Prokurator Jacek Skała, przewodniczący Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników, pisze na platformie X, że szykowane przez resort sprawiedliwości drobne zmiany w tłumaczeniach dokumentów spraw karnych mogą sparaliżować wiele procesów i kosztować państwo miliony złotych.
Prawo do sprawiedliwej procedury
Chodzi o poszerzenie prawa do sądu i sprawiedliwej procedury oraz dodanie par. 4 do art. 72 k.p.k. Obecnie oskarżony ma prawo do korzystania z bezpłatnej pomocy tłumacza, jeżeli nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim.
Jest rzeczą oczywistą, że osoba „zagraniczna” ma prawo wiedzieć, czego dotyczą stawiane jej zarzuty lub wniesiony akt oskarżenia, aby mogła poznać swoją sytuację procesową i realizować prawo do obrony.
Wzór dokumentów w LEX: Wniosek o wezwanie tłumacza celem zapewnienia podejrzanemu możliwości porozumienia się z obrońcą >
Niepokój budzi natomiast treść zaprojektowanego, nowego par. 4 art. 72 k.p.k., który stanowi: „Na wniosek oskarżonego, o którym mowa w par. 1 lub jego obrońcy należy sporządzić tłumaczenie innego dokumentu, niż wskazany w par. 3, lub jego części, jeśli ma on istotne znaczenie dla realizacji prawa do obrony. W uzasadnionym wypadku może zostać zapewnione tłumaczenie ustne dokumentów lub ustne ich streszczenie, jeśli nie spowoduje to uszczerbku dla realizacji prawa do obrony”.
W systemie LEX znajdziesz zagadnienie powiązane z tym artykułem:
Oskarżony
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
To zagadnienie zawiera:
Najczęściej czytane w temacie:
Czytaj więcej w systemie informacji prawnej LEX
Regulacja taka stanowiłaby znaczne rozszerzenie obligatoryjnego obowiązku tłumaczenia dokumentów znajdujących się w aktach postępowania przygotowawczego, co nie jest wskazane z kilku względów.
Czytaj: Tajemnica tłumacza przysięgłego ma być chroniona jak adwokacka>>
Niebezpieczeństwa z doręczaniem i mnożeniem pism
Przede wszystkim, jak twierdzi Związek Zawodowy Prokuratorów, dotychczasowe przepisy w sposób wystarczający realizują prawo do obrony osoby niewładającej w wystarczającym stopniu językiem polskim, gdyż wynikający z art. 72 par. 3 k.p.k. nakaz doręczenia im orzeczeń i pism procesowych wraz z tłumaczeniem dotyczy podstawowych decyzji procesowych: postanowienia o przedstawieniu zarzutów, postanowienia o uzupełnieniu lub zmianie zarzutów, aktu oskarżenia oraz innych orzeczeń podlegających zaskarżeniu lub kończących postępowanie. Dodatkowo organ procesowy ma możliwość z urzędu sam doręczyć stronie jeszcze inne decyzje, aniżeli wskazane, jeśli uzna to konieczne dla zagwarantowania rzetelnego procesu.
Proponowany art. 72 par. 4 k.p.k. na pozór, dla osoby nie znającej realiów prowadzenia postępowania karnego, wydawałby się słuszny, bo dlaczegóżby nie doręczyć podejrzanemu i jego obrońcy wszystkich, przetłumaczonych na język obcy, dokumentów, które mają istotne znaczenie dla realizacji prawa do obrony.
Zobacz w LEX: Tłumaczenie orzeczeń oskarżonemu - procedura >
Ocena, czy dokument jest istotny dla realizacji prawa do obrony, to kwestia subiektywna i dla podejrzanego z reguły każdy dokument zalegający w aktach sprawy ma istotne znaczenie dla jego sytuacji procesowej. Chodzi w pierwszej kolejności o protokoły przesłuchania świadków i współpodejrzanych, postanowienia o powołaniu biegłego i opinie kryminalistyczne, analizy kryminalne, dokumenty związane z obrotem gospodarczym w śledztwach dotyczących przestępstw przeciwko takiemu obrotowi czy protokoły sporządzone z czynności oględzin lub przeszukania.
Część wymienionych dokumentów wskazuje się w „wykazie innych dowodów, których przeprowadzenia na rozprawie głównej domaga się oskarżyciel”, co samo przez się decyduje o tym, że mają one „istotne znaczenie dla realizacji prawa do obrony” zgodnie z zaprojektowanym art. 72 par. 4 k.p.k. W najprostszej sprawie dotyczącej jazdy w stanie nietrzeźwości lub drobnego oszustwa chodzi zatem o co najmniej kilkanaście dodatkowych stron tekstu, oprócz decyzji wymienionych obecnie w art. 72 par. 3 k.p.k., a w skomplikowanych dochodzeniach o kilkaset a nawet kilka tysięcy kart sprawy - twierdzą związkowcy.
Czytaj w LEX: Kmąk Krzysztof, O potrzebie nowelizacji art. 72 par. 3 k.p.k. >
Wzrost kosztów?
Odpowiadając na pierwsze pytanie - jak wskazują związkowcy - kierując się doświadczeniem i realiami dnia codziennego związanego w prowadzeniem przez prokuratorów postępowań przygotowawczych, stwierdzić należy, że przetłumaczenie kilkunastu stron kart sprawy zajmie dwa, trzy tygodnie czasu. Przy kilkudziesięciu kartach mowa nawet o miesiącach potrzebnych na tłumaczenie, a w sprawach poważnych, gdzie materiał dowody zajmuje kilkadziesiąt, a nawet kilkaset tomów, okres tłumaczenia wydłuża się do niebotycznych, trudnych do oszacowania, rozmiarów.
Łatwo sobie wyobrazić, jak sytuacja związana z długim oczekiwaniem na przetłumaczenie dokumentów, wpłynie na bieg postępowania karnego. W drobniejszych sprawach znacznie wydłuży czas zakończenia dochodzenia, a dużych śledztwach praktycznie sparaliżuje wniesienie aktu oskarżenia nawet na długie miesiące.
Autorzy nie podjęli próby oszacowanie takich kosztów, a stwierdzenie zawarte w pkt 6 „Oceny skutków regulacji”, jakoby „wzrost liczby tłumaczeń nie powinien być znaczący” – jest gołosłowne i oparte bardziej na intuicji życzeniowej, aniżeli realiach prowadzenia postępowań karnych, gdzie podejrzani oraz ich obrońcy, szczególnie w poważnych sprawach dotyczących m.in. „przestępczości białych kołnierzyków”, korzystają ze wszystkim instrumentów prawnych umożliwiających realizację prawa do obrony. Tymczasem stawka za jedną stronę tłumaczenia wynosi 55 zł, a więc w przypadku stu stron tekstu, cena obliczona zostanie na 5500 zł - podsumowują.
Cena promocyjna: 94.06 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 74.26 zł
Cyfryzacja akt
Kolejny problem, jaki wskazuje Biuro Rady Głównej Związku Zawodowego Prokuratorów i Pracowników Prokuratury RP, to kwestie „logistyczne” związane z tłumaczeniem. Materiały dla tłumacza należy wydzielić z akt sprawy, wykonać ich kserokopię i ekspediować. Nie wszystkie, a nawet mniejszość spraw karnych pozostających na biegu będzie zdygitalizowana, a nawet akta „ucyfrowione” wymagają czasochłonnej „obróbki”, jeśli część z nich miałaby trafić do tłumacza. Już przy obecnych problemach w prokuraturze z przeciążeniem urzędników m.in. obowiązkiem digitalizacji akt spraw karnych, w przypadku wejścia w życie art. 72 par. 4 k.p.k. ich referaty zostałyby poszerzone dodatkowymi obowiązkami związanymi z koniecznością przygotowywania kserokopii kart spraw karnych dla tłumaczy po to aby zrealizować zarządzenie prokuratora i przesłać tłumaczowi materiały do tłumaczenia.
Co na to tłumacze przysięgli?
- Jednym z głównych celów projektu w części procesowej jest osiągnięcie stanu pełnego wdrożenia dyrektyw Unii Europejskiej dotyczących harmonizacji praw procesowych oskarżonego - wyjaśniają tłumacze przysięgli.
- W zakresie zmian w kodeksie postępowania karnego proponuje się poszerzenie zakresu dostępu do bezpłatnej pomocy tłumacza dla oskarżonego, który nie włada w wystarczającym stopniu językiem polskim lub jest głuchy lub niemy. Jest to więc nasz obowiązek, dlatego pieniądze muszą się na to znaleźć. A tłumacze z pewnością nie będą przedłużać postępowania - dodają.
Prokuratura Krajowa zaczęła myśleć praktycznie i zamówiła tłumaczenia pouczeń w postępowaniu karnym, co wynika z nowelizacji z sierpnia 2024 r., żeby je zamieścić w internecie. To znaczy, że teraz nie będzie potrzebne tłumaczenie pouczenia do każdej sprawy, a prokuratura zaoszczędzi czas i pieniądze – mówi Urszula Dzierżawska, była prezes Stowarzyszenia Tłumaczy Przysięgłych. – Bicie na alarm jest zatem jednak na wyrost - twierdzi.
Tłumacze widzą sprawę inaczej niż prokuratorzy i pracownicy prokuratury. Otóż teraz i w przyszłości postępowanie karne mogą blokować sami oskarżyciele publiczni, którzy nie stawiają się do sądów powszechnych na rozprawy, mimo że obrońcy, tłumacze, sąd i podsądni są obecni. Proste sprawy wloką się z tego powodu miesiącami.
Jak wskazuje tłumacz przysięgły, Urszula Dzierżawska, musimy stosować się do postanowień aktów europejskich w sprawie prawa do tłumaczenia (ustnego i pisemnego). A nowelizacja procedury karnej ma służyć ich harmonizacji.
Cena promocyjna: 94.06 zł
|Cena regularna: 99 zł
|Najniższa cena w ostatnich 30 dniach: 74.26 zł
