Sąd Rejonowy w Starachowicach postanowieniem z 14 marca 2022 r., sygn. I Co 15/22 odrzucił wniosek o zawezwanie do próby ugodowej jako niedopuszczalny. Uzasadnieniem dla takiego rozstrzygnięcia sądu była argumentacja pełnomocnika uczestników, że bankowi zależy tylko i wyłącznie na przerwaniu biegu przedawnienia, oraz że między stronami toczą się już dwa postępowania dotyczące umowy kredytu, zaś bank miał możliwość formułowania propozycji ugodowych w toczących się już postępowaniach.

To nie jest jedyna podobna sprawa w ostatnim czasie.

Czytaj też: Banki pozywają frankowiczów, by przerwać bieg przedawnienia>>

Banki w ofensywie

Od kilku tygodni kredytobiorcy różnych banków, którzy procesują się z tymi bankami, otrzymują od nich pozwy o zwrot wypłaconego kapitału kredytu i o zwrot wynagrodzenia za korzystanie z kapitału bądź wnioski o zawezwanie do próby ugodowej dotyczące tych roszczeń. - Masowe działania banków mają tylko i wyłącznie na celu przerwanie biegu przedawnienia, i nie mają nic wspólnego z chęcią banku do zawarcia ugody, co z kolei jest sprzeczne z celem instytucji zawezwania do próby ugodowej - wskazuje radca prawny Karolina Kowalczyk.

Czytaj też: Wysokość roszczenia dochodzonego na gruncie umowy kredytu frankowego - odpowiedzi na pytania >

Jak przypomina mec. Kowalczyk, Sąd Najwyższy wskazywał, że nieodpowiednie wykorzystywanie uprawnienia procesowego do wystąpienia z wnioskiem o zawezwanie do próby ugodowej, polegające na złożeniu tego wniosku do sądu wyłącznie w celu uzyskania przerwy biegu przedawnienia, a nie – co najmniej także – w celu realizacji roszczenia w drodze ugody, należy rozważać jako czynność procesową sprzeczną z dobrymi obyczajami, a także czynność, której dokonanie stanowi nadużycie uprawnienia do jej dokonania (uchwała Sądu Najwyższego z 11 grudnia 2013 r., sygn. III CZP 78/13).

 

Wydłużenie okresu zaskarżalności, to nie dążenie do ugody

- Zawezwanie do próby ugodowej nie stanowi czynności bezpośrednio zmierzającej do dochodzenia roszczenia w rozumieniu art. 123 par. 1 pkt 1 k.c., gdy jego celem jest tylko wydłużenie okresu zaskarżalności wierzytelności przez doprowadzenie do przerwy biegu przedawnienia roszczenia. Zgodnie z tym zapatrywaniem, sąd powinien zawsze badać, czy pierwszy lub kolejny wniosek o zawezwanie do próby ugodowej stanowi czynność mogącą doprowadzić do realizacji roszczenia i jaki jest jej rzeczywisty cel - tłumaczy Karolina Kowalczyk.

Sąd, do którego wpłynął wniosek o zawezwanie do próby ugodowej, powinien dokonać jego oceny nie tylko pod względem formalnym, ale również pod kątem dopuszczalności.

Czytaj w LEX: Przedawnienie roszczeń z nieważnej umowy kredytu frankowego. Glosa do uchwały siedmiu sędziów SN z dnia 7 maja 2021 r., III CZP 6/21 >

Jak wyjaśnia Karolina Kowalczyk, sąd w ramach oceny dopuszczalności wniosku o zawezwanie do próby ugodowej musi uwzględnić to, czy wystąpienie z nim nie jest - jako nadużycie uprawnienia procesowego - sprzeczne z dobrymi obyczajami (art. 3 k.p.c.). Jeżeli dokona w tym zakresie odpowiednich ustaleń na podstawie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, okoliczności sprawy i - ewentualnie - stanowiska przeciwnika strony wzywającej i stwierdzi, że taka sprzeczność występuje, powinien odrzucić wniosek o zawezwanie do próby ugodowej (analogia z art. 199 par. 1 w związku z art. 13 par. 02 k.p.c.; co do możliwości poszukiwania podstaw odrzucenia pozwu w drodze analogii zob. np. postanowienie Sądu Najwyższego z 2 grudnia 2009 r., I CSK 140/09, nie publ.).

Czytaj też: Izba Cywilna SN nie podjęła uchwały frankowej, pyta TSUE o powoływanie sędziów>> 

Trzyletni termin przedawnienia

Bank jako podmiot profesjonalny ma trzy lata na dochodzenie swoich roszczeń, jednak powstaje pytanie, od jakiego momentu należy liczyć ten termin w przypadku nieważnej umowy kredytowej. Adwokat Dawid Woźniak z CDZ Chajec i Wspólnicy Kancelaria Prawna przypomina, że zgodnie z jedną z kilku alternatywnych koncepcji na dochodzenie swoich roszczeń związanych z nieważnością umowy kredytowej zawierającej postanowienia niedozwolone bank ma trzy lata od dnia, w którym kredytobiorca zakomunikował mu, że kwestionuje postanowienia umowy i uważa, że wskutek ich usunięcia z umowy jako abuzywnych umowa jest nieważna.

Węgrzynowski Łukasz: Przedawnienie roszczeń z nieważnej umowy kredytu frankowego >

- Nie rozstrzygam w tym miejscu, czy ta koncepcja obliczania terminu przedawnienia roszczeń banku jest słuszna, czy nie, ale banki zdecydowały się wyłożyć w celu ochrony przed przedawnieniem tym roszczeń spore kwoty na opłaty sądowe, co znaczyłoby, że prawnicy banków muszą uważać, że w tej koncepcji musi być sporo słuszności. No i w końcówce roku 2021 banki skierowały wiele pozwów przeciwko frankowiczom, którzy podjęli pierwsze kroki prawne właśnie w 2018 roku. Sposobem na ograniczenie tych kosztów było skorzystanie z instytucji zawezwania do próby ugodowej, która jest po prostu tańsza, a teoretycznie również przerywa bieg terminu przedawnienia - tłumaczy mec. Woźniak.

Dawid Woźniak zwraca też uwagę na pozorność takiego zawezwania – zgłoszone roszczenia opierają się o bezpodstawne wzbogacenie kredytobiorcy, którego istotą jest założenie, że umowa łącząca strony jest nieważna. - W żadnym fragmencie pozwów czy wniosków banki jednak nie potwierdzają nieważności umów, a – co już nadmieniłem – w równoległym sporze wywołanym roszczeniami kredytobiorcy bank twierdzi, że umowa jest całkowicie ważna i pozbawiona wad prawnych. Zawezwanie czy pozew mają zatem charakter szykany. Przecież bank może wszystkie swoje żądania zgłosić w ramach prowadzonego postępowania – po co mu drugie postępowanie i ponoszony koszt? - mówi Dawid Woźniak.

Rzadko dochodzi do ugód

Jak wskazuje radca prawny Tomasz Konieczny, partner w kancelarii Konieczny, Polak Radcowie Prawni, najczęściej sądy doręczają stronie przeciwnej (kredytobiorcy) odpis wniosku ugodowego, oczekując na stanowisko oraz wzywając do stawiennictwa na posiedzeniu pojednawczym. - Na takim posiedzeniu nie dochodzi jednak do zawarcia ugody, a przynajmniej ja nie spotkałem się z takim przypadkiem w sprawach kredytów indeksowanych czy denominowanych kursem waluty obcej - mówi.

Dla sądów są to bardzo proste sprawy, kończące się zwykle po jedno- lub kilkuminutowym posiedzeniu stwierdzeniem w protokole, że ugoda nie doszła do skutku.

- Ważne, aby kredytobiorca stawił się osobiście lub przez swojego pełnomocnika na posiedzeniu pojednawczym – i to nie dlatego, by negocjować ugodę, bo nie temu w praktyce służą wnioski banków, lecz by uniknąć pokrycia kosztów postępowania pojednawczego, czyli w praktyce opłaty od wniosku oraz kosztów zastępstwa procesowego pełnomocnika banku. Jeśli bowiem przeciwnik wniosku (tu: kredytobiorca) nie stawi się bez usprawiedliwienia na posiedzenie, to sąd w późniejszym procesie może uwzględnić (już w wyroku) żądanie zwrotu kosztów wywołanych wcześniejszą próbą ugodową - radzi Tomasz Konieczny.

Czytaj też: Wadliwość umowy kredytu frankowego >

Odrzucenie wniosku, to brak przerwania terminu przedawnienia

Jeśli strona zgłasza w pierwszej kolejności wniosek o odrzucenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, sąd musi go rozpoznać w pierwszej kolejności. W takim postępowaniu pojednawczym sąd ma ograniczoną możliwość badania stanu faktycznego oraz przeprowadzania dowodów, jednak nadal ma obowiązek zbadania, czy wniosek nie stanowi nadużycia prawa procesowego i czy nie zostaje złożony tylko w celu przerwania biegu przedawnienia.

- Odrzucenie wniosku o zawezwanie do próby ugodowej wywołuje taki skutek, że nie zostaje przerwany bieg przedawnienia, na co oczywiście liczą banki - mówi Rafał Olejnik, adwokat i partner zarządzający z Kancelarii Adwokackiej Dowlegal.

Kolejne konsekwencje to utrata uiszczonej opłaty od wniosku o zawezwanie do próby ugodowej, a do tego w późniejszym procesie sądowym sąd nie może po raz kolejny badać motywów wystąpienia z próbą ugodową i nie ma możliwości uznania, że przeprowadzone postępowanie pojednawcze doprowadziło do przerwania biegu terminu przedawnienia. - Jedyną możliwością w takim przypadku wydaje się być dla banku (oprócz zażalenia na postanowienie sądu) złożenie pozwu obejmującego roszczenia wskazane we wniosku o zawezwanie do próby ugodowej i uiszczenie kolejnej opłaty sądowej - mówi Karolina Kowalczyk.

Mec. Kowalczyk przypomina też o nowych przepisach, które wejdą w życie od 30 czerwca 2022 r., dotyczących zawezwania do próby ugodowej. Zawezwanie bowiem już nie będzie skutkowało przerwaniem przedawnienia, a jedynie jego zawieszeniem na czas trwania postępowania (w praktyce kilka miesięcy). Z tego wynika, że wniosek o zawezwanie do próby ugodowej od 30 czerwca 2022 r. nie będzie już tak atrakcyjną instytucją jak obecnie. 

 

Jacek Czabański, Mariusz Korpalski, Tomasz Konieczny

Sprawdź  
POLECAMY