Projektowana nowela ustawy z 11 kwietnia 2003 r. o kształtowaniu ustroju rolnego (t. j. Dz. U. z 2024 r., poz. 423) to część jesiennego pakietu Deregulacja 2.0 zapowiadanego przez ministra Macieja Berka z Kancelarii Prezesa Rady Ministrów (pisaliśmy o tym szerzej: Po wakacjach rusza drugi etap deregulacji) ogłoszona  w rządowym wykazie prac legislacyjnych i programowy (UDER80). - Zmiana przepisów ustawy uprości i przyspieszy procesy korporacyjne, ograniczy niepotrzebne formalności, obniży koszty transakcyjne i zwiększy pewność prawa. Odciąży również Krajowy Ośrodek Wsparcia Rolnictwa, eliminując jego udział w transakcjach niemających znaczenia dla struktury własnościowej ziemi – podkreśla Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi w uzasadnieniu.

 

Sprawdź również książkę: Obrót nieruchomościami rolnymi. Praktyczny poradnik do transakcji M&A >>


Mniej biurokracji

Jest to częściowa realizacja postulatów zespołu SprawdzaMY Rafała Brzoski. Skąd potrzeba zmiany? - Ustawa nakłada obowiązki zawiadomienia KOWR i prawo pierwokupu/nabycia nieruchomości rolnych oraz udziałów/akcji w spółkach nimi władających – nawet jeśli transakcje dotyczą spółek z tej samej grupy kapitałowej. Nowelizacja z 2023 r. rozszerzyła uprawnienia KOWR także na spółki dominujące – to motywy zgłaszających pomysł deregulacyjny, którzy podają przykład spółek należących do jednej grupy. Gdy spółki-córki się łączą, a jedna z nich posiada nieruchomość rolną o powierzchni ponad 5 hektarów, to - pomimo że właścicielem udziałów obu spółek nadal pozostaje ten sam podmiot (spółka-matka) - konieczne jest zawiadomienie KOWR i umożliwienie mu skorzystania z prawa pierwokupu, co opóźnia i komplikuje proces. A przecież reorganizacja w ramach grupy kapitałowej to nie to samo, co zmiany właścicielskie wobec osób trzecich.

Dlatego obrót nieruchomościami rolnymi w ramach tej samej grupy kapitałowej będzie – co do zasady - zwolniony z obowiązku zawiadamiania o dokonanej transakcji, a tym samym z ryzyka nabycia przedmiotu transakcji przez KOWR. Projekt nie wprowadza tu własnej definicji grupy kapitałowej, ale odwołuje się do tej zawartej w ustawie z 29 września 1994 r. o rachunkowości (t. j. Dz. U. z 2023 r. poz. 120). O jakie transakcje chodzi? O pozbawienie prawa pierwokupu dzierżawcy (art. 3 ust. 5 pkt 1 ustawy) w razie sprzedaży ziemi rolnej w ramach grupy, likwidację prawa pierwokupu przez KOWR akcji i udziałów w spółkach mających ziemię rolną albo w razie zmiany wspólników w spółce osobowej (art. 3a ust. 2 i art. 3b ust. 6). KOWR będzie też miał mniej możliwości składania oświadczeń o nabyciu nieruchomości rolnych w razie transakcji takimi gruntami w ramach grupy kapitałowej innymi niż sprzedaż. Tak wynika z projektowanej zmiany art. 4 ust. 4 ustawy.

 

Projekt dopiero po żniwach

Projekt nowelizacji ma przejść ścieżkę rządowo-legislacyjną i trafić do Sejmu pod koniec września. Resort rolnictwa – przynajmniej na razie – nie godzi się zaś na szerszą liberalizację obrotu ziemią rolną. Zespół Brzoski proponował zniesienie ogólnego zakazu sprzedaży ziemi rolnej i gospodarstw przez 5 lat od zakupu (nawet jeśli nabywca zainwestował w ich rozwój). Obecnie wyjątek wymaga zgody sądu, a zakaz dotyczy także ziemi kupionej od KOWR i ogranicza płynność obrotu oraz inwestycje. Pomysł na zniesienie tego ograniczenia nie znalazł jednak uznania urzędników.

 

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.