Transport towarów niebezpiecznych (drogowy, kolejowy oraz żeglugą lądową) reguluje: ustawa z 19 sierpnia 2011 r. o przewozie towarów niebezpiecznych, a gdy chodzi o transport lotniczy - prawo lotnicze z 3 lipca 2002 r. Bardzo ważne są również przepisy międzynarodowe a w szczególnościami ADR (umowy regulującej przewóz drogowy), RID (przewóz kolejami) lub ADN (przewóz śródlądowymi drogami wodnymi).
- Towary niebezpieczne, określone odpowiednio w ADR, RID lub ADN jako towary dopuszczone do przewozu, wolno przewozić wyłącznie na warunkach określonych we wspomnianych przepisach. Przed każdym więc transportem tego rodzaju towarów należy zweryfikować, czy i w jaki sposób przepisy regulują taki transport - tłumaczy Mikołaj Hewelt, adwokat, doradca podatkowy i restrukturyzacyjny oraz partner w Kancelarii HWW Hewelt Wojnowski i Wspólnicy Sp.k.
Kto jest uczestnikiem
Głównym adresatem przepisów regulujących transport towarów niebezpiecznych jest uczestnik, czyli podmiot prowadzący działalność związaną z przewozem towarów niebezpiecznych lub wykonujący czynności związane z tym przewozem. Uczestnik może być osobą fizyczną, prawną lub innym podmiotem - w szczególności nadawcą, odbiorcą oraz przewoźnikiem.
Przepisy nakładają na uczestników liczne obowiązki, takie jak:
- podjęcie niezbędnych środków bezpieczeństwa zapobiegających zagrożeniom dla osób, mienia i środowiska,
- w przypadku zaistnienia wypadku lub awarii - obowiązek powiadomienia osób będących w strefie zagrożenia oraz centrum powiadamiania ratunkowego lub jednostkę ochrony przeciwpożarowej,
- wyposażenia osoby wykonującej przewóz towarów w wymagane dokumenty, o których mowa w ustawie, oraz odpowiednio w ADR, RID lub ADN,
- przeszkolenia osób wykonujących czynności związane z przewozem, w szczególności przeprowadzać szkolenia okresowe,
- wyznaczenia doradcy do spraw bezpieczeństwa przewozu towarów niebezpiecznych,
- sprawozdania do odpowiednich organów.
Od 2021 w ramach zmian w ADR doprecyzowano rolę rozładowcy, czyli przedsiębiorstwa dokonującego rozładunku towarów niebezpiecznych. Przepisy nałożyły na niego dodatkowe obowiązki w związku z uczestnictwem w transporcie towarów niebezpiecznych. Ta sama nowela rozszerzyła także odpowiedzialność przewoźnika.
Osoby wykonujące czynności związane z przewozem towarów niebezpiecznych
- Od uczestnika należy odróżnić osobę wykonującą czynności związane z przewozem towarów niebezpiecznych, która zgodnie z przepisami stanowi osobę wyłącznie fizyczną zatrudnioną przez uczestnika lub wykonująca czynności na jego rzecz. - Spośród takich osób w szczególności wyróżnia się kierowcę, który musi być przeszkolony z zakresu transportu towarów niebezpiecznych w zakresie odpowiednim do odpowiedzialności i obowiązków tej osoby, a także posiadać odpowiednie kwalifikacje - wyjaśnia mec. Mikołaj Hewelt.
Przykładowo w zakresie transportu drogowego u kierowców pojazdów przewożących towary niebezpieczne niezbędne jest posiadanie zaświadczenia ADR, które może otrzyma osoba, która:
- ukończyła 21 lat (z wyjątkiem kierowców pojazdów należących do Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej);
- spełnia wymagania określone w przepisach prawa o ruchu drogowym i o transporcie drogowym w stosunku do kierowców wykonujących przewóz drogowy;
- ukończyła odpowiedni kurs ADR: początkowy, jeżeli ubiega się o wydanie zaświadczenia ADR po raz pierwszy, lub doskonalący - jeżeli stara się o przedłużenie zaświadczenia ADR;
- złożyła z wynikiem pozytywnym egzamin kończący kurs ADR początkowy albo doskonalący.
Trzeba zadbać o doradcę do spraw bezpieczeństwa
Dodatkowo uczestnik przewozu musi wyznaczyć co najmniej jednego doradcę do spraw bezpieczeństwa, właściwego ze względu na zakres wykonywanego przewozu lub czynności z nim związanych.
Doradcą może być osoba, która posiada ważne świadectwo w zakresie odpowiedniego sposobu transportu. Świadectwo jest wydawane w drodze decyzji administracyjnej przez dyrektora Transportowego Dozoru Technicznego. Wyznaczony doradca ma przede wszystkim obowiązek sporządzać raporty powypadkowe, a także roczne sprawozdania.
Jakie środki transportu
Przepisy prawa wymagają, żeby środki transportu przewożące towary niebezpieczne były przystosowane, wyposażone i oznakowane, zgodnie z ADR, RID lub ADN. W tym celu w zakresie ADR trzeba uzyskać np. świadectwa dopuszczenia pojazdu ADR, które wystawia okręgowa stacja kontroli pojazdów. - Zwrócić uwagę trzeba na warunki wymagane w przypadku ciśnieniowych urządzeń transportowych, które podlegają szczególnej kontroli w zakresie oceny zgodności oraz badań określonych w ADR, RID lub ADN. Zgodność tych urządzeń stwierdza jednostka notyfikowana w wyniku przeprowadzonych procedur ocen zgodności - podkreśla Mikołaj Hewelt.
Kontrole i kary
Kontrolę, czy spełniania się wymogi z przepisów o transporcie towarów niebezpiecznych, jest uprawnionych wiele instytucji. Gdy chodzi o transportu cywilnego są to:
- inspektorzy Inspekcji Transportu Drogowego - na drogach, parkingach oraz w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych w zakresie przewozu drogowego;
- upoważnieni pracownicy Urzędu Transportu Kolejowego - na obszarze kolejowym, bocznicach kolejowych oraz w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych w zakresie przewozu koleją;
- upoważnieni pracownicy urzędów żeglugi śródlądowej - na statkach żeglugi śródlądowej, w portach i przystaniach oraz w miejscu prowadzenia działalności gospodarczej przez uczestnika przewozu towarów niebezpiecznych w zakresie przewozu żeglugą śródlądową;
- funkcjonariusze Policji - na drogach i parkingach;
- funkcjonariusze Straży Granicznej - na drogach i parkingach;
- funkcjonariusze Służby Celno-Skarbowej - na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.
Uczestnikowi , który dopuścił się nieprawidłowości, grożą kary, w tym pieniężne. Nakłada się je w drodze decyzji administracyjnych. Nie są one niskie. Wykaz naruszeń oraz wysokość kar pieniężnych za poszczególne naruszenia w zakresie przewozu drogowego określa załącznik nr 1 do ustawy o transporcie towarów niebezpiecznych, natomiast w zakresie przewozu koleją oraz żeglugi śródlądowej – załącznik nr 2.
Zgodnie z art. 107 ust. 1 ustawy o transporcie towarów niebezpiecznych uczestnik przewozu towarów niebezpiecznych, który narusza obowiązki lub warunki wynikające z przepisów ustawy lub przepisów wiążących Rzeczpospolitą Polską umów międzynarodowych, podlega karze pieniężnej w wysokości od 200 zł do 10 000 zł..
Czytaj też:
NIK: Kontrola transgranicznego przemieszczania odpadów niebezpiecznych wciąż nieskuteczna>>
Administracja nie radzi sobie z "bombami ekologicznymi", rząd szykuje drakońskie kary>>
Przepisy zawierają jednak "ograniczniki". Kary nie mogą być przesadnie wysokie.
Sumy kar pieniężnych nałożonych na każdego uczestnika przewozu drogowego towarów niebezpiecznych za naruszenia określone w załączniku nr 1 do ustawy o transporcie towarów niebezpiecznych, stwierdzone podczas jednej kontroli drogowej, nie może przekroczyć kwoty 10 000 zł, natomiast suma kar pieniężnych nałożonych za naruszenia określone w załączniku nr 1 do ustawy, stwierdzone podczas jednej kontroli w podmiocie będącym uczestnikiem przewozu drogowego towarów niebezpiecznych, nie może przekroczyć:
- 15 000 zł - dla podmiotu wykonującego przewóz drogowy towarów niebezpiecznych i zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej do 10 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
- 20 000 zł - dla podmiotu wykonującego przewóz drogowy towarów niebezpiecznych i zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej powyżej 10 do 50 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
- 25 000 zł - dla podmiotu wykonującego przewóz drogowy towarów niebezpiecznych i zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej powyżej 50 do 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
- 30 000 zł - dla podmiotu wykonującego przewóz drogowy towarów niebezpiecznych i zatrudniającego kierowców w średniej liczbie arytmetycznej większej niż 250 w okresie 6 miesięcy przed dniem rozpoczęcia kontroli;
- 40 000 zł - dla innego uczestnika przewozu drogowego towarów niebezpiecznych.
Jednocześnie nie nakłada się kary pieniężnej, o której mowa w art. 107, jeżeli:
- okoliczności sprawy i dowody wskazują, że odpowiednio uczestnik przewozu nie miał wpływu na powstanie naruszenia, a naruszenie nastąpiło wskutek działania osób trzecich lub wskutek zdarzeń i okoliczności, którym podmiot nie mógł zapobiec, albo
- za stwierdzone naruszenie, na uczestnika przewozu została nałożona kara przez inny uprawniony organ.
- Niezależnie od kar finansowych ustawa przewiduje także odpowiedzialność wykroczeniową, za które kary mogą sięgać nawet 100 000 zł. Odpowiedzialności może podlegać także bezpośrednio kierowca, który narusza obowiązki lub warunki przewozu towarów niebezpiecznych, który może podlegać grzywnie do 1000 zł. Z uwagi na wysokość potencjalnych kar warto dopilnować, żeby rzetelnie przestrzegać zmian w przepisach. Może to nie być łatwe, gdyż jak wskazano wcześniej przepisy ulegają regularnej zmianie - radzi mec. Mikołaj Hewelt.
Cena promocyjna: 89.1 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 19.8 zł