W poniedziałek TSUE opublikował bardzo ważne dla frankowiczów i banków postanowienie, dotyczące waloryzacji (postanowienie zostało wydane 12 stycznia br. ). Raz na zawsze powinno ono rozwiać wątpliwości, czy banki mogą waloryzować swoje roszczenia czy nie. Tak uważają prawnicy frankowi. Innego zdania jest Związek Banków Polskich. Wciąż ma wątpliwości.
Jest to odpowiedź na pytanie sędziego Michała Maja z wydziału frankowego Warszawskiego Sądu Okręgowego jakie zadał TSUE w związku z pojawiającym się stanowiskiem strony bankowej, że wyrok w sprawie C-520/21 nie rozstrzygnął o waloryzacji kapitału - nie napisał bowiem, że zwrotowi podlega nominalna kwota kapitału.
Czytaj też: TSUE: Bankowi nie przysługuje wynagrodzenie za korzystanie przez frankowicza z kapitału
Związek Banków Polskich źle interpretuje wyrok TSUE, Trybunał już o tym wie
Związek Banków Polskich dobrze interpretuje wyrok TSUE, to prawnik się myli
Co orzekł TSUE ?
W postanowieniu w sprawie C-488/23, dotyczącej pytania sędziego Michała Maja TSUE orzekł, że przepisy artykułu 6 ust. 1 i art. 7 ust. 1 dyrektywy Rady 93/13/EWG z dnia 5 kwietnia 1993 r. w sprawie nieuczciwych warunków w umowach konsumenckich należy interpretować w ten sposób, że stoją na przeszkodzie wykładni sądowej prawa państwa członkowskiego, zgodnie z którą instytucja kredytowa ma prawo żądać od konsumenta - poza zwrotem kwot kapitału wypłaconego z tytułu wykonania tej umowy oraz ustawowych odsetek za opóźnienie od dnia wezwania do zapłaty - rekompensaty polegającej na sądowej waloryzacji świadczenia wypłaconego kapitału w przypadku istotnej zmiany siły nabywczej danego pieniądza po wypłaceniu tego kapitału rzeczonemu konsumentowi.
- Postanowienie stanowi naturalną konsekwencję wyroku w sprawie TSUE C-520/21 z 15 czerwca 2023 r. - uważa Kacper Sampławski, radca prawny, KS Legal Kancelaria Prawna Kacper Sampławski.
Czytaj omówienie w LEX: Węgrzynowski Łukasz, Waloryzacja kredytu frankowego a dyrektywa 93/13. Omówienie postanowienia TS z dnia 11 grudnia 2023 r., C-756/22 (Bank Millenium) >
Wcześniej rozstrzygnięcia nie były wystarczające dla banków
Interpretacja wyroku TSUE w sprawie C-520/21 podzieliła prawników frankowych i bankowych. Pierwsi nie mieli wątpliwości, że z wyroku jasno wynikało, że bankom nie należy się żadna dodatkowa rekompensata ponad zwrot kapitału i odsetek za opóźnienie od dnia wezwania.
W uzasadnieniu tego orzeczenia Trybunał stwierdził, że „dokonywana przez sąd waloryzacja świadczenia odpowiadającego kapitałowi wypłaconemu konsumentowi, taka jak przewidziana w art. 358(1) par. 3 kodeksu cywilnego, stanowi rekompensatę, która może zostać przyznana przez sąd ze względu na istotną zmianę siły nabywczej pieniądza po powstaniu danego zobowiązania. Otóż ze względu na sam charakter takiej rekompensaty jej przyznanie oznaczałoby, że prawo przedsiębiorcy wykraczałoby poza zwykłą spłatę kapitału wypłaconego z tytułu wykonania danej umowy kredytu hipotecznego i zapłatę ustawowych odsetek za zwłokę".
Zobacz procedurę: Postępowanie w sprawie z powództwa o waloryzację należnej sumy pieniężnej >
- Wystarczy odczytywać instytucje prawa prywatnego takim, jakimi one są i jakie funkcje pełnią oraz zwracać uwagę na wszelkie przepisy, a nie interpretować literalnie jedynie pojedyncze zdania. W postanowieniu TSUE wypowiedział się wprost, że waloryzacja jest rekompensatą. Wskazał także, że odpowiedź na pytanie należy wyprowadzić z wyroku C-520/21 i stąd rozstrzygnął w drodze postanowienia, czego się zresztą spodziewałam. Temat dodatkowych roszczeń banków ponad zwrot kapitału jest już jasny – komentuje dr Anna Dombska, adwokat prowadząca własną kancelarię.
Zobacz też LEX News:
Roszczenia banku z unieważnionej umowy kredytu frankowego w świetle wyroku TSUE w sprawie C-520/21 >
Kwestia waloryzacji jednoznacznie rozstrzygnięta
Prawnicy frankowi nie mają wątpliwości, że z postanowienia TSUE z 12 stycznia br. (w sprawie C-488/23) jasno wynika, jakie jest stanowisko Trybunału w sprawach, w których banki domagają się od konsumentów dodatkowych roszczeń wykraczających ponad kwotę udzielonego kapitału.
- Przez ostatnie kilka tygodni banki straszyły kredytobiorców tymi roszczeniami, a z końcówką 2023 r. zaczęły pozywać kredytobiorców o zwrot kapitału i wspomnianą waloryzację. Cieszy mnie fakt, że postanowienie zostało wydane z początkiem roku, gdyż konsumenci zyskali dodatkowe narzędzie prawne i argumenty pozwalające skutecznie odpierać roszczenia banków, które nie mają żadnego oparcia w krajowych regulacji prawnej – mówi Wojciech Bochenek, radca prawny, Bochenek, Ciesielski i Wspólnicy Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych sp. k.
Prawnicy przypominają, że jest to już czwarte rozstrzygnięcie Trybunału w przedmiocie roszczeń formułowanych przez banki. Wcześniejsze orzeczenia zapadły w sprawach o sygnaturach: C-520/21, C-140/22 oraz C-756/22.
Polecamy nagranie szkolenia: Wyrok TSUE w sprawie C-520/21 a roszczenia uzupełniające stron nieważnej umowy kredytu frankowego >
- W procesach o abuzywność umów kredytu CHF i WIBOR sądy oraz banki otrzymały oficjalne potwierdzenie od TSUE co do zakazu waloryzacji kwot wypłaconego kredytu na podstawie umowy, która okazała się nieważna w wyniku wyroku sądu ze względu na zamieszczenie w umowie przez bank nieuczciwych postanowień umownych. Takie roszczenia banków przeciwko konsumentom powinny być przez sądy jednoznacznie i masowo oddalane – mówi Kacper Sampławski.
Jego zdaniem legła w gruzach koncepcja banków polegająca na kreowaniu na gruncie prawa polskiego różnego rodzaju roszczeń cywilnoprawnych przeciwko kredytobiorcom, aby w efekcie zarabiać na nieważnych umowach. Z perspektywy prawa UE nie ma bowiem znaczenia, czy dane żądanie procesowe bank oprze na reżimie bezpodstawnego wzbogacenia, wynagrodzenia lub waloryzacji.
- Wykładnia prawa UE zawsze zmierza do osiągnięcia skutku zamierzonego przez normy europejskie. TSUE ostatecznie wyjaśnił, wszystkie ww. świadczenia pieniężne stanowią w istocie rekompensatę dla banku, a ochrona konsumentów UE nie pozwala, aby banki zarabiały na działaniu niezgodnym z prawem – podkreśla Kacper Sampławski.
ZBP: dalej mamy wątpliwości
Wygląda jednak na to, że dla banków nadal sytuacja nie jest jasna. W swoim komunikacie ZBP napisał, że TSUE poruszał się w granicach zadanego pytania prejudycjalnego odnoszącego się do interpretacji przepisów dyrektywy konsumenckiej. Natomiast instytucja waloryzacji jest uniwersalną instytucją polskiego prawa cywilnego, która odnosi się do zmiany wartości pieniądza w czasie. Instytucja ta dotyczy wszystkich stosunków cywilnoprawnych i nie ma nic wspólnego z unieważnieniem umowy kredytu, bo nie zalicza się do kategorii kwot związanych z rozliczeniem stron umowy kredytu po jej unieważnieniu.
ZBP podchodzi również do kwestii waloryzacji inaczej niż TSUE, tłumacząc „że w wyniku urealnienia świadczenia nie dochodzi do wykroczenia poza zwrot kapitału, albowiem jest to w dalszym ciągu kwota kapitału tyle że poddana waloryzacji ekonomicznej (urealniona) niezbędnej ze względu na zmianę wartości tej kwoty w czasie. Urealnienie świadczenia mieści się cały czas w w jego ramach i nie generuje nowych roszczeń (świadczeń). W wyniku urealnienia bank nie uzyskuje korzyści jako takiej”.
Wątpliwości nie ma za to Bank BNP Paribas.
- Postanowienia Trybunału jednoznacznie przesądza, iż w przypadku orzeczenia nieważności umowy kredytu – jedynym roszczeniem przysługującym bankom jest roszczenie o zwrot kapitału oraz odsetek od dnia wezwania do dokonania takiego zwrotu. Nasz bank w swoim modelu rezerw ostrożnościowo nigdy nie zakładał ani wynagrodzenia, ani waloryzacji należnej od konsumenta. Kluczowa zostaje zatem kwestia pierwsza – czyli czy umowa kredytu była nieważna - mówi Iwona Dorota Gajek, dyrektorka zarządzająca Pionu Prawnego, Bank BNP Paribas.
Zdaniem pełnomocników frankowiczów kredytobiorcy nie mają powodów do obaw.
- Sądy powinny zawsze pamiętać, że wydanie wyroku sprzecznego z prawem UE, który wyrządza jednostce szkodę w wyniku naruszenia prawa UE powoduje odpowiedzialność odszkodowawczą Skarbu Państwa wobec obywatela – podsumowuje Kacper Sampławski.
Polecamy szkolenie: Rogoziński Dawid, Wyrok TSUE w sprawie C-28/22, czyli o przedawnieniu i zarzucie zatrzymania w sprawach frankowych >
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
