RPO zwraca uwagę, że w efekcie istniejącej luki prawnej, gleboznawczą klasyfikację gruntów przeprowadzają zarówno osoby dobrze przygotowane, jak i nieprzygotowane do jej przeprowadzania . Klasyfikatorem gleboznawczym może być bowiem dowolna osoba upoważniona przez starostę.
Brakuje regulacji dla klasyfikatorów
Brakiem regulacji ustawowej dla określenia wymagań kwalifikacyjnych dla osób ubiegających się o uprawnienie do wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów Rzecznik Praw Obywatelskich zajmuje się już od roku 2008.
Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi, w piśmie z 27 maja 2020 r. do Prezesa Polskiego Stowarzyszenia Klasyfikatorów Gruntów, podtrzymał zamiar opracowania w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, regulacji określających wymogi dla osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów. Na posiedzeniu Stałego Komitetu Rady Ministrów w dniu 18 lipca 2019 r. zostało zaproponowane, aby to właśnie Minister Rolnictwa i Rozwoju Wsi opracował odrębny projekt ustawy w zakresie określenia w ustawie z 17 maja 1989 r. - Prawo geodezyjne i kartograficzne - uprawnień zawodowych dla osób przeprowadzających gleboznawczą klasyfikację gruntów. Miało to na celu rozstrzygnięcie negatywnego sporu kompetencyjnego co do resortu, który właściwy jest do uregulowania tej kwestii.
Problem jednak w dalszym ciągu nie doczekał się prawnego uregulowania. Do Biura Rzecznika wpłynęła kopia wystąpienia Polskiego Stowarzyszenia Klasyfikatorów Gruntów z 21 lipca 2021 r., wystosowanego do Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii, w którym wskazano, że w efekcie istniejącej luki prawnej, gleboznawczą klasyfikację gruntów w dalszym ciągu przeprowadzają zarówno osoby dobrze przygotowane, jak i nieprzygotowane do jej przeprowadzania. Potwierdzają to wnioski z kontroli, przeprowadzonej przez Najwyższą Izbę Kontroli w zakresie wykonywania gleboznawczej klasyfikacji gruntów na terenie województwa kujawsko-pomorskiego. Kontrola ta została podjęta z inicjatywy własnej NIK, w związku z sugestią Rzecznika Praw Obywatelskich, który od ponad dekady zwraca uwagę, że obowiązujące regulacje ustawowe nie określają ani kryteriów wyboru, ani wymagań kwalifikacyjnych osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów.
Ryzyko błędów
Klasyfikatorem gleboznawczym w dalszym ciągu może być dowolna osoba upoważniona przez starostę. Zdaniem RPO istnieje więc wysokie ryzyko nieprawidłowego przeprowadzania gleboznawczej klasyfikacji gruntów, podczas, gdy właściwe sklasyfikowanie gruntów jest podstawą m.in.: planowania przestrzennego, wymiaru podatków, oznaczania nieruchomości w księgach wieczystych, statystyki publicznej, gospodarki nieruchomościami i ewidencji gospodarstw rolnych. Ustalenia NIK w niekorzystnym świetle ukazują stosowaną przez organy praktykę wyłaniania osób, mających przeprowadzić gleboznawczą klasyfikację gruntów. W objętych kontrolą starostwach sposób postępowania przy wyborze klasyfikatorów był niejednolity, na skutek braku regulacji ustawowej. W połowie kontrolowanych jednostek działano w sposób nietransparentny, w ogóle nie określając i nie podając do publicznej wiadomości wymogów, jakie musi spełniać kandydat na klasyfikatora gruntów, zaś nawet w sytuacji, gdy wymogi takie zostały określone, potrafiły one znacząco różnić się między kontrolowanymi powiatami i cechować się nieprecyzyjnością.
W ocenie Rzecznika Praw Obywatelskich istniejący stan prawny jest nie do zaakceptowania z punktu widzenia art. 92 Konstytucji RP, a także budzi wątpliwość z punktu widzenia art. 65 ust. 1 Konstytucji RP. Adresaci ustawy - Prawo geodezyjne i kartograficzne nie są w stanie określić na podstawie jej przepisów, jakie wymagania kwalifikacyjne muszą spełnić, aby uzyskać uprawnienie do wykonywania projektów gleboznawczej klasyfikacji gruntów.
Czytaj też: Ograniczenia w obrocie ziemią rolną da się ominąć>>
RPO ponownie wskazuje na zasadność pilnego podjęcia interwencji legislacyjnej, zmierzającej do uregulowania wymogów kwalifikacyjnych dla osób wykonujących gleboznawczą klasyfikację gruntów i zwraca się do Premiera z prośbą o przedstawienie informacji o stanie procesu legislacyjnego w tej sprawie. Pomimo rozstrzygnięcia negatywnego sporu kompetencyjnego pomiędzy resortami w 2019 r., dotychczas, pomimo działań podjętych w Ministerstwie Rolnictwa i Rozwoju Wsi, kwestia nie została rozwiązana, ponieważ wymaga trudnego do osiągnięcia współdziałania dwóch resortów.
