Sąd II instancji podzielił ocenę Sądu Okręgowego, że pozwany bank nie wyjaśnił powodom zarówno działania mechanizmu przeliczeniowego, który poprzez stosowanie własnych kursów waluty denominacyjnej, umożliwiał pozwanemu, kosztem powodów, osiąganie także dodatkowych korzyści finansowych (wynikających z zastosowanych spreadów walutowych), jak i implementowanego w kredyt denominacyjny do CHF ryzyka walutowego (kursowego).
Niejasne zapisy umowy
Co więcej, postanowienia umowy, które uprawniają bank do jednostronnego ustalenia kursów walut, są z zasady nietransparentne i pozostawiają pole do arbitralnego działania banku. W ten sposób obarczają kredytobiorcę nieprzewidywalnym ryzykiem oraz naruszają równorzędność stron (zob. wyroki Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2016 r., I CSK 1049/14; z 1 marca 2017 r., IV CSK 285/16)
Czytaj: Unieważnienie umowy "frankowej" to dopiero początek - życia w pełni wolnego od nieuczciwego kredytu>>
Czytaj też: Dopuszczalność uznania klauzuli indeksacyjnej (denominacyjnej) zawartej w umowie kredytowej za postanowienie umowne określające główne świadczenie stron w ramach kontroli abuzywnej >>>
Zdaniem sądu, bierna postawa pozwanego banku, stała w rażącej sprzeczności, z tym, że instytucje kredytowe powinny wyjaśniać co najmniej, jak na wysokość raty kredytu wpłynęłyby silna deprecjacja środka płatniczego państwa członkowskiego, w którym kredytobiorca ma miejsce zamieszkania lub siedzibę, i wzrost zagranicznej stopy procentowej (wyrok z dnia 20 września 2017 r., A. i in., C-186/16, EU:C:2017:703, pkt 49). (por. uzasadnienie wyroku TSUE z 20 września 2018 r., C-51/17, pkt. 74). Z uwagi na to, że ustanowiony przez dyrektywę 93/13 system ochrony opiera się na założeniu, iż konsument jest stroną słabszą niż przedsiębiorca między innymi ze względu na stopień poinformowania, omawiany wymóg przejrzystości musi podlegać wykładni rozszerzającej.
Czytaj też: Zasady reklamowania kredytu hipotecznego >>>
Sąd I instancji prawidłowo ustalił zatem, że w analizowanej sprawie, nie zachodziła możliwość uzupełnienia abuzywnych postanowień umownych z odwołaniem się do zwyczaju czy zasad współżycia społecznego. Wyłączenie przewidzianego w umowie odesłania do zasad przeliczania kwoty udzielonego kredytu na złotówki przy wypłacie kredytu, jak i spłacanych rat na walutę obcą czyni niemożliwym określenie w walucie obcej równowartości kwoty kredytu udzielonego w złotych kredytobiorcy. Dlatego umowę sąd unieważnił (I ACa 1452/21).
Sprawdź PROCEDURĘ w LEX: Wybór podstawy prawnej złożenia reklamacji >>>
Unieważnienie umowy
Drugą interesującą sprawą wygraną w apelacji przez kredytobiorców jest ocena przez sąd umowy kredytu na cele mieszkaniowe EKSTRA LOKUM. Sąd I instancji orzekł, że pomiędzy stroną pozwaną Bank Spółka Akcyjna w W. a powodami B. S. i C. S. nie istnieje stosunek prawny wynikający zawartej w dniu 18 lipca 2007r. przez powodów z poprzednikiem prawnym strony pozwanej.
Sąd oceniał umowę pod kątem art. 385(1) kc i nast., co w szczególności odnosi się do zawartej w umowie klauzuli indeksacyjnej, z którą w związku pozostawało zarówno jednostronne uprawnienie banku do ustalania kursów waluty indeksacyjnej w opracowywanych przez siebie tabelach kursowych, jak i obarczenie powodów nieograniczonym ryzykiem walutowym. W art. 385 (1) par. 1 k.c. przewidziany został szczególny rodzaj sankcji, który należy odróżnić od nieważności (w rozumieniu art. 58 kc), wzruszalności oraz bezskuteczności względnej i zawieszonej, a jest to sankcja bezskuteczności częściowej ex lege, która znajduje zastosowanie z mocy ustawy i działa ex tunc, natomiast orzeczenie sądowe, w którym dane postanowienie umowne zostaje uznane za niedozwolone, ma charakter deklaratoryjny, a nie konstytutywny (sygnatura I ACa 1244).
Czytaj w LEX: Klauzula ryzyka kursowego w wyroku SN II CSKP 415/22 z dnia 3 lutego 2022 r. >>>
Koszty umowy - przemilczane
Sąd Apelacyjny podzielił utrwalone już na obecnym etapie stanowisko, że omawiane klauzule zawarte w umowie, należało zaliczyć do głównych świadczeń stron. Zmiana kursu waluty indeksacyjnej (CHF), która ma z kolei wpływ na kształtowanie się kursów stosowanych przez pozwanego, a tym samym na wysokość spreadu walutowego, wpływała bowiem w sposób bezpośredni z jednej strony na wysokość zobowiązań kredytobiorców, jak i na wysokość wierzytelności kredytodawcy.
Bank - jak ocenił sąd - poinformował powodów o szacunkowych całkowitych kosztach kredytu wyłącznie na moment zawarcia umowy. Przemilczał całkowicie fakt, że koszty te w trakcie wykonywania umowy mogą ulec drastycznym zmianom i w zasadniczej części mogą wynikać ze wzrostu wartości waluty, do której kredyt jest indeksowany. W tym również można upatrywać, że klauzula indeksacyjna nie została powodom objaśniona w jasny i pełny sposób.
Sygnatura akt I ACa 1452/21 i I ACa 1244, wyroki z 28 lipca 2022 r.
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
