego wpływu na czynności lub działania podejmowane przez klienta, lub
  • w imieniu której są nawiązywane stosunki gospodarcze lub przeprowadzana jest transakcja okazjonalna.

Definicja jest bardzo ogólna i nieostra, wobec czego ustawodawca wprowadził listę osób, które powinny zostać uznane za beneficjentów rzeczywistych.

 

Kto dokładnie jest beneficjentem dla osób prawnych

W przypadku osób prawnych,tj. spółek akcyjnych czy z ograniczoną odpowiedzialnością, beneficjentami rzeczywistymi są:

  1. osoba fizyczna, której przysługuje prawo własności więcej niż 25% ogólnej liczby udziałów lub akcji tej osoby prawnej;
  2. osoba fizyczna dysponująca więcej niż 25% ogólnej liczby głosów w organie stanowiącym klienta (także jako zastawnik albo użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu),
  3. osoba fizyczna sprawująca kontrolę nad osobą prawną lub osobami prawnymi, którym łącznie przysługuje prawo własności więcej niż 25 proc. ogólnej liczby udziałów/akcji klienta lub ogólnej liczby głosów (także jako zastawnik albo użytkownik lub na podstawie porozumień z innymi uprawnionymi do głosu),
  4. osoba fizyczna będąca podmiotem dominującym wobec klienta.

Co ważne, w pewnych sytuacjach możemy przyjąć, że beneficjentem rzeczywistym jest po prostu osoba fizyczna zajmująca wyższe stanowisko kierownicze w spółce, np. prezes zarządu klienta. Możemy tak przyjąć, jeśli:

  • nie możemy jednoznacznie ustalić tożsamości osób fizycznych posiadających więcej niż 25 proc. akcji lub głosów;
  • w przypadku niestwierdzenia podejrzeń prania pieniędzy lub finansowania terroryzmu.

Kto jest beneficjentem rzeczywistym dla spółek osobowych

W przypadku spółki osobowe, tj. jawnej, komandytowej, partnerskiej i komandytowo-akcyjnej ustawa nie precyzuje dokładnie, kto jest beneficjentem rzeczywistym. W tej sytuacji należy polegać na ogólnej części definicji a ze szczególnej części można korzystać pomocniczo.

Spółki cywilne nie są objęte obowiązkiem wpisania do rejestru. To dość logiczne – spółka cywilna to po prostu umowa cywilnoprawna nie tworząca nowego podmiotu.

 

Kogo obowiązek nie obejmuje

Ciekawostką jest, że ustawodawca obowiązkiem nie objął również podmiotów o szczególnym charakterze takich jak towarzystwa ubezpieczeń wzajemnych (TUW) i spółdzielcze kasy-oszczędnościowo-kredytowe (SKOK). Wygląda to na przeoczenie, ale sytuacja wydaje się jasna – nie mają obowiązku rejestracji swoich beneficjentów rzeczywistych. Z ostrożności mogą spróbować  - nie ma gwarancji, że się uda, ale na pewno nie przyniesie negatywnych konsekwencji.

Uszczelnianie systemu

Temat beneficjentów rzeczywistych nie powinien być dla polskich spółek nowy – są regularnie proszeni o wskazanie go przez instytucje obowiązane (przede wszystkim przez banki). Mam jednak wrażenie, że do tej pory odpowiadano na te pytania bez głębszego zastanowienia, albo w ogóle nie odpowiadano.

Wprowadzenie Centralnego Rejestru Beneficjentów Rzeczywistych wymusi poważniejsze podejście – każda spółka będzie musiała ustalić swojego beneficjenta rzeczywistego. Jest to pewna niedogodność, lecz pozwoli na odejście od fikcji jaka jest tworzona obecnie. Pozwoli na łatwą weryfikację, kto stoi za spółką – ułatwi to walkę z praniem pieniędzy i finansowaniem terroryzmu, więc jest w interesie nas wszystkich.

Zobacz procedurę w LEX: Zgłaszanie informacji o beneficjentach rzeczywistych >

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.