Najwięcej sporów w ubiegłych latach spowodował problem zgromadzenia cyklicznego narodowców pod nazwą Marsz Powstania Warszawskiego i przemarsz przez centrum stolicy 1 sierpnia. Ostatecznie wszystkie spory rozwiązała Izba Kontroli Nadzwyczajnej i Spraw Publicznych Sądu Najwyższego w czerwcu br., uwzględniając skargę nadzwyczajną prokuratora generalnego. Sąd Najwyższy uchylił postanowienie Sądu Apelacyjnego w Warszawie i poprzedzające je postanowienie Sądu Okręgowego, które nie zgodziły się, aby nadać uprzywilejowany status zgromadzenia cyklicznego Marszowi Powstania Warszawskiego.
Zdecydował jeden sędzia i ławnik
Sądy I i II instancji uznały wcześniej, że decyzja wojewody zezwalającego na taki marsz była niesłuszna, gdyż organizatorem zgromadzenia w latach 2019-2021 nie był ten sam podmiot.
SN w Izbie Kontroli w składzie dwóch sędziów i jeden ławnik orzekł, że zarówno art. 16 ust. 1 prawa o zgromadzeniach jak i art. 57 Konstytucji RP, wykluczają możliwość zaskarżenia decyzji wojewody pozytywnej dla organizatora pokojowego zgromadzenia przez organ gminy, na której terenie ma się odbywać zgromadzenie cykliczne.- Odmienna wykładnia, przyjęta przez Sąd Apelacyjny, prowadziła do niekonstytucyjnego ograniczenia wolności zgromadzeń i naruszała art. 57 Konstytucji RP – stwierdził sędzia sprawozdawca Aleksander Stępkowski. Z tym, że drugi sędzia Janusz Niczyporuk zgłosił zdanie odrębne (postanowienie z 20 czerwca 2023 r., sygn. akt II NSNc 133/23).
Czytaj w LEX: Decyzja o zakazie zgromadzenia – podstawa prawna; przesłanki wydania >
Trzy manifestacje cykliczne upamiętniające powstanie
W urzędzie miasta zarejestrowane są trzy zgromadzenia cykliczne każdego 1 sierpnia w rocznicę wybuchu Powstania Warszawskiego:
- od 2022 r. do 2024 r., w godz. 15-21, zarejestrowano na stałe przemarsz trasą od ronda Dmowskiego, przez Aleje Jerozolimskie, rondo de Gaulle'a, ul. Nowy Świat, ul. Krakowskie Przedmieście, ul. Miodową, do pl. Krasińskich. Organizatorem jest Stowarzyszenie Roty Marszu Niepodległości.
- od 2023 r. do 2025 r , w. godz. 16.30 – 19., zarejestrowano marsz upamiętniający cywilne ofiary powstania i powstańców. Przejdzie on od ul. Kilińskiego, ul. Długą, Al. Solidarności, Al. Jana Pawła II, ul. Grzybowską do ul. Waliców 14.
- od 2022 r. do 2024 r., w godz. 16-17.15, pl. Zamkowy w Warszawie, w celu oddania hołdu powstańcom warszawskim.
Bąkiewicz kontra Trzaskowski
W tym roku Stowarzyszeniu Roty będzie towarzyszyć hasło „Niemieckie zbrodnie nierozliczone” - zapowiada prezes Robert Bąkiewicz. Ale też na briefingu przed ratuszem Warszawy 31 lipca ogłosił, że złożył do Prokuratury Warszawa-Śródmieście zawiadomienie o popełnieniu przestępstwa przez prezydenta Warszawy Rafała Trzaskowskiego. - Mamy na to bardzo mocne dowody - mówił Bąkiewicz. Podkreślał, że prezydent od lat przekracza swoje uprawnienia wobec organizatorów Marszu Powstania Warszawskiego i działa na szkodę interesu publicznego (art. 231 par. 1 k.k.). - Prezydentowi Warszawy grożą trzy lata pozbawieni wolności– wskazał prezes Roty. Przypomniał, że decyzją wojewody z 19 lipca 2022 roku Marsz Powstania Warszawskiego uzyskał status zgromadzenia cyklicznego. Decyzja ta 21 lipca 2022 roku została zaskarżona przez prezydenta Warszawy.
Zobacz linię orzeczniczą w LEX: Charakter czynu zabronionego z art. 231 § 1 i 2 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny >
Zgromadzenia kolizyjne
Pojawiły się zatem głosy, że wyrok Sądu Najwyższego z czerwca 2023 r. otworzył drogę Marszowi Powstania Warszawskiego miłośnikom skrajnej prawicy. A jak Izba Kontroli tłumaczy ograniczenie prawa demonstrantów innych opcji do organizowania manifestacji na tej samej trasie?
"Nie można zgodzić się z tezą, jakoby zgoda na zgromadzenie cykliczne stanowiła nadmierne ograniczenie wynikającej z art. 57 Konstytucji RP wolności zgłaszania zgromadzeń niecyklicznych w miejscu i czasie odbywania się zgromadzenia cyklicznego. Zagadnienie to było przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny, który rozstrzygnął o proporcjonalnym charakterze regulacji (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 marca 2017 r., Kp 1/17).”
Czytaj w LEX: Florczak-Wątor Monika, Zgromadzenia cykliczne. Glosa do wyroku TK z dnia 16 marca 2017 r., Kp 1/17 >
Zgoda na zgromadzenie cykliczne wprawdzie pociąga za sobą konieczność wydania zakazu dla zgromadzeń niecyklicznych, które miałyby się odbyć w tym samym miejscu i czasie, jednak te same konsekwencje pociąga za sobą uprzednie zgłoszenie zgromadzenia niecyklicznego. Ustawodawca nie poddał natomiast kontroli sądowej zgłoszenia zgromadzenia niecyklicznego, choć zgłoszenie takie również uniemożliwia innym podmiotom organizację zgromadzenia w tym samym miejscu i czasie. Kontroli sądowej w tym przypadku poddana jest jedynie decyzja o zakazie zgromadzenia kolizyjnego.
Czytaj w LEX: Organizowanie zgromadzeń. Zawiadomienie >
Trybunał Konstytucyjny wskazał, że „cecha zgromadzenia cyklicznego, jaką jest jego powtarzalność, jest korzystna dla zapewnienia bezpieczeństwa i porządku publicznego, a więc realizacji funkcji gwarancyjnej państwa w zakresie wolności zgromadzeń (wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 16 marca 2017 r., Kp 1/17 ).
Zobacz również: Powstańcy nie zapłacą podatku dochodowego od nagród
Chcesz zapisać ten artykuł i wrócić do niego w przyszłości? Skorzystaj z nowych możliwości na Moje Prawo.pl
-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Linki w tekście artykułu mogą odsyłać bezpośrednio do odpowiednich dokumentów w programie LEX. Aby móc przeglądać te dokumenty, konieczne jest zalogowanie się do programu. Dostęp do treści dokumentów w programie LEX jest zależny od posiadanych licencji.
